Τερέζ Καράτς
Η Τερέζ Καράτς (ουγγρικά: Teréz Karacs, 18 Απριλίου 1808 - 2 Οκτωβρίου 1892) ήταν Ουγγαρέζα παιδαγωγός, συγγραφέας και ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των γυναικών. Υπήρξε μία από τις πρωτοστατούσες μορφές του φεμινιστικού κινήματος στην Ουγγαρία και γενικότερα προσέφερε και στην κοινωνία της χώρας της. Πρόκειται για μία από τις πιο γνωστές Ουγγαρέζες συγγραφείς. Σημαντικό μέρος της ακτιβιστικής της πορείας είναι η επίτευξη του δικαιώματος της μόρφωσης και των γυναικών, και για αυτόν τον σκοπό ίδρυσε το σχολείο Zrínyi Ilona, στη βορειοανατολική Ουγγαρία.
| Τερέζ Καράτς | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Karacs Teréz (Ουγγρικά) |
| Γέννηση | 18 Απριλίου 1808[1] Πεστ |
| Θάνατος | 7 Οκτωβρίου 1892[1] Békés |
| Χώρα πολιτογράφησης | Ουγγαρία |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Ουγγρικά[2] |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | παιδαγωγός συγγραφέας ακτιβίστρια |
| Οικογένεια | |
| Γονείς | Ferenc Karacs και Éva Takács |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Βιογραφία Επεξεργασία
Πρώιμα χρόνια Επεξεργασία
Η Καράτς γεννήθηκε στη Βουδαπέστη, στις 18 Απριλίου του 1808.[3] Η μητέρας της, Έβα Τακάτς, ήταν συνήγορος των δικαιωμάτων των γυναικών, ενώ ο πατέρας της, Φέρεντς Καράτς, ήταν μηχανικός. Η οικογένεια της ήταν προτεσταντική, ενώ το σπίτι της υπήρξε μέρος που σύχναζαν διανοούμενοι. Η οικογένεια της απέκτησε έξι παιδιά, με την Τερέζ να είναι το δεύτερο. Παρακολούθησε μαθήματα από το 1814 έως και το 1819, στο δημοτικό σχολείο του Πεστ. Αργότερα συνέχισε να μελετάει μόνη της ως αυτοδίδακτη, καθότι δεν μπορούσε να πάει σχολείο, εφόσον έπρεπε να προσέχει τα μικρότερα αδέλφια της. Μεγάλο ρόλο στη ζωή της συνέβαλλε το δεκάμηνο ταξίδι που έκανε στη Βιέννη, το 1824.[4]
Συγγραφική και εκπαιδευτική καριέρα Επεξεργασία
Οι γυναίκες συγγραφείς τότε στην Ουγγαρία δεν ακολουθούσαν επαγγελματικά το αντικείμενο αυτό. Όμως από το 1822, οι Καράτς, ξεκίνησε να εκδίδει ποιήματα, γρίφους, μυθιστορήματα και άλλα γραπτά της κι έτσι έγινε μια αρκετή αναγνωρίσιμη λογοτεχνική φιγούρα στην Ουγγαρία. Μεταξύ το 1838 και το 1844, συντηρούσε τον εαυτό της, δουλεύοντας ως οικιακή βοηθός σε σπίτια αριστοκρατών, όμως ποτέ δεν σταμάτησε τη λογοτεχνική της σταδιοδρομία. Κατόπιν, ακολούθησε τα χνάρια της μητέρας της κι έγινε συνήγορος των δικαιωμάτων των γυναικών στη χώρα της. Κυριότερο επίκεντρο της, ως ακτιβίστρια, ήταν οι ίσες ευκαιρίες στην εκπαίδευση, τόσο για τα κορίτσια όσο και για τα αγόρια, ωστόσο.[4]
Η κοντέσα Μπλάνκα Τελέκι, καταγόμενη από αριστοκρατική οικογένεια, επικοινώνησε με την Καράτς και την προσκάλεσε στη Βουδαπέστη. Η Τελέκι προσπάθησε να την πείσει να ηγηθεί ένα σχολείο θηλέων της ανωτέρας τάξης, όμως η Καράτς δεν δέχτηκε. Παρόλα αυτά, τη βοήθησε να βρει μία άλλη γυναίκα που θα αναλάμβανε τη θέση που της προορίστηκε, την Κλάρα Λεοβέι.[4]
Μεταξύ το 1846 και το 1859, η Καράτς κατάφερε να αποκτήσει δικό της σχολείο θηλέων στο Μίσκολτς. Το σχολείο εκεί είχε τέσσερις γυναίκες καθηγητές και περιείχε ουγγρικά, γερμανικά, αριθμητική, οικιακά και ραφτική. Κατά αυτή την περίοδο, η Καράτς, υποστήριξε την τοπική κοινότητα, παρέχοντας στους εργάτες αντίγραφα επαναστατικών εφημερίδων, λίγο πριν την επανάσταση του 1848. Αυτήν την περίοδο δημοσίευσε συλλογή ρομαντικών ιστοριών και συγκεκριμένα το 1853.[5] Μεταξύ το 1865 και το 1877, εργάστηκε ως καθηγήτρια ιδιαίτερων μαθημάτων στη Βουδαπέστη.[4] Η φήμη της έφτασε στα αυτιά του βασιλιά Λουδοβίκου Φιλίππου της Γαλλίας, που την προσκάλεσε να γίνει δασκάλα του εγγονού του. Ωστόσο, η Καράτς προσκλήθηκε να διευθύνει και το σχολείο της εκκλησίας του Μίσκολτς, ενώ αργότερα έγινε διευθύντρια του σχολείου θηλέων Zrínyi Ilona, έως και το 1859.[6]
Τελευταία χρόνια Επεξεργασία
Το 1877, μετακόμισε στο Κισουνάλας, ώστε να μειώσει τα έξοδά της και να ζήσει κοντά στους συγγενείς της. Κατά τη δεκαετία του 1880, κυκλοφόρησαν τα απομνημονεύματά της σε ζουρνάλ και δέχτηκαν πολύ καλή κριτική. Απεβίωσε στις 2 Οκτωβρίου του 1892, στο Μπεκές, της Ουγγαρίας.[4]
Κληρονομία Επεξεργασία
Το σχολείο θηλέων γραμματικής που είχε ιδρύσει, λειτουργεί έως και σήμερα. Το 1993 κυκλοφόρησε βιογραφία για της ζωή της.[3] Το 1985 σχολείο στην Ουγγαρία πήρε το όνομα της.[7]
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: «Teréz Karacs (1808-1892)». (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 10275834p. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data
.bnf .fr /ark: /12148 /cb10275834p. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015. - ↑ 3,0 3,1 Szarka, összeáll.: László Gézáné Ágota (1993). Karacs Teréz, (1808–1892) : annotált személyi bibliográfia. Budapest: OPKM. ISBN 963-7644-14-8.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Haan, edited by Francisca de· Daskalova, Krassimira· Loutfi, Anna (2005). Biographical dictionary of women's movements and feminisms in Central, Eastern, and South Eastern Europe : 19th and 20th centuries (1st έκδοση). New York: Central European University Press. ISBN 9637326391.
- ↑ Gyulai, Éva (2014). «Cultural Institutions and scenes in Miskolc 1830–1930». Studia Historyczne LVI, 2013/4: 112–139. https://www.academia.edu/9810865/Cultural_Institutions_and_Scenes_in_Miskolc_1830_1930_Studia_Historyczne_LVI_2013_4_. Ανακτήθηκε στις 9 June 2015.
- ↑ The history of Zrínyi Ilona Gimnázium Αρχειοθετήθηκε 2016-03-04 στο Wayback Machine., zrinyigimnazium.hu. Retrieved 8 June 2015
- ↑ Karacs Teréz Középiskolai Leánykollégium Αρχειοθετήθηκε 2018-06-24 στο Wayback Machine.. Retrieved June 2015
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
- Τερέζ Καράτς National Geographic