Το Αλφαβητάρι με τον Ήλιο

Το Αλφαβητάρι με τον Ήλιο ήταν κρατικό αναγνωστικό της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης που κυκλοφόρησε το 1918.

Το Αλφαβητάρι με τον Ήλιο

Ημερομηνία δημιουργίας	1918
Ημερομηνία δημοσίευσης	1918
δεδομένα ()

Η ονομασία

Η ονομασία Αλφαβητάρι με τον Ήλιο δόθηκε από τους μικρούς μαθητές που το χρησιμοποιούσαν, λόγω του ήλιου που εικονιζόταν στο εξώφυλλό του και αυτή επικράτησε γενικότερα και καθιερώθηκε ως τίτλος.

Συγγραφική ομάδα

Με βάση τη σχετική πρόβλεψη του νόμου 1332 του 1918 διοριζόταν επιτροπή προς σύνταξιν αναγνωστικών βιβλίων του δημοτικού σχολείου. Την επιτροπή αποτελούσαν, το 1919 οπότε συστήθηκε, οι Δημοσθένης Ανδρεάδης επιθεωρητής Δημοτικών Σχολείων Αθηνών και συγγραφέας διδακτικών βιβλίων, Αλέξανδρος Δελμούζος, Μανώλης Τριανταφυλλίδης, Παύλος Νιρβάνας, Ζαχαρίας Παπαντωνίου. Την εικονογράφηση του βιβλίου έκανε ο ζωγράφος Κωνσταντίνος Μαλέας. Δεν είναι εξακριβωμένος ο τρόπος συμμετοχής του κάθε μέλους της ομάδας· το βιβλίο πάντως φέρει την σφραγίδα του Δελμούζου.

Το Αλφαβητάρι και η σχέση του με το κίνημα του Δημοτικισμού

Το Αλφαβητάρι με τον Ήλιο δεν ήταν το πρώτο αναγνωστικό που γράφτηκε στη δημοτική γλώσσα, αφού είχαν προηγηθεί το δοκίμιο του Νουμά και το πιο απλό κρατικό αλφαβητάριο του 1914. Η γλωσσική καινοτομία του Αλφαβητάριου με τον Ήλιο ήταν πως είχε γραφτεί με βάση «ένα συγκεκριμένο κώδικα γλωσσικών και γραμματικών κανόνων»

Περιεχόμενο-μέθοδος

Η σειρά της διδασκαλίας των φθόγγων στηρίζεται στον φωνητικό παράγοντα. Αφετηρία της διδασκαλίας είναι η πρόταση (μια ενότητα δηλαδή με κάποιο νόημα). Ακολουθεί η σταδιακή ανάλυση των στοιχείων που την αποτελούν (λέξεις, φθόγγοι, γράμματα). Με το περιεχόμενό του και την εικονογράφησή του «είναι παιδικό, ανάλαφρο, χαρούμενο, δεν επιβάλλει, προκαλεί». Παρουσιάζει τη ζωή μιας οικογένειας, της οικογένειας του Φώτη Καλομοίρη, με τρία παιδιά από το τέλος του καλοκαιριού ως την άνοιξη, συνιστώντας μια ενότητα. Το βιβλίο έχει παιδοκεντρικό χαρακτήρα και η μέθοδος διδασκαλίας της πρώτης ανάγνωσης ήταν η αναλυτικοσυνθετική μέθοδος. Μια παιγνιώδης διάθεση διαπερνά το βιβλίο από το εξώφυλλο και την εικονογράφησή του (στις περισσότερες εικόνες παρουσιάζονται τα παιδιά σε στιγμιότυπα παιχνιδιού) μέχρι τα επιμέρους κεφάλαιά του που τιτλοφορούνται ανάλογα.

Κοινωνιολογικές επισημάνσεις

Στο Αλφαβητάρι παρακολουθούμε ουσιαστικά την ζωή μιας οικογένειας μικροαστικής

Η τύχη του αναγνωστικού

Μετά την ήττα του Βενιζέλου στις εκλογές του 1920 συστήθηκε Επιτροπεία προς εξέτασιν της γλωσσικής διδασκαλίας των δημοτικών σχολείων που μεταξύ άλλων έκρινε και το Αλφαβητάρι με τον Ήλιο ως ακατάλληλο. Καταργείται με το νόμο 2678 της 10ης Αυγούστου 1921. Όμως συμπεριλαμβάνεται σε καταλόγους εγκεκριμένων σχολικών βιβλίων σε μεταγενέστερες εποχές: 1923, 1927,1929 1932, 1934, χωρίς όμως να λάβει πια κυρίαρχη θέση μέσα στην εκπαίδευση..

Πηγές

• Αλέξης Δημαράς, (επίμ), «Αξιολόγηση-ιστορία», Το Αλφαβητάρι με τον Ήλιο, (Βιβλιοπωλείον της Εστίας <Νέα Ελληνική Βιβλιοθήκη 18>, Αθήνα, 2000), σελ.ια-μστ'
• Κωνσταντίνος Βλαστάρης, Τασούλα Τσιλιμένη, «Μια καινοτομία στην προσέγγιση του παιδικού παιχνιδιού: Το Αλφαβητάρι με τον Ήλιο», στο: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονικης, Τμήμα Επιστημων Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης, Πρακτικά Πανελληνίου Συνεδρίου με διεθνή συμμετοχή, Αναστοχασμοί για την παιδική ηλικία, 2014, σελ. 354-364[1]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Αλφαβητάριο [2]
• Βήμα - βήμα με τα Αλφαβητάρια[3]