Το Κέντρο Ιστορίας Θεσσαλονίκης είναι ένα ερευνητικό ίδρυμα που ειδικεύεται στην ενασχόληση με την ιστορία της Θεσσαλονίκης. Ιδρύθηκε το 1983 και είναι υπηρεσία του Δήμου Θεσσαλονίκης.  Στεγάζεται  σε ιδιόκτητες εγκαταστάσεις στην πλατεία Ιπποδρομίου που έγιναν με δωρεά του ζεύγους Αναστασίου και Ιουλίας Μπίλλη. Το κτίριο διαθέτει εκθεσιακό χώρο, εξειδικευμένη ιστορική βιβλιοθήκη με αναγνωστήριο, καθώς και σύγχρονη αίθουσα συνεδρίων, λόγου.

Το Κέντρο Ιστορίας εποπτεύεται από Συμβουλευτική Επιτροπή, στην οποία συμμετέχουν καθηγητές πανεπιστημίου, συγγραφείς, δημοσιογράφοι, συλλέκτες, δημοτικοί σύμβουλοι και άλλες προσωπικότητες της Θεσσαλονίκης.  Καθ’ όλη τη διάρκεια της λειτουργίας του έχει αναπτύξει δράσεις και προγράμματα για την προαγωγή και ανάπτυξη της έρευνας και της ιστοριογραφίας της Θεσσαλονίκης.

Σκοποί:

·     Η διάσωση, καταγραφή και μελέτη των κάθε είδους άμεσων και έμμεσων πηγών που αναφέρονται στην ιστορία και την πολιτιστική κληρονομιά της Θεσσαλονίκης και της ευρύτερης περιοχής.

·     Η περιοδική εκκαθάριση και διαχείριση του Δημοτικού Αρχείου Θεσσαλονίκης και η σταδιακή εισαγωγή του στις συλλογές του Κ.Ι.Θ. με τη συνεργασία του Ιστορικού Αρχείου Μακεδονίας.

·     Η διεξαγωγή, προώθηση, υποστήριξη της επιστημονικής έρευνας της σχετικής με την εν γένει ιστορία της Θεσσαλονίκης και της Μακεδονίας, καθώς και η πρόκληση του ενδιαφέροντος του κοινού και η ανάπτυξη σχέσεων συνεργασίας μαζί του και με πολιτιστικούς φορείς και ιδρύματα.

·     Η ευαισθητοποίηση των δημοτών και κυρίως των μαθητών της Θεσσαλονίκης για την ιστορία της πόλης.

·     Η διάθεση του Δημοτικού Αρχείου και των άλλων αρχειακών Συλλογών στην ιστορική έρευνα.

Εκδηλώσεις

Το Κέντρο Ιστορίας διοργανώνει περιοδικά ιστορικές εκθέσεις, διαλέξεις, συνέδρια, εκπαιδευτικά προγράμματα και λέσχη ανάγνωσης.

Με τεκμήρια από τις συλλογές του Κέντρου Ιστορίας, άλλων φορέων, πολιτιστικών ιδρυμάτων, αλλά και συλλεκτών της πόλης διοργανώνονται τακτικά εκθέσεις για επιμέρους ιστορικές θεματικές ενότητες. Με τη συνεργασία ιστορικών και άλλων ερευνητών πραγματοποιούνται ιστορικά συνέδρια, ημερίδες και διαλέξεις. Το επιστημονικό προσωπικό του ιδρύματος εκπονεί και διοργανώνει εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές σχολείων μαζί με φορείς της Εκπαίδευσης. Επιπλέον πραγματοποιείται Λέσχη Ανάγνωσης, η οποία εξειδικεύεται στο ιστορικό μυθιστόρημα με αναφορά στην ιστορία της Θεσσαλονίκης.  Η Λέσχη πέρα από την προβολή του βιβλίου και τη γνωριμία με Θεσσαλονικείς συγγραφείς, συλλέκτες, ερευνητές στοχεύει στη διάδοση της γνώσης σχετικά με την τοπική ιστορία. Καθημερινά το ίδρυμα δέχεται επισκέψεις μαθητών σχολείων, οι οποίοι ξεναγούνται στις εκθέσεις, στη βιβλιοθήκη και τις συλλογές του.  

Εκδόσεις

Η εκδοτική δραστηριότητα του Κέντρου Ιστορίας περιλαμβάνει αυτοτελείς εκδόσεις ιστορικών μελετών, πρακτικά επιστημονικών συνεδρίων και την Επιστημονική Επετηρίδα "Θεσσαλονίκη", στην οποία δημοσιεύονται πρωτότυπες μελέτες για την ιστορία της πόλης. Τα προηγούμενα χρόνια πραγματοποιήθηκαν περισσότερες από 50 εκδόσεις, μεταξύ των οποίων  περιλαμβάνονται και κατάλογοι εκθέσεων, τουριστικοί οδηγοί, καθώς επίσης και ιστορικά λευκώματα των αθλητικών ομάδων της πόλης, καρπός δεκαετούς ερευνητικής εργασίας του προσωπικού του ιδρύματος.

Βιβλιοθήκη και Ιστορικές Συλλογές

Στην εξειδικευμένη βιβλιοθήκη του Κέντρου Ιστορίας περιλαμβάνονται βιβλία, περιοδικές εκδόσεις και έντυπα που επικεντρώνονται στην ιστορία και τον πολιτισμό της Θεσσαλονίκης και της Μακεδονίας. Στον ίδιο χώρο στεγάζονται  το Δημοτικό Αρχείο, οι Ιδιωτικές Συλλογές, τα αρχεία φωτογραφιών, ταχυδρομικών δελταρίων, χαρτών, εφημερίδων και αφισών. Η βιβλιοθήκη διαθέτει αναγνωστήριο, ενώ οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να εξυπηρετούνται και ηλεκτρονικά με τη δυνατότητα αναζήτησης των βιβλίων μέσω της ιστοσελίδας http://lib.thessaloniki.gr. Επίσης μπορούν να έχουν πρόσβαση σε αναρτημένα ψηφιοποιημένα πολιτιστικά και ιστορικά τεκμήρια στην ιστοσελίδα http://culture.thessaloniki.gr.

Προοπτικές

Το Κέντρο Ιστορίας, με την παρουσία του και τη δημιουργική διάθεση του προσωπικού και των συνεργατών του, αποτελεί χώρο συνάντησης του Δήμου Θεσσαλονίκης  με επιστημονικούς και πολιτιστικούς φορείς στο πεδίο της ιστορίας και φιλοδοξεί, με τις δράσεις του και τα αρχεία του, να συμβάλλει στη διαφύλαξη της συλλογικής μνήμης, της ιστορικής γνώσης, του πολιτισμού, των παραδόσεων και της ταυτότητας της πόλης.