Φιλαδελφείον (Κωνσταντινούπολη)

Το Φιλαδελφείον ήταν πλατεία της Κωνσταντινούπολης κοντά στα τείχη της πόλης.

Το γλυπτό του συμπλέγματος της τετραρχίας στην Βενετία, πιθανώς βρισκόταν αρχικά στο Φιλαδελφείο της Κωνσταντινούπολης

Τοποθεσία

Σύμφωνα με το χρονικό του 8ου αιώνα με τίτλο Παραστάσεις σύντομοι χρονικαί, η τοποθεσία όπου βρισκόταν το Φιλαδελφείον αρχικά ήταν γνωστή ως Προτείχισμα και στην περιοχή υπήρχε πύλη η οποία είχε κατασκευαστεί επί των ημερών του αυτοκράτορα Κάρου (διακυβέρνηση 283–284). Σε ότι αφορά το παλαιό προτείχισμα αυτό αποτελούσε τμήμα των αμυντικών έργων της πόλης από τον αυτοκράτορα Σεπτίμιο Σεβήρο (193–211).

Στήλες και γλυπτά

Κατά τις περιγραφές των Παραστάσεων, στο Φιλαδελφείο υπήρχαν αγάλματα του Κωνσταντίνου Α´ (306–337), της μητέρας του Ελένης και των γιών του, με τις αναπαραστάσεις τους να είναι καθήμενες επί μιας τετράπλευρης στήλης από πορφυρίτη, ενώ από επάνω τους υπήρχε επιχρυσωμένος σταυρός. Υπήρχαν επίσης ανδριάντες του Ιουλιανού και της συζύγου του Ελένης ή της ετεραθαλούς αδερφής του Κωνσταντίνου, Αναστασίας. Το κείμενο των Παραστάσεων αναφέρει πως η στήλη ανεγέρθηκε με αφορμή το όραμα του Κωνσταντίνου σχετικά με την θέαση του συμβόλου του σταυρού, οι σύγχρονοι ιστορικοί όμως θεωρούν πως το μνημείο ανεγέρθηκε μετέπειτα και ως ανάμνηση της εύρεσης του Τιμίου Σταυρού από την Ελένη, μητέρα του Κωνσταντίνου. Κατά το έργο Πάτρια Κωνσταντινουπόλεως υπήρχαν επίσης άλλα δύο αγάλματα των υιών τού Κωνσταντίνου -Κώνστα και Κωνστάντιου Β΄- τα οποία ήταν καθήμενα σε θρόνους απέναντι από τη στήλη και τα οποία εξακολουθούσαν να υπάρχουν ως τον 15ο αιώνα.

Το 1958 υποστηρίχθηκε, πως το γλυπτό τού συμπλέγματος της τετραρχίας (ευρισκόμενο στην βασιλική του Αγίου Μάρκου στην Βενετία), αρχικά βρισκόταν στο Φιλαδέλφιο της Κωνσταντινούπολης και πάρθηκε από την πόλη κατά τις λεηλασίες της άλωσης της πόλης το 1024 από την Δ´ Σταυροφορία. Η υπόθεση αυτή βασίζεται στο ότι το γλυπτό περιγράφεται στις Παραστάσεις σύντομοι χρονικαί και ενισχύθηκε ακόμη περισσότερο με την ανακάλυψη ενός τμήματος του γλυπτού κοντά στο τέμενος Μπόντρουμ της Κωνσταντινούπολης. Ωστόσο το κείμενο των Παραστάσεων δεν θεωρείται πάντα ακριβές, ενώ είναι αδιευκρίνιστο βάσει της περιγραφής, εάν το γλυπτό υπήρχε ακόμαh τον 8ο αιώνα, όταν γράφτηκαν οι Παραστάσεις, ή αν είχε καταστραφεί στο παρελθόν.

Πηγές

• Cameron, Averil· Herrin, Judith (1984). Constantinople in the Early Eighth Century. The Parastaseis Syntomoi Chronikai: Introduction, Translation, and Commentary. Brill Archive. ISBN 9004070109. 
• Janin, Raymond (1964). Constantinople byzantine. Développement urbaine et répertoire topographique (στα Γαλλικά). Paris. 
• Striker, Cecil L. (1981). The Myrelaion (Bodrum Camii) in Istanbul. Princeton, NJ: Princeton University Press. 
• Verzone, P. (1958). «I due gruppi in porfiro di San Marco in Venezia ed il Philadelphion in Costantinopoli» (στα ιταλικά). Palladio N.S. 8: 8–14. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Ψηφιακή αναπαράσταση του Φιλαδέλφειου - byzantium1200.com