Τηλεγράφημα Γκέρινγκ

Το Τηλεγράφημα Γκέρινγκ (γερμανικά: Göring Telegram) ήταν ένα μήνυμα που έστειλε ο Χέρμαν Γκέρινγκ, ο διορισμένος διάδοχος του Αδόλφου Χίτλερ, στις 23 Απριλίου 1945 με το οποίο ζήτησε άδεια να αναλάβει την ηγεσία του Τρίτου Ράιχ. Το τηλεγράφημα ανάγκασε τον Χίτλερ να αποπέμψει τον διάδοχο της εξουσίας του και να διορίσει νέους πολιτικούς διαδόχους, τον Γιόζεφ Γκέμπελς και τον Καρλ Ντένιτς.

Ο Γκέρινγκ ως πολιτικός διάδοχος του Χίτλερ

Ο Χέρμαν Γκέρινγκ ήταν ο δεύτερος ισχυρότερος άνθρωπος στο Ναζιστικό Κόμμα για κάποιο διάστημα πριν ο Χίτλερ ανέλαβε την εξουσία το 1933. Το πρώτο του αξίωμα στην κυβέρνηση ήταν αυτό του «Υπουργού άνευ Χαρτοφυλακίου», χάρη στο οποίο ίδρυσε την Γκεστάπο, ενώ αργότερα ως «Υπουργός Αεροπορίας» τέθηκε επικεφαλής της επανιδρυθείσας γερμανικής αεροπορίας, της Λουφτβάφε, ενώ το ανώτατο πολιτικό αξίωμα που έλαβε ήταν αυτό του «Αντικαγκελάριου του Γερμανικού Ράιχ», από το 1941 και ως το τέλος του πολέμου το 1945.

Την 1η Σεπτεμβρίου 1939, όταν ξέσπασε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος με την εισβολή της Γερμανίας στην Πολωνία, ο Χίτλερ έκανε μια ομιλία δηλώνοντας ότι ο Γκέρινγκ θα τον διαδεχτεί «αν κάτι έπρεπε να με πλησιάσει», όπου στη συνέχεια σε ένα διάταγμα του 1940, όρισε τον Γκέρινγκ ως Στρατάρχη/αιθεράρχη του μεγάλου γερμανικού Ράιχ (Reichsmarschall des Grossdeutschen Reiches), μια ειδικά δημιουργημένη θέση που ήταν δεύτερη μετά τη θέση του Ανώτατου Διοικητή του Χίτλερ.

Στις 29 Ιουνίου 1941, μία εβδομάδα μετά την έναρξη της Επιχείρησης Μπαρμπαρόσα, ο Χίτλερ εξέδωσε ένα μυστικό διάταγμα που έχριζε επίσημα ως διάδοχο του τον Γκέρινγκ σε περίπτωση θανάτου του. Το διάταγμα ανέφερε ότι εάν ο Χίτλερ έχανε ποτέ την ελευθερία δράσης του, λόγω ανικανότητας, εξαφάνισης ή απαγωγής, ο Γκέρινγκ έπρεπε να ενεργήσει ως αναπληρωτής του Χίτλερ, με πλήρη εξουσία να ενεργεί για λογαριασμό του Χίτλερ.

Το "καθήκον" του Γκέρινγκ

Μετά την επέλαση του Κόκκινου Στρατού στο Βερολίνο στις 21 Απριλίου 1945, ο Χίτλερ, ο προσωπικός του γραμματέας, Μάρτιν Μπόρμαν, και ο Γιόζεφ Γκέμπελς παρέμειναν στο καταφύγιο του Χίτλερ για να ηγηθούν της υπεράσπισης της πρωτεύουσας ενάντια στους Σοβιετικούς. Ο Γκέρινγκ έφυγε από το Βερολίνο και μετακόμισε στο νότο, φτάνοντας στο κτήμα του στο Ομπερζάλτσμπεργκ (Obersalzberg) στις 22 Απριλίου. Την ίδια μέρα, ο Χίτλερ ξεκίνησε μακρά διαμάχη εναντίον των στρατηγών του, και παραδέχτηκε δημόσια, για πρώτη φορά, ότι ο πόλεμος χάθηκε. Ο Χίτλερ ανακοίνωσε ότι σκοπεύει να παραμείνει στο Βερολίνο μέχρι το τέλος και μετά να αυτοκτονήσει. Δήλωσε επίσης ότι ο Γκέρινγκ ήταν σε καλύτερη θέση να διαπραγματευτεί μια ειρηνευτική διευθέτηση.

