Τουραχάν μπέης
Ο Τουραχάν Μπέης ή Τουραχάνης ή Τουραχάμπεης (πέθανε το 1456) ήταν επιφανής Οθωμανός στρατηγός και κυβερνήτης της Θεσσαλίας (1423 - 1456). Συμμετείχε σε πολλές Οθωμανικές εκστρατείες την εποχή που ξέσπασαν οι Βυζαντινο-Οθωμανικοί Πόλεμοι το 2ο μισό του 15ου αιώνα απέναντι στην Βυζαντινή αυτοκρατορία και την Σταυροφορία της Βάρνας. Οι συνεχείς επιδρομές του στον Μοριά τον μετέτρεψαν σε φόρο υποτελής στους Οθωμανούς και άνοιξαν τον δρόμο για την ολοκληρωτική κατάκτηση της Πελοποννήσου λίγο μετά τον θάνατο του. Την ίδια εποχή κυβερνούσε την Θεσσαλία, μετέφερε νέους λαούς με τους οποίους ίδρυσε την πόλη του Τυρνάβου, αναζωογόνησε την οικονομία και έθεσε τις βάσεις για την Οθωμανική κυριαρχία της περιοχής τους επόμενους αιώνες.
| Τουραχάν μπέης | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Turahan Bey (Τουρκικά) |
| Γέννηση | 14ος αιώνας Οθωμανική Αυτοκρατορία |
| Θάνατος | 1456 Οθωμανική Αυτοκρατορία |
| Χώρα πολιτογράφησης | Οθωμανική Αυτοκρατορία |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | αξιωματικός |
| Οικογένεια | |
| Τέκνα | Τουραχάνογλου Ομέρ μπέης |
| Γονείς | Πασά Γιγίτ μπέης |
| Αδέλφια | Ισάκ μπέης |
| Στρατιωτική σταδιοδρομία | |
| Βαθμός/στρατός | στρατηγός |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | μπεηλέρμπεης της Ρούμελης |
Οι πρώτες εκστρατείες
ΕπεξεργασίαΔεν είναι γνωστά τα πρώτα χρόνια της ζωής του Τουραχάν Μπέη πέρα ότι ήταν γιος του Πασά Γιγκίτ Μπέη. Ο πατέρας του ήταν εξέχων Γιουρούκος στρατηγός, κατέκτησε τα Σκόπια (1392) και έγινε ο πρώτος κυβερνήτης της κατακτημένης από τους Οθωμανούς Βοσνίας-Ερζεγοβίνης.[1][2][3] Ο Τουραχάν Μπέης καταγράφεται για πρώτη φορά κυβερνήτης του Βιντίν (1413), κατόπιν πολέμησε εναντίον του Βυζαντινού κυβερνήτη της Λαμίας Στραβομύτη Καντακουζηνού (1422). Την εποχή της Οθωμανικής Μεσοβασιλείας υποστήριξε τον Μουσταφά Τσελεμπή στην διαμάχη του με τους Σουλτάνους Μωάμεθ Α΄ και Μουράτ Β΄.[4] Τα επόμενα χρόνια έγινε κυβερνήτης της Θεσσαλίας (1423), την ίδια χρονιά ξεκίνησε εκστρατείες εναντίον των Βυζαντινών στην Πελοπόννησο. Το ιππικό του διέρρηξε το Εξαμίλιον τείχος (22/23 Μαΐου 1423) και άρχισε να λεηλατεί αδιάκοπα το εσωτερικό της χερσονήσου με επιθέσεις σε οικισμούς όπως ο Μυστράς, το Λεοντάρι Αρκαδίας, Αναβρυτό Αρκαδίας και την Ντάβια. Οι εκστρατείες του είχαν στόχο πέρα από την λεηλασία και τις αποστολές Αναγνώρισης των οποιονδήποτε Βενετσιάνικων αποικιών στην περιοχή αφού η Δημοκρατία της Βενετίας ήταν η κινητήρια δύναμη για την ένωση όλων των χριστιανικών δυνάμεων εναντίον των Οθωμανών. Ο ιστορικός Δούκας σημειώνει την παρουσία του Τουραχάν στην Μαύρη Θάλασσα, την ίδια εποχή προχώρησε σε εκστρατεία στην Ήπειρο και υπέταξε με επιτυχία τις γηγενείς Αλβανικές φυλές.[5] Την δεκαετία του 1430 προχώρησε σε εκστρατεία απέναντι σε μια Αλβανική εξέγερση του Γκιέργκι Αριανίτι και του Ανδρέα Β΄ Τόπια.[6][7] Οι επιδρομές του Τουραχάν Μπέη στην Πελοπόννησο ήταν ωστόσο προσωρινές, το Δεσποτάτο του Μορέως αποκαταστάθηκε σύντομα και οι Βυζαντινοί έθεσαν υπό τον έλεγχο τους σύντομα την χερσόνησο.[8][9] Ο Τουραχάν Μπέης κατέστρεψε το Εξαμίλιο (1431) και κατέλαβε την Θήβα (1435) με στόχο να αποφύγει να πέσει στα χέρια των Βυζαντινών του Δεσποτάτου του Μωρέως.[1][10] Το Δεσποτάτο του Μωρέως βρισκόταν συνεχώς υπό τον κίνδυνο νέας Τουρκικής εισβολής, κατάφερε ωστόσο να την αποφύγει με την καταβολή φόρου τιμής στον Τουραχάν.[11]
