Τίμαιος (διάλογος)

Φιλοσοφικός διάλογος του Πλάτωνα

Ο Τίμαιος είναι φιλοσοφικός διάλογος του Πλάτωνα, που εμφανίζεται ως συνέχεια κατά κάποιο τρόπο της Πολιτείας του Πλάτωνα. Ο Σωκράτης ανοίγει τη συζήτηση με αναφορά στα βασικά σημεία που εξέθεσε στην ίδια συντροφιά προσώπων την προηγούμενη ημέρα [17b-19b] και η ανακεφαλαίωση που γίνεται συμπίπτει απολύτως με τα περιεχόμενα των πρώτων πέντε βιβλίων (A-E) της "Πολιτείας". Ο Κικέρων μετέφρασε ή (διασκεύασε) τον Τίμαιο, αλλά το μεγαλύτερο μέρος του έργου του έχει χαθεί.

Τίμαιος
ΣυγγραφέαςΠλάτων
ΤίτλοςΤίμαιος
Γλώσσααρχαία ελληνικά
Ημερομηνία δημοσίευσης360 π.Χ.
ΣειράΠλατωνικός διάλογος
ΧαρακτήρεςΣωκράτης
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Δομή του διαλόγου

Επεξεργασία

Το έργο χωρίζεται σε τρία ευδιάκριτα μέρη:
α) την εισαγωγική ανακεφαλαίωση των περιεχομένων των πρώτων πέντε βιβλίων της "Πολιτείας" [172-19b] από τον Σωκράτη με έκφραση της έντονης επιθυμίας υλοποίησης της θεωρίας σε συγκεκριμένα επιτεύγματα [19b-20c].
β) την αφήγηση του Κριτία με τη φημολογούμενη αντίσταση και νίκη της Αθήνας κατά των βασιλέων της Ατλαντίδας (20c-26d) και
γ) την κοσμολογική ομιλία του Τίμαιου χωρίς παρεμβολές προσώπων του ακροατηρίου του εκτός από κάποιες σποραδικές παρεμβολές του Σωκράτη με λόγια συγκατάθεσης [27c-92c].

Προκαταρτικός μύθος

Επεξεργασία

Σε ένα προκαταρκτικό μύθο, ο Κριτίας αφηγείται την κατάκτηση από τους Αθηναίους της αυτοκρατορίας της Ατλαντίδας, μιας Ηπείρου που, σύμφωνα με τον μύθο, βρισκόταν δυτικά από τις Ηράκλειες στήλες (Γιβραλτάρ) και η οποία βυθίστηκε στη θάλασσα. Ο μύθος συνεχίζεται στο διάλογο Κριτίας.

Η ομιλία του Τίμαιου

Επεξεργασία
 
Στην τοιχογραφία της Σχολής των Αθηνών, ο Ραφαήλ απεικόνισε τον Πλάτωνα να κρατά στο χέρι του το κείμενο του Τίμαιου, που θεωρείται το σημαντικότερο έργο του

Η αφήγηση του Τίμαιου εισάγει δύο αρχές:

Τα αισθητά ανήκουν στον κόσμο της γενέσεως, είναι δημιουργημένα. Επίσης, κάθε δημιουργημένη υπόσταση, κάθε γιγνόμενον, έχει κάποια αιτία. Η αιτία του αισθητού κόσμου είναι δημιουργός, που, όπως κάθε τεχνίτης, εργάζεται με βάση κάποιο υπόδειγμα. Ο δημιουργός, ως άριστος, επέλεξε το υπόδειγμα, το οποίο, επειδή συγκεντρώνει κάθε είδους ωραιότητητα και τελειότητα, είναι ποιοτικώς υπέρτερο και συνεπώς αιώνιο και αμετάβλητο. Δημιουργήθηκε, λοιπόν, ο αισθητός κόσμος ως εικόνα του αιώνιου και άριστου υποδείγματος.[1]

Επιδράσεις στους μεταγενέστερους

Επεξεργασία

Ο Τίμαιος αποτελεί απόπειρα για ερμηνεία της φύσης, υπό την ευρύτερη έννοιά της, με βάση την αριθμητική και τη γεωμετρία. Η επίδρασή του ήταν ισχυρή από την αρχαιότητα και παρέμεινε μέχρι τους νεότερους χρόνους. Οι διατυπώσεις της Πλατωνικής κοσμογονίας, η διερεύνηση των οντολογικών περιοχών σε σχέση με τον αισθητό κόσμο, έργο και εικόνα της θεότητας, η κίνηση της κοσμικής ψυχής, η αναγωγή της φυσικής επιστήμης στα μαθηματικά κλπ., είναι αντικείμενα που άσκησαν σημαντική επίδραση στο έργο των Καρτέσιου, Λάιμπνιτς, Σπινόζα κ.ά.

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. Πλάτων, Τίμαιος και Κριτίας, σ. 24 έκδ. Κάκτος ISBN 960-352-194-9

Βιβλιογραφία

Επεξεργασία
  • Πλούταρχος, Ηθικά, Περί της εν Τιμαίω ψυχογονίας, εκδ. Κάκτος
  • Κ.Δ. Γεωργούλης, Τίμαιος, Κριτίας, άρθρα για τους διαλόγους στο Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν «Ηλίου».
  • Taylor A.E., Πλάτων. Ο άνθρωπος και το έργο του, μετ. Ιορδ. Αρζόγλου, Αθήνα 1990
  • Πλάτων, Τίμαιος ή Περί φύσεως, φυσικός, εκδ. Ζήτρος, 2010 ISBN 978-960-463-086-8