Χρίστος Παπακυριακόπουλος

Ο Χρήστος Παπακυριακόπουλος του Δημητρίου (Χαλάνδρι Αττικής, 29 Ιουνίου 1914 - Πρίνστον, 29 Ιουνίου 1976), γνωστός και ως "Πάπα" στο εξωτερικό, ήταν Έλληνας μαθηματικός με ειδίκευση στη γεωμετρική τοπολογία, όπου είχε σημαντική συνεισφορά. Ολόκληρη σχεδόν η έρευνά του πραγματοποιήθηκε στις ΗΠΑ, και συγκεκριμένα στο Πανεπιστήμιο Πρίνστον.

Χρίστος Παπακυριακόπουλος
Γέννηση	29  Ιουνίου 1914 Αθήνα
Θάνατος	29  Ιουνίου 1976 Πρίνστον
Αιτία θανάτου	Καρκίνος του στομάχου
Υπηκοότητα	Ελλάδα
Σπουδές	Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και Βαρβάκειος Σχολή
Βραβεύσεις	βραβείο Όσβαλντ Βέμπλεν στη γεωμετρία (1964)
Επιστημονική σταδιοδρομία
Ερευνητικός τομέας	Τοπολογία
Ιδιότητα	μαθηματικός, τοπολόγος και διδάσκων πανεπιστημίου
Διδακτορικός καθηγητής	Nikolaos Kritikos
δεδομένα ()

Οικογένεια και αρχή της σταδιοδρομίας του

Ο πατέρας του Χρήστου, ο Δημήτριος Παπακυριακόπουλος, ήταν υφασματέμπορος με κατάστημα στην οδό Ερμού, στο κέντρο της Αθήνας, και ήταν νυμφευμένος από το 1913 με τη Ζωή Λίτσα, κόρη του πλούσιου εμπόρου Νικολάου Λίτσα. Προίκα της Ζωής ήταν και το σπίτι στη ρεματιά Χαλανδρίου (σημερ. διεύθυνση οδός Θρασυβούλου 2) όπου γεννήθηκε ο Χρήστος και αργότερα το χρησιμοποίησε ως κατοικία του, ενώ η οικογένειά του έμενε στην Πλάκα (Υπατίας και Απόλλωνος). Ο Χρήστος είχε ένα μικρότερο κατά 1 έτος αδελφό, τον Νίκο. Τα δύο αδέλφια μεγάλωσαν σε ένα πλούσιο περιβάλλον: την αγωγή τους, από τη νηπιακή ηλικία μέχρι το τέλος του δημοτικού, εκτός από το σχολείο, τη μητέρα και τη γιαγιά τους Αγγελική Λίτσα, την είχαν αναλάβει και δύο Ευρωπαίες γκουβερνάντες, μία Γερμανίδα και μία Αγγλίδα. Αφού φοίτησε για ένα έτος στο Α΄ Γυμνάσιο Αθηνών, ο Χρήστος εισάχθηκε τον Ιούλιο 1927 στη Βαρβάκειο. Από διηγήσεις γνωρίζουμε ότι ήταν ένας επιμελής μαθητής, ο πρώτος στην τάξη. Διακρινόταν σε όλα τα μαθήματα. Εργάστηκε σε απομόνωση στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, όπου και πήρε το διδακτορικό του το 1943, ύστερα από σύσταση του Κωνσταντίνου Καραθεοδωρή.

Ο αδερφός του Νίκος σκοτώθηκε πολεμώντας ως ανθυπολοχαγός στη Μάχη του Ρίμινι το 1944.

Συμμετείχε στην οργάνωση του ΕΑΜ Πολυτεχνείου, ενώ πήρε μέρος στην άοπλη διαδήλωση της 3ης Δεκεμβρίου του 1944 με το ΕΑΜ, την αρχή από τα Δεκεμβριανά. Ενώ μετά την ήττα υποχώρησε μαζί με τον ΕΛΑΣ, όπου δούλεψε μερικούς μήνες ως δάσκαλος.

Παραιτήθηκε το 1946 από τη θέση του, για να μην παυθεί οριστικά.

Το 1948 ο Ραλφ Φοξ τον προσκάλεσε ως προσωπικό του καλεσμένο στο τμήμα μαθηματικών του Πρίνστον. Ο Φοξ είχε εντυπωσιαστεί από τον Παπακυριακόπουλο όταν ο τελευταίος του έστειλε ένα φιλόδοξο γράμμα, στο οποίο υπήρχε η απόδειξη για το λήμμα του Ντεν. Η απόδειξη όπως αποδείχθηκε ήταν λανθασμένη, αλλά η χορηγία του Φοξ θα συνεχιζόταν για πολλά χρόνια ακόμα και έτσι ο Παπακυριακόπουλος μπόρεσε να συνεχίσει να εργάζεται χωρίς να τον ανησυχούν τα οικονομικά. Όταν πήγε στην Αμερική ήταν χαρακτηρισμένος ως "επικίνδυνος κομμουνιστής".

Οι έρευνές του στο Πρίνστον

Ο Παπακυριακόπουλος είναι περισσότερο γνωστός για τις αποδείξεις του στο λήμμα του Ντεν, το θεώρημα του βρόχου και το θεώρημα της σφαίρας. Και τα τρία είναι θεμελιώδους σημασίας για την μελέτη των τρισδιάστατων πολλαπλοτήτων.Για την εργασία του αυτή τού απονεμήθηκε το πρώτο βραβείο Βέμπλεν στη γεωμετρία το 1964. Από τη δεκαετία του 1960 και μετά εργάστηκε κυρίως επάνω στην υπόθεση του Πουανκαρέ.

Οι αριστερές πολιτικές απόψεις του Παπακυριακόπουλου οδήγησαν τις ελληνικές αρχές να τον καταγγείλουν ως κομμουνιστή στις αμερικανικές αρχές όταν εκείνος έφτασε εκεί.

Ήταν κλειστός ως χαρακτήρας και περνούσε την περισσότερη ώρα στο γραφείο του δουλεύοντας, και ακούγοντας τον αγαπημένο του Βάγκνερ. Λέγεται ότι έζησε στο ίδιο δωμάτιο ξενοδοχείου επί 25 χρόνια.

Πέθανε από καρκίνο του στομάχου σε ηλικία 62 ετών, στο Πρίνστον του Νιού Τζέρσι.

Βιβλιογραφία-πηγές

• Σπανδάγος, Ευάγγελος: Χρίστος Παπακυριακόπουλος / ο ερημίτης του Πρίνστον, εκδ. «Αίθρα», Αθήνα 2008

8ο Πανελλήνιο Συνέδριο Άλγεβρας, Θεωρίας Αριθμών και Εφαρμογών https://web.archive.org/web/20120325174611/http://www.math.ntua.gr/synedrioalgevras/papa.html