Το Léon: The Professional (γαλλικά: Léon‎‎), με τίτλο Leon στο Ηνωμένο Βασίλειο και την Αυστραλία (και αρχικά με τίτλο The Professional στις ΗΠΑ), είναι μια γαλλική ταινία δράσης αγγλικής γλώσσας του 1994[5][6][7][8] γράφτηκε και σκηνοθετήθηκε από τον Λυκ Μπεσσόν. Πρωταγωνιστούν οι Ζαν Ρενό, Γκάρι Όλντμαν και Νάταλι Πόρτμαν (στο ντεμπούτο της στην ταινία). Η πλοκή ακολουθεί τον Λεόνε (Ρενό), έναν επαγγελματία δολοφόνο, ο οποίος παίρνει απρόθυμα την 12χρονη Ματίλντα (Πόρτμαν), αφού η οικογένειά της δολοφονήθηκε από εναν διεφθαρμένο πράκτορα της Οργανισμός για την Καταπολέμηση των Ναρκωτικών Νόρμαν Στάνσϊλντ (Όλντμαν). Ο Λεόν και η Ματίλντα σχηματίζουν μια ασυνήθιστη σχέση, καθώς γίνεται ο μέντορας της και μαθαίνει πως να εκτελεί κόσμο.

Léon: The Professional
ΣκηνοθεσίαΛυκ Μπεσόν
ΠαραγωγήPatrice Ledoux
ΣενάριοΛυκ Μπεσόν
Πρωταγωνιστές
ΜουσικήÉric Serra
ΦωτογραφίαΤιερί Αρμπογκάστ
ΜοντάζSylvie Landra
ΕνδυματολόγοςMagali Guidasci
Εταιρεία παραγωγήςGaumont Film Company
ΔιανομήMOKÉP και Netflix
Πρώτη προβολή1994, 19  Ιανουαρίου 1995 (Γερμανία)[1], 14  Σεπτεμβρίου 1994 (Γαλλία και Μεξικό)[2], 18  Νοεμβρίου 1994 (Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής)[2] και 6  Οκτωβρίου 2022 (Σαουδική Αραβία)
Διάρκεια110 λεπτά
ΠροέλευσηΓαλλία[3][4] και Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής
ΓλώσσαΑγγλικά

Πλοκή Επεξεργασία

Ο Λεόνε είναι δολοφόνος (ή "καθαριστής", όπως αναφέρεται στον εαυτό του) που ζει μια μοναχική ζωή στη Μικρή Ιταλία της Νέας Υόρκης. Το έργο του προέρχεται από ένα μαφιόζιο που ονομάζεται "Old Tony".

Μια μέρα, ο Λεόνε συναντά τη Ματίλντα Λάντο, ένα μοναχικό 12χρονο κορίτσι. Η Ματίλντα ζει με την δυσλειτουργική οικογένεια της σε ένα διαμέρισμα κάτω από την αίθουσα και έχει σταματήσει να παρακολουθεί τα μαθήματα στο σχολείο της για τα προβληματικά κορίτσια. Ο καταχρηστικός πατέρας της Ματίλντα προσελκύει την οργή των διεφθαρμένων πρακτόρων της DEA, οι οποίοι τον πληρώνουν για να κρύβουν κοκαΐνη στο διαμέρισμά του. Αφού ανακαλύψουν ότι κλέβει την κοκαΐνη, οι πράκτορες της DEA εισβάλλουν στο κτίριο, με επικεφαλής τον έντονα ντυμένο ναρκομανή Νόρμαν Στάνσϊλντ. Κατά τη διάρκεια της επιδρομής, ο Στάνσφιλντ γρήγορα ξεδιπλώνεται και δολοφονεί όλη την οικογένεια της Ματίλντα ενώ εκείνη έχει βγει για ψώνια. Όταν επιστρέφει η Ματίλντα, συνειδητοποιεί τι συνέβη ακριβώς για να συνεχίσει κάτω από την αίθουσα στο διαμέρισμα του Λεόνε, αυτος διστάζει αλλα στο τελος της ανοιγει.

Η Ματίλντα ανακαλύπτει γρήγορα ότι ο Λεόνε είναι δολοφονος. Τον ικετεύει να την φροντίσει και να της διδάξει τις ικανότητές του, καθώς θέλει να εκδικηθεί τη δολοφονία του τετράχρονου αδερφού της. Αρχικά, ο Λεόνε είναι ανήσυχει από την παρουσία της και σκέφτεται να την δολοφονήσει, αλλά τελικά εκπαιδεύει τη Ματίλντα και της δείχνει πώς να χρησιμοποιεί διάφορα όπλα. Σε αντάλλαγμα, διευθύνει τα καθήκοντά του, καθαρίζει το διαμέρισμά του και του διδάσκει πώς να διαβάζει. Με τον καιρό, το ζεύγος σχηματίζει στενό δεσμό. Η Ματίλντα κοιτάζει προς τον Λεόνε και γρήγορα τον ξεδιπλώνει, λέγοντάς του συχνά ότι τον αγαπά, αλλά αυτος αρνείται να ανταποκριθεί.

Όταν ο Λεόνε κατευθύνεται για μια προφανή αποστολή, η Ματίλντα γεμίζει μια τσάντα με όπλα από τη συλλογή του Λεόνε και ξεκινά να σκοτώσει τον Στάνσϊλντ. Μπαινει στα γραφεία της DEA ως κορίτσι παράδοσης, μόνο για να τσακωθει απο τον Στάνσϊλντ σε ένα μπάνιο. ένας από τους άντρες του φτάνει και ανακοινώνει ότι ο Λεόνε είχε μόλις σκοτώσει τον Μάλκι, έναν από τους διεφθαρμένους πράκτορες της DEA, στην Chinatown εκείνο το πρωί. Ο Λεόνε, αφού ανακάλυψε το σχέδιό της σε ένα σημείωμα που του άφησε, διασώζει τη Μαθίλντα, σκοτώνοντας δύο ακόμη άντρες του Στάνσφιλντ στη διαδικασία. Ένας εξοργισμένος Στάνσφιλντ αντιμετωπίζει τον Τόνι, ο οποίος ανακρίθηκε βίαια για να μαθει την τοποθεσία του Λεόνε.

Καθώς η Ματίλντα και ο Λεόνε αναρρώνουν από τη δοκιμασία, ο Λεόνε της λέει για το πώς έγινε καθαριστης. όταν ο Λεόνε ήταν νέος στην Ιταλία, ερωτεύτηκε ένα κορίτσι από μια πλούσια οικογένεια. Οι δύο έκαναν σχέδια να κλέφτουν, αλλά όταν ο πατέρας του κοριτσιού ανακάλυψε τη σχέση τους, τη σκότωσε από θυμό και διέφυγε από τη δικαιοσύνη. Ο Λεόνε σκότωσε τον πατέρα λόγω εκδίκησης και έφυγε στη Νέα Υόρκη, όπου συνάντησε τον Τόνι και εκπαιδεύτηκε για να γίνει καθαριστής.

Αργότερα, ενώ η Ματίλντα επιστρέφει στο σπίτι της από ψώνια, μια ομάδα του NYPD ESU που στάλθηκε από τον Στάνσφιλντ την αιχμαλωτίζει και προσπαθεί να διεισδύσει στο διαμέρισμα του Λεόνε. Ο Λεόνε αποφευγει την ενέδρα στην ομάδα της ESU και σώζει τη Ματίλντα. Ο Λεόνε δημιουργεί μια γρήγορη απόδραση για τη Ματίλντα συντρίβοντας μια τρύπα σε έναν άξονα αέρα στον τοιχο, της λέει να τον συναντήσει στο χώρο του Τόνι σε μια ώρα και της λέει ότι την αγαπά, λίγες στιγμές πριν η αστυνομία ανατινάξει το διαμέρισμα. Στο χάος που ακολουθεί, ο Λεόνε βγαίνει έξω από το κτίριο μεταμφιεσμένος ως τραυματισμένος αξιωματικός της ESU. πηγαίνει απαρατήρητος για τον Στάνσφιλντ, ο οποίος τον ακολουθεί και τον πυροβολεί στην πλάτη. Καθώς πεθαίνει, ο Λεόνε βάζει ένα αντικείμενο στα χέρια του Στάνσφιλντ που λέει ότι είναι «από τη Ματίλντα». Ο Στάνσφιλντ ανακαλύπτει ότι είναι μια χειροβομβίδα. Στη συνέχεια ανοίγει το γιλέκο του Λεόνε για να βρει ένα σύμπλεγμα ενεργών χειροβομβίδων, που πυροδοτούνται αμέσως, σκοτώνοντας τον Στάνσφιλντ.

Η Ματίλντα πηγαίνει στον Τόνι, όπως της είχε πει η Λεόνε να κάνει νωρίτερα. Η Ματίλντα προσπαθεί να πείσει τον Τόνι να την προσλάβει στη θέση του Λεόνε, αλλά ο Τόνι αρνείται κατηγορηματικά να προσλάβει ενα κοριτσι δώδεκα χρονών και λέει στη Ματίλντα ότι είχε λάβει εντολή από τον Λεόνε να της δώσει τα χρήματά της αν του συνέβαινε κάτι. Δίνει στην Ματίλντα 100$ από τα χρήματα του Λεόνε ως επίδομα και την στέλνει πίσω στο σχολείο, όπου η διευθύντρια την δεχεται αφού η Ματίλντα ειχε αποκαλύψει τι είχε συμβεί. Στη συνέχεια περπατά σε ένα χωράφι κοντά στο σχολείο για να φυτέψει το φυτό εσωτερικού χώρου του Λεόνε, καθώς είχε πει στον Λεόνε ότι θα έπρεπε να του "δώσει ρίζες".

Διανομή ρόλων Επεξεργασία

Παραγωγή Επεξεργασία

 
Η πολυκατοικία του Λεόνε και της Ματίλντα στη βορειοδυτική γωνία της λεωφόρου E 97th St & Park Ave, φωτογραφία του 2003

Το Léon: The Professional είναι σε κάποιο βαθμό επέκταση μιας ιδέας στην ταινία του Besson στις αρχές του 1990, La Femme Nikita (σε ορισμένες χώρες ως Νικίτα). Στο La Femme Nikita, ο Ζαν Ρενό παίζει παρόμοιο χαρακτήρα με το όνομα Βίκτωρ. Ο Μπεσσόν περιέγραψε τον Λεόνε ως "Τώρα ίσως ο Ζαν παίζει τον αμερικανό ξάδερφο του Βίκτωρ. Αυτή τη φορά είναι πιο ανθρώπινος."[9]

Ενώ τα περισσότερα από τα εσωτερικά πλάνα γυρίστηκαν στη Γαλλία, το υπόλοιπο της ταινίας γυρίστηκε σε τοποθεσία στη Νέα Υόρκη. Η τελευταία σκηνή στο σχολείο γυρίστηκε στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας Στίβενς στο Χόμποκεν του Νιου Τζέρσεϋ.[10]

Μουσική υπόκρουση Επεξεργασία

Ένα soundtrack για την ταινία κυκλοφόρησε τον Οκτώβριο του 1994 από την TriStar Music. Ήταν εμπορικά επιτυχημένο στην Ιαπωνία, με πιστοποίηση χρυσού για 100.000 αντίτυπα που στάλθηκαν τον Δεκέμβριο του 1999.[11]

Κυκλοφορία Επεξεργασία

Το Léon: The Professional κυκλοφόρησε στη Γαλλία στις 14 Σεπτεμβρίου 1994. Την πρώτη εβδομάδα στο Παρίσι, η ταινία πούλησε 243.285 εισιτήρια και συνολικά 797.939 εισιτήρια στο Παρίσι στην αρχική της θεατρική παράσταση. Στη Γαλλία συνολικά, πούλησε 3.330.703 εισιτήρια. Η ταινία ήταν εμπορική επιτυχία, κερδίζοντας πάνω από 45 εκατομμύρια δολάρια παγκοσμίως σε προϋπολογισμό 16 εκατομμυρίων δολαρίων.

Οικιακά μέσα Επεξεργασία

Η ταινία κυκλοφόρησε αρχικά σε VHS και LaserDisc. Η πρώτη κυκλοφορία της Sony Pictures σε DVD με τίτλο The Professional ήταν στις 24 Φεβρουαρίου 1998 με την αυθεντική αμερικανική θεατρική περικοπή.[12] Ξεκίνησε σε Blu-ray στη Γερμανία από τον Kinowelt το 2008.[13] Μια ειδική έκδοση του Léon (2 περικοπές) Blu-ray Disc κυκλοφόρησε στο Ηνωμένο Βασίλειο από την Optimum Home Entertainment στις 14 Σεπτεμβρίου 2009 με τέσσερα ειδικά χαρακτηριστικά, συμπεριλαμβανομένων τριών featurettes "10 Year Retrospective: Cast and Crew Look Back", "Natalie Portman: Έναρξη Young "," Jean Reno: The Road to Leon "και θεατρικό τρέιλερ.[14] Η Sony Pictures το κυκλοφόρησε στις Ηνωμένες Πολιτείες τον Νοέμβριο του 2009.[15] Στη συνέχεια κυκλοφόρησε μερικές φορές με ένα remastered Blu-ray στο Ηνωμένο Βασίλειο και το 4K Ultra HD εκδόθηκε από το Studio Canal στις 11 Νοεμβρίου 2019. Περιλαμβάνει τα περισσότερα από τα ειδικά χαρακτηριστικά που συνδυάζονται από προηγούμενες κυκλοφορίες.[16]

Υποδοχή Επεξεργασία

Κρίτικη απόκριση Επεξεργασία

Το Léon: The Professional έλαβε θετικές κριτικές από κριτικούς. Η ταινία κατέχει 73% θετική συνολική βαθμολογία βασισμένη σε 64 κριτικές κριτικές για το Rotten Tomatoes με μέση βαθμολογία 6,7/10. Η συναίνεση του ιστότοπου αναφέρει, "Ας ασχοληθούμε με την ασυνήθιστη σχέση μεταξύ του έμπειρου δολοφονου και της 12χρονης μαθητευόμενης του - μια στροφή από τη νεαρή Νάταλι Πόρτμαν - το Léon του Λυκ Μπεσσόν είναι ένα κομψό και περίεργο θρίλερ".[17] Στο Metacritic, η ταινία έλαβε μέση βαθμολογία 64 με βάση 12 κριτικές, δείχνοντας "Γενικά ευνοϊκές κριτικές".[18]

Ο Μαρκ Σάλσμπουρι του περιοδικόυ Empire απονέμει στην ταινία πέντε αστέρια. Είπε, "Oozing style, εξυπνάδα και εμπιστοσύνη από κάθε γρανάζι, και προσφέρει μια ζαλιστική, φρέσκια προοπτική για το Big Apple που μόνο ο Μπεσσόν θα μπορούσε να φέρει, αυτό είναι, με λίγα λόγια, υπέροχο".[19] Ο Μαρκ Ντέμινγκ στο AllMovie απένειμε την ταινία τέσσερα στα πέντε αστέρια, χαρακτηρίζοντάς την ως "Όσο οπτικά κομψή, καθώς είναι γραφικά βίαιη" και χαρακτηρίζει "μια ισχυρή παράσταση από τον Ζαν Ρενό, ένα εντυπωσιακό ντεμπούτο από τη Νάταλι Πόρτμαν και ένα love-it- ή -σε μίσος, με τη σειρά του Γκάρι Όλντμαν".[20] Ο Ρίτσαρντ Στκίκελ του περιοδικού Time επαίνεσε την ταινία, γράφοντας, "αυτή είναι μια κουζίνα της ταινίας, συνδυάζοντας γνωστά αλλά ανόμοια συστατικά, κάνοντας κάτι περίεργο, πιθανώς δυσάρεστο, αναμφισβήτητα συλλάβοντας από αυτά". Εξήρε την παράσταση του Όλντμαν ως "θεϊκά ψυχωτική".[21]

Ο Ρότζερ Έμπερτ βραβεύσε την ταινία δυόμισι αστέρες στους τέσσερις, γράφοντας: "Είναι μια καλά σκηνοθετημένη ταινία, επειδή ο Μπέσον έχει ένα φυσικό δώρο για να βυθιστεί σε δράμα με ένα φορτισμένο οπτικό στυλ. Και λειτουργεί καλά." Ωστόσο, δεν ήταν εντελώς δωρεάν: "Πάντα στο πίσω μέρος του μυαλού μου ήταν η προβληματική σκέψη ότι υπήρχε κάτι λάθος για την τοποθέτηση ενός 12χρονου χαρακτήρα στη μέση αυτής της δράσης. . . . Σε ό, τι είναι στην ουσία μια άσκηση, μια κηλίδα αστικών θρίλερ-φαίνεται να εκμεταλλεύονται τη νεοτητα του κοριτσιού χωρίς πραγματικά να ασχολούνται με αυτό.».[22] Η Τζάνετ Μάσλιν των New York Times έγραψε, «Το Professional είναι πάρα πολύ συναισθηματική να ακούγεται σοκαριστικά ανήθικη στο ελάχιστο. Ακόμα και σε ένα φινάλε της υπερβολικής βίας, καταφέρνει να είναι λαβύρινθος. . . Ο κ. Όλντμαν εκφράζει το μεγαλύτερο μέρος του σαδισμού της ταινίας, καθώς και πολλά από τα λανθασμένα ποιητικά του συναισθήματα."[23]

Επευφημίες Επεξεργασία

Το Léon: The Professional κέρδισε το Βραβείο Τσέχικου Λιονταριού για την Καλύτερη Ταινία Ξένων Γλωσσών και το Βραβείο Χρυσού Τροχού για την Καλύτερη Επεξεργασία Ήχου - Εξωτερικό. Η ταινία έλαβε επίσης επτά υποψηφιότητες στα 20α Βραβεία Σεζάρ, για Καλύτερες Ταινίες, Καλύτερος Σκηνοθέτης για τον Μπεσσόν, Καλύτερος Ηθοποιός για τον Ρενό, Καλύτερη Κινηματογραφία, Καλύτερη Επεξεργασία, Καλύτερη Μουσική και Καλύτερος Ήχος.

Λίστες στο τέλος του έτους Επεξεργασία

Κληρονομιά Επεξεργασία

Στο βιβλίο του 2013, Poseur: A Memoir of Downtown New York City στη δεκαετία του '90, ο Μαρκ Σπιτς έγραψε ότι η ταινία "θεωρείται κλασική λατρεία".[25] Το 2014, το Time Out δημοσκόπησε αρκετούς κριτικούς ταινιών, σκηνοθέτες, ηθοποιούς και ηθοποιούς για να παραθέσουν τις κορυφαίες ταινίες δράσης τους. Το Léon: Το Professional εισήχθη στο Νο 42.[26] Ο χαρακτήρας του Νόρμαν Στάνσϊλντ έχει από τότε ανακηρυχθεί ως ένας από τους μεγαλύτερους κακούς του κινηματογράφου.[27][28][29]

Η βρετανική μπάντα Alt-J κυκλοφόρησε ένα τραγούδι για την ταινία, με τίτλο "Matilda" [sic]. Η πρώτη γραμμή στους στίχους, "αυτό είναι από την Ματίλντα", αναφέρεται στα τελευταία λόγια του Λεόν στο Στάνσφιλντ, λίγο πριν οι χειροβομβίδες πυροδοτηθούν και τους σκοτώσουν.[30] Η ταινία Bichhoo του Μπόλυγουντ εμπνεύστηκε από το Léon: The Professional.

Το 2014, ο Σομάλος-Βρετανός σκηνοθέτης Μο Αλι έκανε τη δεύτερη σκηνοθετική του ταινία Μοντάνα, βρετανική ταινία δράσης. Η ταινία ήταν εμπνευσμένη τόσο από το Léon όσο και από το The Karate Kid.[31]

Ο κωμικός της Νότιας Κορέας Παρκ Μαϊγιούνγκ-σου και ο τραγουδιστής-τραγουδοποιός IU κυκλοφόρησαν και έπαιξαν ένα τραγούδι εμπνευσμένο από την ταινία "Leon", για ένα εξαμηνιαίο μουσικό φεστιβάλ της πολύ δημοφιλούς επίδειξης ποικιλιών της Νότιας Κορέας, Infinite Challenge, το 2015.[32]

Συνέχεια Επεξεργασία

Ο Μπεσσόν έγραψε ένα σενάριο για μια συνέχεια, το Ματίλντα, αλλά η μαγνητοσκόπηση καθυστέρησε έως ότου η Πόρτμαν ήταν μεγαλύτερη. Στο σενάριο, η Ματίλντα περιγράφηκε ως "μεγαλύτερη" και "πιο ώριμη" και εργαζόταν ως καθαριστρια. Ωστόσο, στο μεταξύ, ο Μπεσσόν εγκατέλειψε την Gaumont Film Company για να ξεκινήσει το δικό του κινηματογραφικό στούντιο, EuropaCorp. Δυσαρεστημένος με την αναχώρηση του Μπεσσόν, η Gaumont Film Company "έχει διατηρήσει τα δικαιώματα των επαγγελματιών κοντά στο The Professional - και δεν θα υποχωρήσει".[33]

Το 2011, ο σκηνοθέτης Ολιβιέ Μεγκατόν είπε σε δημοσιογράφους ότι αυτός και ο Μπεσσόν χρησιμοποίησαν το σενάριο για το Ματίλντα ως βάση για την Colombiana, μια ταινία για μια νεαρή καθαριστρια που έπαιξε η Ζόε Σαλντάνα. Όπως και η Ματίλντα, ο χαρακτήρας της πηγαίνει σε πόλεμο με καρτέλ ναρκωτικών ως εκδίκηση για τη δολοφονία της οικογένειάς της όταν ήταν παιδί.[34]

Εκτεταμένη έκδοση Επεξεργασία

Υπάρχει επίσης μια εκτεταμένη έκδοση της ταινίας, που αναφέρεται ως "international version", "version longue" ή "version intégrale". Περιέχει 25 λεπτά επιπλέον βίντεο, καλείται μερικές φορές ως "Director's Cut", αλλά ο Μπεσσόν αναφέρεται στην αρχική έκδοση ως Director's Cut και στη νέα έκδοση ως "The Long Version".[35] Σύμφωνα με τον Μπεσσόν, αυτή είναι η έκδοση που ήθελε να κυκλοφορήσει, αλλά για το γεγονός ότι οι επιπλέον σκηνές δοκιμάστηκαν άσχημα με το κοινό προεπισκόπησης του Λος Άντζελες. Το πρόσθετο υλικό βρίσκεται στη δεύτερη πράξη της ταινίας και απεικονίζει περισσότερες από τις αλληλεπιδράσεις και τη σχέση μεταξύ του Λεόνε και της Ματίλντα, καθώς επίσης και αποδεικνύει ρητά πώς η Ματίλντα συνοδεύει τον Λεόνε σε πολλές από τις επιτυχίες του ως "πλήρης συνωμότης". την εκπαίδευσή της ως δολοφόνος.[36]

Η εκτεταμένη έκδοση του Léon εμφανίστηκε ως "version longue" στους γαλλικούς κινηματογράφους το 1996 και στη συνέχεια κυκλοφόρησε σε VHS. Στη συνέχεια κυκλοφόρησε ως "version intégrale" σε LaserDisc και αργότερα DVD Region 2 στην Ιαπωνία. Εμφανίστηκε ως "international version" σε DVD Region 1 στη Βόρεια Αμερική το 2000 και εκδόθηκε εκ νέου το 2005. Κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στο Ηνωμένο Βασίλειο το 2009 ως "Director's Cut".

