Κλασική Κιθάρα

Η κλασική κιθάρα είναι ένα έγχορδο μουσικό όργανο, το οποίο συνήθως αποτελείται από έξι χορδές, υπάρχουν βέβαια και παραλλαγές με επτά, οκτώ, δέκα, δώδεκα και δεκαοκτώ χορδές. Ο τρόπος παιξίματος της κλασικής κιθάρας είναι με δάχτυλα και όχι με πένα. Το μέγεθός της που συναντάται συνήθως, μπορεί να είναι 3/4 ή 4/4.

Ο όρος κιθάρα στην Ελληνική Αρχαιότητα χρησιμοποιούταν για να περιγράψει το έγχορδο μουσικό όργανο που ανήκε στην οικογένεια της λύρας. Ωστόσο, η σύγχρονη κιθάρα είναι ένα έγχορδο μουσικό όργανο που ανήκει στην οικογένεια του λαούτου.

Από το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα αποτελεί ένα από τα πλέον δημοφιλή μουσικά όργανα, καθώς χρησιμοποιείται σε μια πληθώρα μουσικών ειδών, όπως η jazz, blues, rock, heavy metal, pop, λαϊκή και παραδοσιακή μουσική, ενώ στη νεότερη ιστορία της χρησιμοποιείται σε ένα αυξανόμενο ρεπερτόριο κλασσικής μουσικής.


Ιστορία Επεξεργασία

H ιστορία της κλασσικής κιθάρας ξεκινά κάπου στα βάθη της αρχαίας Ανατολής (Βαβυλωνία). Στην Αίγυπτο και τη Ρώμη υπήρχαν μουσικά όργανα, που είχαν χαρακτηριστικά, τα οποία θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως οι προκάτοχοι της κιθάρας. Η Μαυριτανική κιθάρα (Guitarra Morisca) μεταφέρθηκε και εισήχθη από τους Μαυριτανούς κατά την κατάκτηση της Ισπανίας. Ωστόσο, η Λατινική κιθάρα (Guitarra Latina) είναι ο τύπος του οργάνου που αναμφίβολα εξελίχθηκε σε κλασσική κιθάρα, με τη σημερινή μορφή. Το Μεσαίωνα είχε παρατηρηθεί η συνύπαρξη τρίχορδων, τετράχορδων αλλά και πεντάχορδων μουσικών οργάνων. Κατά το 15ο αιώνα ένα μουσικό όργανο με τέσσερις διπλές χορδές διακρίθηκε για τη δημοτικότητά του. Το 16ο αιώνα σταδιακά αντικαταστάθηκε και αυτό το μουσικό όργανο με τη σειρά του από ένα άλλο, το οποίο έμοιαζε πολύ με κιθάρα και είχε πέντε διπλές χορδές. Οι κιθάρες του 16ου αιώνα περιγράφονται ως vihuela την εποχή του Luis Milan , Rizzio Guitar στη Γαλλία και chitarra battente στην Ιταλία. Μερικές από αυτές υπάρχουν ακόμη και σήμερα.

Οι συνθέτες για αυτά τα μουσικά όργανα έγραψαν κυρίως σε σημειογραφία ταμπλατούρας. Η Ιταλία ήταν η πρωτεύουσα του κιθαριστικού κόσμου του 17ου αιώνα. Στη Γαλλία η κιθάρα έγινε το όργανο της αριστοκρατίας και των ευγενών. Παρόλα αυτά, η Ισπανική Σχολή της κλασσικής κιθάρας και η κατασκευή της Ισπανικής κιθάρας άρχισε να ακμάζει μετά το τέλος του 18ου αιώνα. Οι Ιταλοί συνθέτες έγραψαν ένα μεγάλο αριθμό σημαντικών έργων και όπως οι κιθαριστές και οι κατασκευαστές των οργάνων , έτσι και αυτοί ταξίδευαν συχνά.

Σημαντικό παράγοντα στην ανάπτυξη της κλασσικής κιθάρας αποτέλεσε η προσθήκη της έκτης χορδής, περίπου στα μέσα του 18ου αιώνα. Κατά το 19ο αιώνα, οι αλλαγές στις κοινωνικές συνθήκες και η βελτίωση στα μέσα μετακίνησης και μεταφοράς συνετέλεσαν στην ανάπτυξη και στη διάδοση της κιθάρας και ενθάρρυναν τους κιθαριστές να ταξιδεύουν παγκοσμίως.

