Το τόξο είναι αρχαίο όπλο που αποτελείται από μια βέργα, στις άκρες της οποίας είναι δεμένη μια χορδή από σχοινί ή νεύρο. Η χορδή τεντώνεται και απελευθερώνεται απότομα την κατάλληλη στιγμή, δίνοντας βίαιη ώθηση στο βέλος, που το κάνει να πετάξει προς τον στόχο. Η δυναμική ενέργεια από το τέντωμα της χορδής μεταβιβάζεται κατά τη σύντομη απελευθέρωση της χορδής στο βέλος. Το τόξο κατασκευάζεται συνήθως από ξύλο καρυδιάς, φτελιάς ή μπαμπού, αλλά και από μέταλλο ή κέρατο (σύνθετο τόξο). Το μήκος του είναι 1 - 2,60 μέτρα, ανάλογα με τους λαούς, την εποχή και τη χρήση του. Το κυνηγετικό τόξο ξεπερνούσε συνήθως τα 2 μέτρα, ενώ το πολεμικό είχε μήκος περίπου 1,70 μέτρα. Η βολή μπορεί να ξεπεράσει τα 200 μέτρα σε απόσταση, με μέγιστο τα 650.

Σύγχρονη ανακατασκευή ιστορικού σύνθετου τόξου, με υαλονήματα και ξύλο.
Τόξο και φαρέτρα.

Αν εξαιρέσουμε το ακόντιο, το τόξο είναι το αρχαιότερο όπλο και χρονολογείται από την προϊστορική εποχή. Στην αρχαιότητα ήταν πολύ διαδεδομένο ως πολεμικό όπλο, κυρίως στους ανατολικούς λαούς, σε πολλούς από τους οποίους ήταν κύριο όπλο, ενώ οι Έλληνες χρησιμοποιούσαν πιο πολύ δόρατα (με εξαίρεση τους Κρήτες) και οι Ρωμαίοι πιο πολύ τα ακόντια και τα ξίφη, αφήνοντας τους τοξότες συνήθως σε βοηθητικό ρόλο. Ενδείξεις για την χρήση τόξου ως πολεμικού όπλου στον αρχαίο Ελληνικό κόσμο έχουμε ήδη από την Πρώιμη εποχή του Χαλκού. Μινωίτες και Μυκηναίοι χρησιμοποιούσαν σύνθετα τόξα σε εκτεταμένη βάση [1]. Το τόξο ως όπλο ακολούθησε μια πτωτική πορεία χρήσης μετά την πτώση των Ανακτορικών Βασιλείων της Ελλάδος και κατα την Γεωμετρική εποχή, ενώ η χρήση του ανέκαμψε με την εμφάνιση των Σκυθών στον Ελληνικό χώρο κατά τον 8ο αιώνα. π.Χ. Τόξα Ελληνικού, Σκυθικού και Περσικού τύπου συναντώνται σε σειρά παραστάσεων Αγγείων της Ύστερης Αρχαϊκής και Πρώιμης Κλασσικής περιόδου.

Η χρήση του τόξου ως κοινό πολεμικό όπλο συνεχίστηκε μέχρι τον Μεσαίωνα, όπου οι ομάδες τοξοτών θεωρούνταν το "πυροβολικό" της εποχής. Άρχισε να αχρηστεύεται τον 14o αιώνα με την εμφάνιση της πυρίτιδας και εξαφανίστηκε κατά το πρώτο μισό του 15ου.

Το τόξο χρησιμοποιείται ακόμα, από πρωτόγονους λαούς που το κατασκευάζουν από μακρύ ξύλο μπαμπού με κύριο σκοπό το κυνήγι και σε μερικές περιπτώσεις από τις ειδικές δυνάμεις, κάποτε στην παραλλαγή της βαλλίστρας. Επίσης χρησιμοποιείται από αθλητές καθώς η τοξοβολία αποτελεί Ολυμπιακό αγώνισμα.

Πηγές Επεξεργασία

  • Σπύρος Μπάκας, "Composite Bows in Minoan And Mycenaean Warfare", Archaeological Journal "Syndesmoi", University of Catania, Sympozjum Egejskie. Proceedings of The 2nd Students’ Conference in Aegean Archaeology: Methods – Researches – Perspective, Institute of Archaeology, University of Warsaw, Poland, April 25th, 2014.pp 9-15 ISBN 979-12-200-0472-5
  • Στρατιωτική Ιστορία: Τεχνικές Μάχης στον Αρχαίο Κόσμο 3000 π.Χ.-500 μ.Χ.: Δημήτρης Γεδεών: Εκδόσεις Σαββάλας.

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. Σπύρος Μπάκας, "Τα σύνθετα τόξα στην Αιγαιακή Εποχή του Χαλκού", Archaeological Journal "Syndesmoi", University of Catania, Sympozjum Egejskie. Proceedings of The 2nd Students’ Conference in Aegean Archaeology: Methods – Researches – Perspective, Institute of Archaeology, University of Warsaw, PolandApril 25th, 2014.pp 9-15 ISBN 979-12-200-0472-5

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία