Τζον Χάρρισον

Ο Τζον Χάρρισον, αγγλ. John Harrison (3 Απριλίου [Π.Η. 24 Μαρτίου] 1693 - 24 Μαρτίου 1776) ήταν αυτοδίδακτος Άγγλος ξυλουργός και ωρολογοποιός, που εφηύρε το ναυτικό χρονόμετρο, μία συσκευή που αναζητιόταν από καιρό για τη λύση στο πρόβλημα τού προσδιορισμού τού γεωγραφικού μήκους στη θάλασσα. Η εφεύρεσή του έφερε επανάσταση στη ναυσιπλοΐα και αύξησε πολύ την ασφάλεια των μεγάλων θαλασσίων ταξιδιών.

Τζον Χάρρισον
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	John Harrison (Αγγλικά)
Γέννηση	24 Μαρτίουιουλ. / 3  Απριλίου 1693γρηγ. Foulby
Θάνατος	24  Μαρτίου 1776 Λονδίνο
Τόπος ταφής	St John-at-Hampstead
Κατοικία	Red Lion Square
Χώρα πολιτογράφησης	Βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Αγγλικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	ωρολογοποιός αστρονόμος εφευρέτης σχεδιαστής
Οικογένεια
Τέκνα	Γουίλιαμ Χάρρισον
Αξιώματα και βραβεύσεις
Βραβεύσεις	Μετάλλιο Κόπλυ (1749)
Σχετικά πολυμέσα

Το 1707 τέσσερα πολεμικά είχαν ναυαγήσει στις νήσους Σίλλυ (δυτικά της Κορνουάλης) και 1550 ναυτικοί χάθηκαν, λόγω ανακρίβειας τού υπολογισμού της θέσης τους. Το πρόβλημα Προσδιορισμού του Γεωγραφικού Μήκους θεωρήθηκε τόσο σημαντικό, που το Βρετανικό Κοινοβούλιο με Πράξη του 1714 είχε προσφέρει αμοιβή £ 20.000 (σημερινά £ 2.890.000), σε όποιον έλυνε το πρόβλημα. Η δημόσια ψηφοφορία του BBC το 2002 για τους σημαντικότερους Βρετανούς έφερε τον Χάρρισον 39ο.

Οι γραμμές του γεωγραφικού μήκους από το -180^ο (δυτικό) ως το +180^o (ανατολικό).

Η ζωή του

Γεννήθηκε στο Φόουλμπυ, κοντά στο Γουέϊκφηλντ τού Γουέστ Ράιντινγκ, στο Γιόρκσαϊρ και ήταν ο πρώτος από τα πέντε παιδιά της οικογένειας. Ο πατέρας του εργαζόταν ως ξυλουργός στη γειτονική ιδιοκτησία Νόστελλ Πράιορυ. Στο σπίτι της οικογένειάς του υπάρχει αναμνηστική πινακίδα.

Περί το 1700 οι Χάρρισον μετακόμισαν στο Μπάρροου-γιουπόν-Χάμμπερ στο Λίνκολνσαϊρ. Ο θρύλος λέει ότι, όταν ο Τζον στα έξι έτη του ασθένησε από ευλογιά, τού έδωσαν ένα ρολόι για να περνάει το χρόνο του στο κρεββάτι και αυτός περνούσε ώρες περιεργαζόμενος και μελετώντας τα εξαρτήματα τού ρολογιού. Ακολούθησε το επάγγελμα τού ξυλουργού τού πατέρα του και στον ελεύθερο χρόνο του κατασκεύαζε ή επισκεύαζε ωρολόγια.

Επίσης είχε ταλέντο στη μουσική και τελικά έγινε διευθυντής χορωδίας του ενοριακού ναού του Μπάρροου.

Έφτιαξε το πρώτο ωρολόγιο δαπέδου (longcase) το 1713 σε ηλικία 20 ετών. Ο μηχανισμός ήταν εξ ολοκλήρου από ξύλο. Τρία επέζησαν από το πρώιμα ωρολόγιά του: το πρώτο του 1713 βρισκόταν στην Αίθουσα των Συντεχνιών, μετά στη Λατρευτή Εταιρεία Ωρολογοποιών και τώρα είναι στο Μουσείο Επιστημών· αυτό του 1715 επίσης στο Μουσείο Επιστημών του Λονδίνου και αυτό του 1717 στο μέγαρο Νόστελλ Πράιορυ στο Γιόρκσαϊρ. Το τελευταίο φέρει επιγραφή "John Harrison Barrow", βρίσκεται στην αίθουσα του σφαιριστηρίου και έχει υαλοπίνακες από τα πλάγια, ώστε να φαίνονται τα λειτουργικά μέρη του.

Ο μηχανισμός ωρολογίου δαπέδου ή παππού (longcase or grandfather clock) από το πλάι.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1720 του ανατέθηκε η κατασκευή ενός ωρολογίου-πυργίσκου στον δημόσιο κήπο του Μπρόκλσμπυ, του βόρειου Λίνκολνσαϊρ. Ο μηχανισμός λειτουργεί ακόμη και -όπως τα προηγούμενα ωρολόγιά του- είναι από ξύλο δρυός και guaiacum. Είναι το πρώτο με μηχανισμό διαφυγής "ακρίδα", που βελτιώνει την ακρίβεια μέτρησης του χρόνου. Το διάστημα 1725-1728, ο Τζον και ο αδελφός του Τζέιμς, επίσης επιδέξιος ξυλουργός, έκαναν τουλάχιστον τρία ωρολόγια ακρίβειας δαπέδου, με το ίδιο είδος ξύλων. Την ίδια περίοδο ανέπτυξαν το μεταλλικό εκκρεμές με ρυθμιζόμενο μήκος. Μερικοί θεωρούν ότι αυτά τα ωρολόγια, ήταν τα ακριβέστερα της εποχής τους. Το πρώτο ανήκε στο Μουσείο Χρόνου των ΗΠΑ, το οποίο έκλεισε το 2000 και πώλησε τα αντικείμενά του σε δημοπρασία· τώρα ανήκει σε ιδιωτική συλλογή. Το δεύτερο βρίσκεται στο Μουσείο Πόλεως του Ληντς· είναι το κεντρικό αντικείμενο έκθεσης αφιερωμένης στον "Ωρολογοποιό που άλλαξε τον κόσμο", η οποία εγκαινιάστηκε το 2014. Το τρίτο βρίσκεται στη συλλογή της Λατρευτής Εταιρείας Ωρολογοποιών.

Ο Χάρρισον είχε πολλά ταλέντα και τα χρησιμοποιούσε συστηματικά για τη βελτίωση του εκκρεμούς ωρολογίου. Το μεταλλικό εκκρεμές που εφηύρε, είχε δύο ζεύγη παράλληλων ράβδων, που οι θερμικές συστολές-διαστολές του ενός ζεύγους αναιρούσαν αυτές του άλλου. Άλλο παράδειγμα της ιδιοφυΐας του είναι ο μηχανισμός διαφυγής "ακρίδα", όπου η ενέργεια του ωρολογίου απελευθερώνεται ελεγχόμενα, σταδιακά. Είναι εξέλιξη του μηχανισμού διαφυγής "άγκυρα" και είναι σχεδόν χωρίς τριβή: δεν χρειάζεται λίπανση, διότι τα μέρη είναι από ξύλο.

Στα πρώτα έργα του στα ωρολόγια θαλάσσης βοηθήθηκε, όχι μόνο οικονομικά, από τον Τζωρτζ Γκράχαμ ωρολογοποιό και κατασκευαστή οργάνων. Σε αυτόν τον σύστησε ο βασιλικός αστρονόμος Έντμονντ Χάλλεϋ, ο οποίος υποστήριζε τον Χάρρισον και την εργασία του. Αυτή η υποστήριξη ήταν σημαντική για τον εφευρέτη, διότι δεν έβρισκε πολλούς να καταλάβουν τις νεωτεριστικές ιδέες του.

Ο μηχανισμός διαφυγής "ακρίδα" (βελτίωση του "άγκυρα") είναι επινόηση του Τζον Χάρρισον.

Πηγές

• Lasky, Kathryn (2003). The Man Who Made Time Travel. Farrar, Straus and Giroux. ISBN 978-0-374-34788-8.
• North, Thomas (1882). The Church Bells of the County and City of Lincoln. Leicester: Samuel Clark. pp. 60–61.
• Sobel, Dava (1995). Longitude: The True Story of a Lone Genius Who Solved the Greatest Scientific Problem of His Time. New York: Penguin. ISBN 978-0-8027-1312-4.
• Sobel, Dava; Andrewes, Willam J.H. (1998). The Illustrated Longitude: The True Story of a Lone Genius Who Solved the Greatest Scientific Problem of His Time. New York: Walker Publishing Co. ISBN 0-8027-1344-0.
• Wolfendale, Arnold, ed. (2006). Harrison in the Abbey. London: Worshipful Company of Clockmakers. Published in Honour of John Harrison on the Occasion of the Unveiling of his Memorial in the Abbey on 24 March 2006