Τρίπτυχο Μπορανταίλ
Το Τρίπτυχο Borradaile είναι ένα βυζαντινό τρίπτυχο από ελεφαντόδοντο, σκαλισμένο στην Κωνσταντινούπολη τον 10ο αι. Ο Charles Borradaile το κληροδότησε στο Βρετανικό Μουσείο το 1923 [1] και είναι ένα από τα ελεφαντοστέινα αντικείμενα από το «Σύνολο του Ρωμανού Δ΄», τα οποία συνδέονται στενά με την Αυτοκρατορική Αυλή, μαζί με το Τρίπτυχο Αρμπαβίλ και το Τρίπτυχο Βέρνερ.
Περιγραφή Επεξεργασία
Το κεντρικό πλαίσιο του τριπτύχου είναι σκαλισμένο με τη Σταύρωση, με τη Θεοτόκο και τον Άγιο Ιωάννη εκατέρωθεν του Σταυρού και μορφές (σε στηθάρια) των αρχαγγέλων Μιχαήλ και Γαβριήλ. Η ελληνική επιγραφή επάνω από τα κεφάλια τους γράφει «Ίδε ο γιος σου· ιδού η μήτηρ σου» (Ιωάννης 19.26-7). Στα φύλλα τώρα, όταν είναι ανοικτά (δηλ. από την εσωτερική μεριά τους), στο αριστερό φύλλο είναι ανάγλυφοι: επάνω ο Άγιος Κύρος (ο ένας από τους Αγ. Αναργύρους), στη μέση οι Άγιοι Γεώργιος και Θεόδωρος ο Στρατηλάτης και κάτω οι Άγιοι Μηνάς και Προκόπιος. Στο δεξί φύλλο είναι σκαλισμένες οι μορφές: επάνω του Αγ. Ιωάννη (του άλλου από τους Αγ. Αναργύρους), στη μέση οι Άγιοι Ευστάθιος και Κλήμης επίσκοπος Αγκύρας και κάτω οι Άγιοι Στέφανος και Κυρίων. Όταν τα φύλλα είναι κλειστά (δηλ. στην εξωτερική μεριά τους) υπάρχει ένας σταυρός σε κάθε φύλλο. Στο αριστερό φύλλο, στη μέση του σταυρού υπάρχει μετάλλιο με Άγιο και μεταξύ των σκελών του σταυρού γράφει ΙC-XC NIKA O AΓΙΟC IΩΑΚΕΙΜ. Στο επάνω άκρο του σταυρού, σε μετάλλιο υπάρχει ο Άγ. Βασίλειος και στο κάτω άκρο σε μετάλλιο η Αγ. Βαρβάρα. Στο δεξί φύλλο, που είναι όμοιο, γράφει IC-XC NIKA H AΓΙΑ ΑΝΝΑ. Στο επάνω μετάλλιο είναι ο Άγ. Ιωάννης ο Πέρσης και στο κάτω η Αγ. Θέκλα. Στο δεξί φύλλο φαίνονται ίχνη χρώματος. Οι μάρτυρες κρατούν σταυρό, οι στρατιωτικοί άγιοι ξίφος και δόρυ, ενώ οι επίσκοποι ευαγγέλιο.
Αρχικός κάτοχος Επεξεργασία
Η επιλογή των αγίων πρέπει να αντικατοπτρίζει τα ενδιαφέροντα του παραγγελιοδότη, που τότε ζήτησε να γίνει το τρίπτυχο. Εκτιμάται ότι φτιάχτηκε για την Άννα την Πορφυρογέννητη, κόρη του Αυτοκράτορα Ρωμανού Β' των Μακεδόνων, αν και αυτό δεν μπορεί να τεκμηριωθεί.
Βιβλιογραφικές αναφορές Επεξεργασία
Περαιτέρω ανάγνωση Επεξεργασία
- Evans, Helen C. & Wixom, William D., Η δόξα του Βυζαντίου: τέχνη και πολιτισμός της Μέσης Βυζαντινής εποχής, 843-1261 μ.Χ., αρ. 80, 1997, The Metropolitan Museum of Art, Νέα Υόρκη,(ISBN 9780810965072) ; πλήρες κείμενο διαθέσιμο στο Διαδίκτυο από το The Metropolitan Museum of Art Library
- Goldschmidt και Weizmann 1934, Νο. 38