Η μουσική της κλασσικής κιθάρας άνθισε το 19ο αιώνα στην Ισπανία. Tο 1850-1892 o Αntonio Τorres έδωσε τη βασική μορφή της κιθάρας, την οποία ξέρουμε σήμερα. Τον 20ο αιώνα η επαναστατική τεχνολογική πρόοδος και η ραγδαία εξέλιξη των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας και Πληροφόρησης είναι οι φορείς στους οποίους οφείλεται η δημοσιότητα και η αναγνώριση που έχει λάβει η Κλασσική Κιθάρα.

Τα ίχνη της Ιστορίας της Κιθάρας μπορούν να ανιχνευθούν από τον 15ο αιώνα, με την πρώτη «πραγματική» Κιθάρα να συναντιέται στην Ισπανία. Οι πρώτες κιθάρες ήταν πολύ μικρές και αρχικά είχαν τέσσερα ζεύγη χορδών. Η ισπανική κιθάρα είναι καμπυλωτή στο σώμα και χρησιμοποιεί την κοιλότητα του σώματος για την ενίσχυση του ήχου. Αρχικά, χρησιμοποιούνταν χορδές από νεύρα ζώων, οι οποίες αργότερα αντικαταστάθηκαν από νάιλον και ατσάλινες χορδές που χρησιμοποιούνται και σήμερα. Το 16ο αιώνα οι κιθάρες έγιναν όργανα με πέντε ζεύγη χορδών. Η εξάχορδη κιθάρα έκανε την εμφάνισή της στα μέσα του 18ου αιώνα και είχε έξι μονές χορδές αντί για ζεύγη χορδών, σε αντίθεση με τους προκατόχους της (4χορδα και 5χορδα μουσικά όργανα). Στην Ιστορία της κιθάρας δεν υπάρχει ακριβής καταγραφή της ημερομηνίας εμφάνισης της κιθάρας, ωστόσο ήταν μία από τις σημαντικότερες εξελίξεις. Το 1850-1892 ο κατασκευαστής κιθάρων Manual Torres ανέπτυξε το μουσικό όργανο στη μορφή που το γνωρίζουμε σήμερα, με μεγαλύτερο και πιο ηχηρό σώμα. Κατά το 19ο αιώνα η κιθάρα, όπως την συναντάμε σήμερα, αναπτύχθηκε και βελτιώθηκε στο σχήμα και στα μηχανικά κλειδιά. Επίσης, εμφανίστηκαν και άλλες ποικιλίες όπως η 12χορδη κιθάρα, η χαβανέζικη κιθάρα και η ακουστική κιθάρα.

Η Ιστορία της κιθάρας συνεχίζει, και εμπλέκεται με την ανακάλυψη του ηλεκτρισμού τη δεκαετία του 1930. Η ιστορία αυτή αρχίζει με τον Leo Fender και τον ανταγωνιστή του, τη Gibson.


Κιθάρα Flamenco Διαφορές με κλασική: Επεξεργασία

Η flamenco κιθάρα είναι σχεδόν όμοια με την κλασσική κιθάρα. Ωστόσο υπάρχουν αρκετές διαφορές μεταξύ τους ως προς την κατασκευή, την τεχνική και τον ήχο.

Κατασκευή Επεξεργασία

Κατ' αρχάς, ως προς το μέγεθος, η flamenco κιθάρα είναι ελαφρύτερη και μικρότερη από την κλασική. Το σκάφος της χωρίς τον υπολογισμό του λαιμού έχει ένα κατά προσέγγιση μέγεθος 50εκ. μήκος, 40εκ. πλάτος και 10εκ. βάθος. Ως αποτέλεσμα, η flamenco κιθάρα να παράγει έναν τραχύ ήχο, πιο αρχαΐζων. Αντίθετα, η κλασική παράγει έναν πιο βαθύ και εκτεταμένο ήχο.

Για την flamenco κιθάρα χρησιμοποιούνται ξύλα υψηλής πυκνότητας όπως είναι το κυπαρίσσι, ο σφένδαμος, η συκομουριά ή η ερυθρελάτη. Για την κλασική κιθάρα χρησιμοποιείται κυρίως ο παλίσανδρος. Όσων αφορά τις χορδές, στην flamenco κιθάρα είναι πιο κοντά στην ταστιέρα απ' ότι στην κλασσική, και οι πλευρές είναι στενότερες στην flamenco απ’ ότι στην κλασική.

Στάση Σώματος Επεξεργασία

Τέλος, βασική επίσης διαφορά είναι και ο τρόπος με τον οποίο ‘κρατάει’ κανείς την κιθάρα. Η κλασική κιθάρα στηρίζεται στο αριστερό πόδι που είναι υπερυψωμένο με την χρήση υποποδίου. Από αυτήν τη στάση προκύπτει μια σειρά τεχνικών χαρακτηριστικών που αφορούν τα χέρια, όπως είναι η γωνία κρούσης της χορδής, το παίξιμο κατά βάση κοντά στην ροζέτα, η οριζόντια κίνηση του αριστερού χεριού κ.α., που με την σειρά τους εξυπηρετούν τις εκφραστικές απαιτήσεις του μεγαλύτερου μέρους του κλασικού ρεπερτορίου. Από την άλλη μεριά, η flamenco στηρίζεται (με διάφορους τρόπους) στο δεξί πόδι, εξυπηρετώντας το σύνολο των τεχνικών του δεξιού χεριού, κυρίως το ρυθμικό παίξιμο και τα rasgueados, φέρνοντας το πιο κοντά στον καβαλλάρη, όπου οι χορδές είναι πιο σκληρές με αποτέλεσμα το χέρι να έχει καλλίτερα ρεφλέξ και να μπορεί να παίξει γρηγορότερα.

 
Flamenco Guitar

Τεχνική Επεξεργασία

Όσων αφορά την τεχνική στην κλασσική κιθάρα, ο κιθαρίστας δεν περιορίζεται σε έναν ενιαίο κλασικό ήχο, εφόσον κάθε στυλ (baroque – κλασικό – ρομαντικό – σύγχρονο), θέλει τη δική του εκφραστική προσέγγιση. Ως αποτέλεσμα αυτού, προκύπτουν ορισμένες τεχνικές απαιτήσεις και περιορισμοί, όπως είναι π.χ. η χρήση tirando η του appoyando κ.α., όμως η κιθάρα είναι και κρουστό όργανο πλούσιο σε ηχοχρώματα και θα πρέπει ν’ αναζητήσει κάποιος αυτές τις εκφραστικές δυνατότητες σχεδόν αποκλειστικά σε έργα του σύγχρονου ρεπερτορίου.

Στην κιθάρα flamenco ο αντίχειρας παίζει κατά βάση appoyando, ακόμη κι όταν παίζεται το χαρακτηριστικό πεντάηχο tremolo του flamenco ή alzapua «διπλοπενιά». Τα rasgueados χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: σε αυτά που παίζονται χωρίς αντίχειρα, οπότε ο αντίχειρας θα πρέπει να στηρίζεται στην έκτη χορδή ή στο καπάκι και στα abanicos (βεντάλια) αυτά δηλαδή που παίζονται και με τον αντίχειρα κι έχουν πολύ πιο ηχηρό αποτέλεσμα. Όσον αφορά τις κλίμακες αυτές παίζονται με i-m ή i-a appoyando ή όπως χαρακτηριστικά λέγεται στην flamenco ορολογία picado (καρφωτά) κοντά στον καβαλλάρη έχοντας στο μεγαλύτερο μέρος τους κατιούσα φορά. Τα αρπίσματα είναι διαφόρων ειδών και ρυθμικών σχημάτων. Χαρακτηριστικό πάντως είναι το εξάηχο που επαναλαμβάνεται συχνά κυρίως στα Palos του cante jondo. Οι παραπάνω τεχνικές εκτελούνται συνήθως η μια ξεχωριστά από την άλλη χωρίς να αποκλείεται η μίξη τους (όπως π.χ. arpegio με picado), κι αυτό γιατί κάθε μια από αυτές απαιτεί διαφορετική θέση του δεξιού χεριού πάνω στις χορδές. Για τις τεχνικές του αντίχειρα για παράδειγμα το δεξί χέρι θα πρέπει να τοποθετηθεί χαμηλότερα ενώ για τις κλίμακες ψηλότερα ώστε να μπορέσουν τα δάκτυλα να κρούσουν τις χορδές κάθετα.

Γενικότερα, αν αναλύσουμε την τεχνική της κλασικής κιθάρας καθαρά κινησιολογικά, θα δούμε ότι όλες οι τεχνικές εκτελούνται με κίνηση προς τα μέσα (προς το καπάκι της κιθάρας), ενώ τα rasgueados του flamenco εκτελούνται προς τα έξω. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να δυναμώνει το χέρι και να γίνονται πιο γρήγορα τα δάκτυλα.