Όταν ο επικεφαλής του επιτελείου της Λουφτβάβε, Καρλ Κόλερ, άκουσε τη δήλωση του Χίτλερ από τον επικεφαλής των επιχειρήσεων, Άλφρεντ Γιοντλ, αμέσως πέταξε στο Ομπερζάλτσμπεργκ για να κοινοποιήσει στον Γκέρινγκ τα νέα. Αν ο Γκέρινγκ ορίζοταν ως επικεφαλής των ειρηνευτικών διαπραγματεύσεων, ο Κόλερ θεώρησε ότι δεν υπήρχε χρόνος για χάσιμο. Επιπλέον, ήθελε να αποτρέψει τους Συμμάχους από το να παρεμποδίσουν ένα ραδιοφωνικό μήνυμα.

Αν και ο Γκέρινγκ ανυπομονούσε για αρκετό καιρό την ημέρα που θα διαδεχτεί τον Χίτλερ, ήταν έκπληκτος για αυτήν την εξέλιξη. Ο Γκέρινγκ φοβόταν να χαρακτηριστεί προδότης αν προσπαθούσε να πάρει την εξουσία, αλλά φοβόταν επίσης ότι θα κατηγορούνταν για εγκατάλειψη καθήκοντος εάν δεν έκανε τίποτα. Ο Γκέρινγκ εξέτασε το αντίγραφο του διατάγματος του 1941. Όχι μόνο τον όριζε ως διάδοχο του Χίτλερ, αλλά και του έδινε την πλήρη εξουσία να ενεργεί για λογαριασμό του Χίτλερ, εάν ο Χίτλερ έχανε ποτέ την ελευθερία δράσης του. Μετά από συνεννόηση με τον Κόλερ και τον Χανς Λάμερς, υπουργό Εξωτερικών της Καγκελαρίας του Ράιχ, ο Γκέρινγκ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, παραμένοντας στο Βερολίνο για να αντιμετωπίσει τον θάνατο, ο Χίτλερ είχε ανικανότητα να κυβερνήσει. Όλοι συμφώνησαν ότι, σύμφωνα με τους όρους του διατάγματος, εάν ο Χίτλερ είχε πράγματι χάσει την ελευθερία δράσης του, θα εναπόκειτο στον Γκέρινγκ να πάρει την εξουσία αντί του Χίτλερ.

Στις 23 Απριλίου, ο Γκέρινγκ έστειλε ένα προσεκτικά διατυπωμένο τηλεγράφημα, ζητώντας από τον Χίτλερ να επιβεβαιώσει ότι όντως θα γινόταν ηγέτης της Γερμανίας σύμφωνα με το διάταγμα του 1941. Ο Γκέρινγκ πρόσθετε ότι αν ο Χίτλερ δεν απαντούσε μέχρι τις 22:00 εκείνο το βράδυ, θα υπέθετε ότι ο Χίτλερ είχε χάσει την ελευθερία δράσης του και έτσι θα αναλαμβάνε την ηγεσία του Ράιχ ως αναπληρωτής του Χίτλερ.