Η κατάκτηση της Πελοποννήσου
ΕπεξεργασίαΟ Τουραχάν Μπέης συμμετείχε τον Νοέμβριο του 1443 στην Μάχη του Νις εναντίον του Ιωάννη Ουνυάδη, η μάχη κατέληξε σε Οθωμανική ήττα στην Κουνόβιτσα.[5] Την περίοδο της οπισθοχώρησης τους ο Τουραχάν Μπέης και ο Κασίμ Πασάς έκαψαν όλα τα χωριά ανάμεσα στην Νις και την Σόφια. Ο Τουραχάν Μπέης έπεισε τον Σουλτάνο Μουράτ Β΄ να εγκαταλείψει την Σόφια και να ακολουθήσει πολιτική καμένης γης απέναντι στην Ουγγρική προέλαση. Οι Ούγγροι παρά το γεγονός ότι στην "μάχη της Ζλατίτσας" μετά την Κουνόβιτσα γνώρισαν την συντριβή κατάφεραν να συλλάβουν τον γαμπρό του Σουλτάνου Μαχμούντ Μπέη και δημιούργησαν την εντύπωση νικητών.[12] Οι σύγχρονες πηγές των Οθωμανών κατηγόρησαν ως υπεύθυνους για την ήττα στην Κουνόβιτσα τον Τουραχάν και τον Μαχμούντ για την διαμάχη μεταξύ τους, άλλοι ισχυρίζονται ότι ο Σέρβος Δεσπότης Γεώργιος Μπράνκοβιτς δωροδόκησε τον Τουραχάν.[13][14] Ο Τουραχάν Μπέης έπεσε στην δυσμένεια του Σουλτάνου, εξορίστηκε και κατόπιν φυλακίστηκε στο Τοκάτ.[5][15] Ο Τουραχάν Μπέης αποκαταστάθηκε ωστόσο σύντομα αφού συμμετείχε στην εκστρατεία του Μουράτ Β΄ απέναντι στο Δεσποτάτο του Μορέως. Ο Μουράτ Β΄ απογοητεύτηκε από την αντίσταση που συνάντησε στο Εξαμίλιο αλλά ο Τουραχάν επέμενε στην επίθεση, οι Οθωμανοί τελικά έσπασαν την Βυζαντινή άμυνα και ρήμαξαν την Πελοπόννησο. Το αποτέλεσμα ήταν το Δεσποτάτο του Μορέα να καταστεί υποτελές στην Οθωμανική αυτοκρατορία.[16] Τον Οκτώβριο του 1452 ο Τουραχάντ Μπέης και οι γιοι του Αχμέντ και Τουραχάνογλου Ομέρ μπέης οδήγησαν μια μεγάλη εκστρατεία στην Πελοπόννησο. Ο Σουλτάνος Μωάμεθ Β΄ ο Πορθητής τους διέταξε να παραμείνουν εκεί τον χειμώνα με στόχο να αποτρέψουν τον Θωμά Παλαιολόγο και Δημήτριο Παλαιολόγο να βοηθήσουν τον αδελφό τους Κωνσταντίνο ΙΑ΄ στην Άλωση της Κωνσταντινούπολης (1453). Ο Τουραχάν εισέβαλε ξανά στο Εξαμίλιο και προχώρησε σε επιδρομές σε ολόκληρη την Πελοπόννησο, οι Βυζαντινοί δεν προέβαλαν αντίσταση παρά το γεγονός ότι ο γιος του Αχμέντ συνελήφθη σε ενέδρα στα Δερβενάκια Κορινθίας και φυλακίστηκε στον Μυστρά.[17][18][19]
Η πτώση της Κωνσταντινούπολης (29 Μαΐου 1453) είχε μεγάλες επιπτώσεις και στην Πελοπόννησο, οι δύο Δεσπότες Δημήτριος και Θωμάς μισούσαν ο ένας τον άλλον και ήταν μισητοί στους υπηκόους τους. Το φθινόπωρο του 1453 ξέσπασε εξέγερση στην οποία συμμετείχαν τόσο οι γηγενείς Έλληνες όσο και οι Αλβανοί έποικοι, εξαπλώθηκε ταχύτατα. Τα δύο αδέλφια ως υποτελείς του Σουλτάνου κάλεσαν την βοήθεια των Οθωμανών, τον Δεκέμβριο έφτασε ο γιος του Τουραχάν Ομέρ, κατόπιν έφυγε αφού εξασφάλισε την απελευθέρωση του αδελφού του Αχμέντ από την αιχμαλωσία. Η εξέγερση συνεχίστηκε ωστόσο και αναγκάστηκε να επέμβει τον Οκτώβριο του 1454 ο ίδιος ο Τουραχάν, υπέταξε τους επαναστάτες και έφυγε αφού συμβούλευσε τα δύο αδέλφια να συμφιλιωθούν και να κυβερνήσουν αρμονικά.[20][21][22] Τα δύο αδέλφια όχι μόνο δεν συμφιλιώθηκαν αλλά προχώρησαν επίσης σε συνομωσίες εναντίον του Σουλτάνου με τις δυτικές δυνάμεις. Ο Μωάμεθ Β΄ προχώρησε για αντίποινα σε εκστρατεία στην Πελοπόννησο, κατέλαβε πρώτα το βορειοδυτικό τμήμα που έγινε Οθωμανική επαρχία υπό την διοίκηση του Ομέρ (1453), ακολούθησε η κατάκτηση του υπόλοιπου Δεσποτάτου (1460).[23][24] Ο Τουραχάν Μπέης ανακλήθηκε τον Οκτώβριο του 1455 στην Αδριανούπολη όπου και πέθανε τον Αύγουστο του 1456, η ταφή του έγινε στο Ουζούν Κιοπρού της Θράκης και ο Τουρμπές του σώζεται και σήμερα στην πόλη.[25] Οι απόγονοι του Τουραχάνογλου ήταν πανίσχυροι γαιοκτήμονες στην Θεσσαλία αλλά χωρίς να έχουν ισχυρές θέσεις στην Οθωμανική αυλή.[26]
Κληροδοτήματα
Επεξεργασία
Ο Τουραχάν μπέης θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους και αυτόνομους Οθωμανούς άρχοντες των Βαλκανίων του 15ου αιώνα. Είχε καθοριστικό ρόλο στην καθιέρωση της οθωμανικής κυριαρχίας στην Θεσσαλία και στην κεντρική Ελλάδα γενικότερα. Εκτός από τις κατακτήσεις που πραγματοποίησε, έφερε στην περιοχή 5,000 Τούρκους αποίκους τους οποίους εγκατέστησε σε δώδεκα χωριά της Κεντρικής Ελλάδας προκειμένου να ενισχύσει τον οθωμανικό στρατιωτικό έλεγχο. Επιπλέον, σύμφωνα με την αραβική βιογραφία του Τουραχάν, στην οποία ο Σκωτσέζος δημοσιογράφος Ντέιβιντ Ούρκχαρτ υποστήριξε ότι οι αποικίες εξακολουθούσαν να υπάρχουν στον Τύρναβο την δεκαετία του 1830, ο Τουρχάν ήταν ο πρώτος που εγκατέστησε πολιτοφυλακές στις ορεινές περιοχές της κεντρικής Ελλάδας, τους προδρόμους των μετέπειτα αρματολών.
Ο Τουραχάν έλαβε επίσης αρκετά μέτρα για να αποκαταστήσει την τάξη και την ευημερία στην επαρχία του, με σημαντικότερα μέτρα την ίδρυση (ή επανίδρυση) της πόλης του Τυρνάβου, η οποία ήταν μέχρι τότε ένα μικρός οικισμός ιερέων. Προκειμένου να προσελκύσει και να προστατεύσει τον ελληνορθόδοξο πληθυσμό της περιοχής, του παρείχε ιδιαίτερα προνόμια όπως ειδικά διοικητικά κτίρια, παρόμοια με τα βακούφια (θρησκευτικά κτίρια που ασχολούνταν με την περίθαλψη) της Μέκκας, φορολογικές απαλλαγές και την απαγόρευση στα οθωμανικά στρατεύματα να διασχίζουν την πόλη. Έχτισε επίσης στην πόλη ένα τζαμί (το οποίο καταστράφηκε μετά την προσάρτηση της Θεσσαλίας στο ελληνικό κράτος το 1881) και την εκκλησία του Αγίου Νικολάου Τουραχάνη, η οποία διασώζεται μέχρι σήμερα. Ο Τουραχάν έχτισε επίσης αρκετά δημόσια κτίρια όπως τζαμιά, μοναστήρια, σχολεία για Χριστιανούς, σχολεία για Μουσουλμάνους, γέφυρες και λουτρά σε όλη την επαρχία. Φρόντισε, παράλληλα, να διατηρήσει και να αναπτύξει περαιτέρω την θεσσαλική βιομηχανία βαμβακιού, μεταξιού και μαλλιού, στο βαθμό που οι επόμενες γενιές τον θεώρησαν ως τον πρωτοπόρο στην εισαγωγή νέων τεχνικών βαφής, οι οποίες είχαν ως βάση τα κίτρινα μούρα και το φυτό κάλι, υλικά που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή ποτάσας. Τα υλικά αυτά εξαπλώθηκαν στην υπόλοιπη Ρούμελη και από εκεί στην Δυτική Ευρώπη.
Οικογενειακό δέντρο
Επεξεργασία| Πασά Γιγίτ μπέης | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Ισάκ μπέης | Τουραχάν μπέης | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Ισάμπεης Ισάκοβιτς | Αχμέντ μπέης | Ομέρ μπέης | |||||||||||||||||||||||||||||
| Χασάν μπέης | Ιντρίς μπέης | ||||||||||||||||||||||||||||||
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ 1,0 1,1 Babinger (1987), σ. 876
- ↑ Malcolm, Noel (2020). Rebels, Believers, Survivors Studies in the History of the Albanians. Oxford University Press. σ. 163
- ↑ Apostolos Euangelou Vakalopoulos (1970). Origins of the Greek nation: the Byzantine period, 1204-1461. Rutgers University Press, σ. 163
- ↑ Yüce, Yaşar; Sevim, Ali (1991). Türkiye Tarihi, Cilt II. Istanbul: AKDTYKTTK Yayınları. σσ. 92, 100
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Babinger (1987), σ. 877
- ↑ Fine (1994), σ. 535
- ↑ Imber (2006), σ. 6
- ↑ Nicol (1993), σ. 346
- ↑ Setton (1978), σσ. 17–19
- ↑ Setton (1978), σσ. 51–52
- ↑ Setton (1978), σ. 36
- ↑ Imber (2006), σσ. 16–17
- ↑ Imber (2006), σ. 51
- ↑ Željko Fajfrić (1999). Sveta loza Brankovića
- ↑ Imber (2006), σ. 17
- ↑ Setton (1978), σσ. 96–97
- ↑ Babinger (1992), σ. 80
- ↑ Nicol (1993), σ. 381
- ↑ Setton (1978), σ. 146
- ↑ Babinger (1992), σ. 125
- ↑ Nicol (1993), σ. 396
- ↑ Setton (1978), σσ. 148–149
- ↑ Nicol (1993), σσ. 397–398
- ↑ Setton (1978), σσ. 196–198
- ↑ Babinger (1992), σσ. 159, 876–877
- ↑ Babinger (1992), σ. 878
Πηγές
Επεξεργασία- Babinger, Franz (1987) [1936]. "Turakhān Beg". In Houtsma, Martijn Theodoor. E.J. Brill's First Encyclopaedia of Islam, 1913–1936, Volume VIII. Leiden: BRILL. pp. 876–878.
- Babinger, Franz (1992) [1978]. Mehmed the Conqueror and His Time. Edited by William C. Hickman, translated from the German by Ralph Manheim. Princeton, NJ: Princeton University Press.
- Fine, John Van Antwerp (1994). The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest. Ann Arbor: University of Michigan Press.
- Imber, Colin (2006). The Crusade of Varna, 1443–45. Aldershot: Ashgate Publishing.
- İnalcık, Halil (1978). The Ottoman Empire: Conquest, Organization and Economy. London: Variorum Reprints.
- John Jefferson (17 August 2012). The Holy Wars of King Wladislas and Sultan Murad: The Ottoman-Christian Conflict from 1438-1444. BRILL.
- Nicol, Donald MacGillivray (1993). The Last Centuries of Byzantium, 1261–1453. Cambridge: Cambridge University Press.
- Setton, Kenneth M. (1978). The Papacy and the Levant (1204–1571), Volume II: The Fifteenth Century. Philadelphia, MA: The American Philosophical Society.
- Toynbee, Arnold J. (1981). The Greeks and Their Heritages. Oxford: Oxford University Press.
- Trapp, Erich; Beyer, Hans-Veit; Kaplaneres, Sokrates; Leontiadis, Ioannis (1991). "29165. Τουραχάνης". Prosopographisches Lexikon der Palaiologenzeit (στα γερμανικά). Vienna: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften.
- Vakalopoulos, Apostolos E. (1974). Ιστορία του νέου ελληνισμού, Τόμος Α′: Αρχές και διαμόρφωσή του (Έκδοση Β′) [History of modern Hellenism, Volume I: Its origins and formation (2nd Edition)] (in Greek). Thessaloniki: Emm. Sfakianakis & Sons.
| Προηγήθηκε από
Βυζαντινούς και αυτόνομους κυβερνήτες |
Οθωμανός Κυβερνήτης της Θεσσαλίας1423–1456 | Διαδοχή από τον
Ομέρ μπέη |