Τσομπανάκος ήμουνα
Το Τσομπανάκος ήμουνα (ή Ο Τσομπανάκος ή Ο Τσοπανάκος) είναι δημώδες άσμα με προέλευση από τη Στερεά Ελλάδα και, συγκεκριμένα, από την περιοχή της Αιτωλοακαρνανίας.[1] Έγινε γνωστό κυρίως από τη μουσική μορφή που του δόθηκε ως σήμα της πρώτης ελληνικής κρατικής ραδιοφωνίας στο Μεσοπόλεμο, και αργότερα και της τηλεόρασης, από το δεξιοτέχνη του κλαρίνου Νίκο Ρέλλια, από τη Γκούρα της ορεινής Κορινθίας.
Ως σήμα της ραδιοφωνίας και τηλεόρασης Επεξεργασία
Το 1936, σύμφωνα με τη μαρτυρία του Ρέλλια, ενόψει της σύστασης του Ραδιοφωνικού Σταθμού Αθηνών, αναζητείτο το σήμα του σταθμού. Υπήρχαν διάφορες προτάσεις και ο ίδιος πρότεινε να του αναθέσουν την επιλογή οι αρμόδιοι, πράγμα που έγινε. Έτσι, προμηθεύτηκε κουδούνια αιγοπροβάτων και ένα φλάουτο και συνέθεσε το γνωστό σήμα, πάνω στο σκοπό από το δημοτικό τραγούδι του Τσομπανάκου. Φλαουτίστας ήταν ο Σπύρος Μάγγος ή Μάγκος (Άρτα 1886 – Αθήνα 1963) της Συμφωνικής Ορχήστρας του Ωδείου των Αθηνών, της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών και της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.[2] To σήμα ακούστηκε για πρώτη φορά το βράδυ της 25ης Μαρτίου του 1938.[3] Από τότε μέχρι και το 1997, ήταν το κύριο σήμα του Πρώτου Προγράμματος της Ελληνικής Ραδιοφωνίας, από το 1966 έως το 1996 ήταν το σήμα ανοίγματος και κλεισίματος του προγράμματος της ΕΤ1, από το 1987 έως το 2013 και από το 2015 μέχρι και σήμερα, αποτελεί (σε διασκευή) το σήμα της Φωνής της Ελλάδας. Από τον Σεπτέμβριο του 2013 έως τον Μάιο του 2014 ήταν το σήμα της Δημόσιας Ραδιοφωνίας, σε διασκευή του Μίμη Πλέσσα.[4] Το σήμα δεν ακουγόταν την περίοδο της Κατοχής στην Ελλάδα. Με την είσοδο των Γερμανών στην Αθήνα, το ηχητικό «φυγαδεύτηκε» στο Λονδίνο, στο BBC, και «επέστρεψε» μετά την Απελευθέρωση.[3]
Στίχοι Επεξεργασία
Όπως αναφέρει η Κανελλάτου, «ο ρυθμός του κομματιού είναι 8/8 (3-3-2), χορεύεται ως συρτός και κινείται σε δρόμο Νιγρίζ».[1]
- Τσοπανά… μωρέ παιδιά τσοπανάκος ήμουνα,
- άιντε τσοπανάκος ήμουνα προβατάκια έβοσκα.
- Κι αν δε φύλαγα πολλά καμιά πεντακοσαριά,
- κι αν δε φύλαγα πολλά καμιά πεντακοσαριά.
- Άιντε ζούμπες ζούμπες ζούμπες ζούμπες
- στα τσαρούχια μ' είχα φούντες,
- άιντε κι όλο γύρναγα στις στρούγκες
- να βρω νιες και βλαχοπούλες.
- Είχα κά… μωρέ παιδιά είχα κάπα είχα γλίτσα,
- άιντε είχα κάπα είχα γλίτσα μ' αγαπούσαν τα κορίτσια.
- Κι αν δε φύλαγα πολλά καμιά πεντακοσαριά,
- κι αν δε φύλαγα πολλά καμιά πεντακοσαριά.
- Άιντε ζούμπες ζούμπες ζούμπες ζούμπες
- στα τσαρούχια μ' είχα φούντες,
- άιντε κι όλο γύρναγα στις στρούγκες
- να βρω νιες και βλαχοπούλες.
- Τη φλογέ… μωρέ παιδιά τη φλογέρα λάλαγα,
- άιντε πάνω στα ψηλώματα ως τα ξημερώματα.
- Κι αν δε φύλαγα πολλά καμιά πεντακοσαριά,
- κι αν δε φύλαγα πολλά καμιά πεντακοσαριά.
- Άιντε ζούμπες ζούμπες ζούμπες ζούμπες
- στα τσαρούχια μ' είχα φούντες,
- άιντε κι όλο γύρναγα στις στρούγκες
- να βρω νιες και βλαχοπούλες.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 «Τσοπανάκος». kanellatou.gr. Ανακτήθηκε στις 25 Απριλίου 2018.
- ↑ Διαμαντόπουλος, Γιώργος (3 Δεκεμβρίου 2023). «Σπύρος Μάγγος, ο φλαουτίστας του "Τσομπανάκου"». Η Θεσσαλία (Βόλος): 16. https://e-thessalia.gr/spyros-maggos-o-flaoytistas-toy-tsompanakoy/. Ανακτήθηκε στις 3 Δεκεμβρίου 2023.
- ↑ 3,0 3,1 «Ο "Τσομπανάκος" και η ΕΡΤ». ritorno2015.com. 17 Ιουνίου 2016. Ανακτήθηκε στις 25 Απριλίου 2018.
- ↑ «Φωνή Μπέζου και μουσική Μίμη Πλέσσα για το σήμα του Πρώτου Προγράμματος». Ραδιόφωνο. 10 Φεβρουαρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 28 Απριλίου 2018.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
- «Ο τρομπανάκος», παρτιτούρα του σήματος, «Διασκευή για Ορχήστρα από τον Κ. Καπνίση». Αρχείο ΕΡΤ, αρ. τεκμηρ. 54049. Ανακτήθηκε στις 2018-04-25.
- Το ηχητικό σήμα της ΕΡΤ.