Η αντίδραση του Χίτλερ

Κατά την άφιξη του τηλεγραφήματος από το Obersalzberg στις 23 Απριλίου 1945 στις 00:56, ο Μάρτιν Μπόρμαν, ο οποίος ήλεγχε την πρόσβαση στον Χίτλερ, το αντιλήφθηκε ως απόδειξη «προδοσίας» και της απόπειρας του Γκέρινγκ να ξεκινήσει πραξικόπημα. Ο Μπόρμαν ισχυρίστηκε ότι το τηλεγράφημα δεν ήταν αίτημα για άδεια για ανάληψη εξουσίας σύμφωνα με το διάταγμα, αλλά απαίτηση παραίτησης ή ανατροπής. Ενώ ο Βάλτερ Χέβελ, σύνδεσμος του Γιοάχιμ φον Ρίμπεντροπ και προσωπικός φίλος του Χίτλερ, επιχείρησε να δικαιολογήσει τη δράση του Γκέρινγκ λέγοντας ότι το σύστημα επικοινωνιών του καταφυγίου του Χίτλερ θα μπορούσε να αποτύχει ανά πάσα στιγμή και συνεπώς να διακόψει τη δομή των εντολών, ο Γκέμπελς ενίσχυσε το επιχείρημα του Μπόρμαν συμφωνώντας μαζί του ότι "μυρίζει πραξικόπημα".

Σύμφωνα με τον Άλμπερτ Σπέερ, το τηλεγράφημα Γκέρινγκ ξεκίνησε μια κρίση με τη μορφή της ψυχολογικής κατάρρευσης του Χίτλερ, η οποία προκάλεσε την πολιτική αποσύνθεση της στρατιωτικής διοίκησης και ελέγχου στο τελικό στάδιο της καταστροφής της ναζιστικής Γερμανίας. Ορισμένα τηλεγραφήματα του Γκέρινγκ προς διάφορους αξιωματικούς που αναφέρονταν στην επίκληση της μυστικής διαθήκης του Χίτλερ είχαν σαν αποτέλεσμα την οργισμένη αντίδραση του Χίτλερ. Ο Σπέερ σημείωσε ένα συγκεκριμένο τηλεγράφημα στο οποίο ο Γκέρινγκ έδινε εντολή στον Ρίμπεντροπ να του υποβάλει αναφορά, εάν ούτε αυτός ούτε ο Χίτλερ έστειλαν περαιτέρω επικοινωνία πριν από τα μεσάνυχτα.

Στις 25 Απριλίου, ο Χίτλερ έστειλε ένα τηλεγράφημα στον Γκέρινγκ που του έλεγε ότι είχε διαπράξει «εσχάτη προδοσία» και του έδινε την επιλογή να παραιτηθεί από όλα τα αξιώματα του «για λόγους υγείας», σε αντάλλαγμα την ζωή του, με τον Γκέρινγκ να παραιτείται στη συνέχεια.

Ωστόσο, ο Μπόρμαν διέταξε σύντομα τα SS στο Ομπερζάλτσμπεργκ να συλλάβουν τον Γκέρινγκ. Στις 28 Απριλίου, όταν ο Χίτλερ ανακάλυψε ότι ο Χάινριχ Χίμλερ προσπαθούσε επίσης να συζητήσει τους όρους παράδοσης με τους Δυτικούς Συμμάχους, διέταξε επίσης την σύλληψη του.

Η τελευταία διαθήκη του Αδόλφου Χίτλερ γράφτηκε στις 29 Απριλίου, έχοντας ωθηθεί σε αυτήν από το τηλεγράφημα που του έστειλε ο Γκέρινγκ, τα νέα για τις απόπειρες διαπραγμάτευσης του Χίμλερ για τους όρους παράδοσης με τους Δυτικούς Συμμάχους και την αναφορά ότι τα στρατεύματα του Κόκκινου Στρατού βρίσκονταν ένα ή δύο τετράγωνα μακριά από το Καγκελαρία του Ράιχ. Στη διαθήκη, ο Χίτλερ απέλυε τον Γκέρινγκ από όλα τα αξιώματα του, ακύρωνε τα κληρονομικά του δικαιώματα και τον απομάκρυνε από το ναζιστικό κόμμα. Αυτό υπαγορεύτηκε από τον Χίτλερ στην γραμματέα του, Τράουντλ Γιουνγκ, στο καταφύγιο του Χίτλερ του Βερολίνου την ημέρα που νυμφεύτηκε την Εύα Μπράουν Οι νεόνυμφοι αυτοκτόνησαν την επόμενη μέρα.

Η νέα πολιτική διαδοχή διαίρεσε την εξουσία μεταξύ του Γκέμπελς και του Ναύαρχου Καρλ Ντένιτς, Αρχηγού του Ναυτικού και αρχηγού της Ανώτατης Διοίκησης του Ναυτικού, ο οποίος θα γινόταν Πρόεδρος (Reichspräsident) της ναζιστικής Γερμανίας.

Μεταπολεμική ανακάλυψη

Το αντίγραφο που βρέθηκε από τον λογαγό Μπράντιν

Κατά την παραλαβή του στο Καταφύγιο του Χίτλερ, το τηλεγράφημα Γκέρινγκ πληκτρολογήθηκε σε μια φόρμα ναυτικού τηλεγραφήματος και ταξινομήθηκε ως «Geheim!» (Απόρρητο!).

Μετά τη σοβιετική κατάληψη του Βερολίνου, οι Αμερικανοί αξιωματούχοι που μπήκαν στο Καταφύγιο του Χίτλερ πήραν χαρτιά και έγγραφα, τα οποία αναλύθηκαν από ιστορικούς. Τον Ιούλιο του 1945, ο λογαγός Μπέντζαμιν Μπράντιν μπήκε στο καταφύγιο και ανακάλυψε πρωτότυπο αντίγραφο του τηλεγράφηματος Γκέρινγκ, με την ένδειξη «F» σε ένα πακέτο εφημερίδων του Χίτλερ, που δόθηκε αργότερα στον Ρόμπερτ Ρίκε, καθηγητή ιστορίας στο στρατιωτικό κολλέγιο της Νότιας Καρολίνας.

Η μετάφραση του Τρέβορ-Ρόπερ

Ο Βρετανός ιστορικός, Χιου Τρέβορ-Ρόπερ, δημοσίευσε μια πρώιμη αγγλική μετάφραση του τηλεγράφηματος Γκέρινγκ στο βιβλίο του Οι Τελευταίες Μέρες του Χίτλερ:

Στον Φύρερ μου:

«Ο στρατηγός Κόλερ μου έδωσε σήμερα μια αναφορά σχετικά με τις ανακοινώσεις που του έδωσαν ο στρατηγός Τζοντλ και ο στρατηγός Κρίστιαν, σύμφωνα με τους οποίους είχατε παραπέμψει ορισμένες αποφάσεις σε μένα και υπογραμμίσατε ότι, σε περίπτωση που οι διαπραγματεύσεις καταστούν απαραίτητες, θα ήμουν σε ευκολότερη θέση από εσάς στο Βερολίνο. Αυτές οι απόψεις ήταν τόσο εκπληκτικές και σοβαρές για μένα που ένιωσα την υποχρέωση να υποθέσω, σε περίπτωση που στις 22:00 δεν έρθει καμία απάντηση, ότι έχετε χάσει την ελευθερία δράσης σας. Στη συνέχεια, θα θεωρήσω ότι πληρούνται οι προϋποθέσεις του διατάγματος σας και θα αναλάβω δράση για την ευημερία του Έθνους και της Πατρίδας. Ξέρεις τι νιώθω για σένα σε αυτές τις πιο δύσκολες ώρες της ζωής μου και δεν μπορώ να το εκφράσω με λόγια. Ο Θεός να σε προστατεύει και να σου επιτρέπει παρά ταυτά να έρθεις εδώ το συντομότερο δυνατό».

Ο πιστός Χέρμαν Γκέρινγκ.

Βιβλιογραφία

• Beevor, Antony (2002). Berlin – The Downfall 1945. New York: Viking-Penguin Books. ISBN 978-0-670-03041-5. 
• Evans, Richard J. (2008). The Third Reich at War. New York: Penguin. ISBN 978-0-14-311671-4. 
• Joachimsthaler, Anton (1996). The Last Days of Hitler. Μτφρ. Bögler, Helmut. London: Arms and Armour. ISBN 1-85409-380-0. 
• Kershaw, Ian (2008). Hitler: A Biography. New York: W. W. Norton & Company. ISBN 978-0-393-06757-6. 
• Shirer, William L. (1960). The Rise and Fall of the Third Reich. New York: Simon & Schuster. ISBN 978-0-671-62420-0.