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. www.zelluloid.de/filme/index.php3?id=1329. Ανακτήθηκε στις 8  Μαρτίου 2018.
  2. 2,0 2,1 (Αγγλικά) Internet Movie Database. www.imdb.com/title/tt0110413/releaseinfo. Ανακτήθηκε στις 3  Σεπτεμβρίου 2022.
  3. Unifrance. 4ce2b7ca6ba2a. Ανακτήθηκε στις 14  Οκτωβρίου 2020.
  4. BFI Film & TV Database. 4ce2b7ca6ba2a. Ανακτήθηκε στις 14  Οκτωβρίου 2020.
  5. «How Luc Besson's 'LEON: THE PROFESSIONAL' created a new type of action movie». Maxim. https://www.maxim.com/entertainment/how-luc-bessons-leon-professional-created-new-type-action-movie. 
  6. «The Professional (1994) - Luc Besson - Synopsis, Characteristics, Moods, Themes and Related». AllMovie. 
  7. «The Professional (1994) - Box Office Mojo». boxofficemojo.com. 
  8. Ebert, Roger. «The Professional Movie Review (1994)». rogerebert.com. Ανακτήθηκε στις 12 Οκτωβρίου 2016. 
  9. Luc Besson. Léon: The Professional Uncut International Version DVD", inside sleeve.
  10. «Leon – The Professional filming locations». The Worldwide Guide To Movie Locations. 18 Ιουνίου 2008. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Ιουνίου 2008. Ανακτήθηκε στις 17 Σεπτεμβρίου 2020. 
  11. «GOLD ALBUM 他認定作品 1999年12月度 [Gold Albums, and other certified works. December 1999 Edition]» (στα Japanese) (PDF). The Record (Chūō, Tokyo: Recording Industry Association of Japan) 483: 8. 10 February 2000. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 January 2014. https://web.archive.org/web/20140117113742/http://www.riaj.or.jp/issue/record/2000/200002.pdf. Ανακτήθηκε στις 17 January 2014. 
  12. «The Professional DVD». Blu-ray.com. Ανακτήθηκε στις 29 Μαΐου 2020. 
  13. «Léon Blu-ray Germany». Blu-ray.com. Ανακτήθηκε στις 29 Μαΐου 2020. 
  14. «Léon Blu-ray United Kingdom Special Edition». Blu-ray.com. Ανακτήθηκε στις 29 Μαΐου 2020. 
  15. «Leon: The Professional Blu-ray, Léon / Theatrical and Extended Versions». Blu-ray.com. Ανακτήθηκε στις 29 Μαΐου 2020. 
  16. «Leon: 4K Blu-ray UK Director's Cut». Blu-ray.com. Ανακτήθηκε στις 29 Μαΐου 2020. 
  17. Léon: The Professional στο Rotten Tomatoes. Flixster. Retrieved 28 October 2014
  18. The Professional στο Metacritic. Retrieved 21 August 2014
  19. Mark Salisbury. Reviews: Leon Σφάλμα στο πρότυπο webarchive: Ελέγξτε την τιμή |url=. Empty.. Empire. Retrieved 22 December 2011.
  20. Mark Deming. «The Professional review». AllMovie. Ανακτήθηκε στις 9 Ιουνίου 2010. 
  21. Richard Schickel (24 June 2001). «Slice and Dice». Time. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-01-26. https://www.webcitation.org/64yvPcEqH?url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,163382,00.html. Ανακτήθηκε στις 2020-09-17. 
  22. Ebert, Roger. «The Professional Movie Review (1994)». rogerebert.com. Ανακτήθηκε στις 12 Οκτωβρίου 2016. 
  23. Janet Maslin (18 November 1994) He May Be a Killer, But He's Such a Sweetie, a review by The New York Times
  24. Pickle, Betsy (30 December 1994). «Searching for the Top 10... Whenever They May Be». Knoxville News-Sentinel: σελ. 3. 
  25. Marc Spitz (2013). Poseur: A Memoir of Downtown New York City in The '90s. Da Capo Press. ISBN 0-3068-2174-5. The film, a campy, stylish, ultraviolent tale about a solitary hit man (Jean Reno) and the little girl he grows to love, is called The Professional in America, Léon everywhere else. Natalie Portman was the girl, Matilda. It's now considered a cult classic. 
  26. «The 100 best action movies: 50–41». Time Out. 3 Νοεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 7 Νοεμβρίου 2014. 
  27. Bowen, Kit (25 July 2008). «Top 10 All-Time Best Villains». Hollywood.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 January 2010. https://web.archive.org/web/20100103000926/http://www.hollywood.com/content/feature_detail.aspx?id=5280993&p=3. Ανακτήθηκε στις 10 August 2012. 
  28. «OFCS Top 100: Top 100 Villains of All Time». Online Film Critics Society. 27 Σεπτεμβρίου 2010. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Ιουλίου 2011. 
  29. Wales, George (23 May 2011). «100 Greatest Movie Villains: Norman Stansfield». Total Film. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 January 2012. https://web.archive.org/web/20120106231652/http://www.totalfilm.com/features/100-greatest-movie-villains/norman-stansfield. Ανακτήθηκε στις 22 December 2011. 
  30. «Five Things to Know About Alt-J». MTV. 12 Σεπτεμβρίου 2012. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Δεκεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 28 Φεβρουαρίου 2015. 
  31. «'Montana' From British Director Mo Ali Officially Kicks Off Shooting in London». Thehollywoodnews.com. 
  32. «'Infinity Challenge Music Festival' features performances by Taeyang, G-Dragon, IU, Zion.T and more!». allkpop.com. 22 Αυγούστου 2015. Ανακτήθηκε στις 29 Αυγούστου 2015. 
  33. Holtreman, Vic (19 Αυγούστου 2010). «Exclusive: Olivier Megaton Says Sequel to 'The Professional' Unlikely». Screen Rant. 
  34. Gilchrist, Todd (25 Αυγούστου 2011). «Olivier Megaton Admits 'Colombiana' Inspired By Luc Besson's Unmade 'The Professional' Sequel Script». IndieWire. 
  35. «Besson on: His promise to make only 10 films, Working with Natalie Portman, Jacques Mayol, directing». Guardian/BFI interviews (London). 23 March 2000. https://www.theguardian.com/film/2000/mar/23/guardianinterviewsatbfisouthbank1. 
  36. Lisa Nesselson (29 July 1996). «Leon: Version Integrale – The Professional (Director's Cut)». Variety. https://variety.com/1996/film/reviews/leon-version-integrale-1200446098/. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία