Res publica
Η λατινική φράση res publica (μτφ. δημόσια υπόθεση) είναι όρος ο οποίος αναπτύχθηκε στην αρχαία Ρώμη για την περιγραφή των δημοσίων υποθέσεων, και χρησιμοποιήθηκε αργότερα κατά τον 1ο αιώνα π.Χ. από τον Κικέρωνα, ως μετάφραση του ελληνικού όρου πολιτεία.[1] Στη σύγχρονη εποχή χρησιμοποιείται για να δηλώσει τύπο αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας ως res publica ή συνηθέστερα ως republic.[2]
Έννοιες Επεξεργασία
Δημόσια ιδιοκτησία Επεξεργασία
Το Res publica ως έκφραση αναφέρεται σε κάτι που είναι κοινό μεταξύ πολλών ανθρώπων. Για παράδειγμα μια δημόσια πλατεία ή κήπος στην πόλη της αρχαίας Ρώμης μπορούσε να είναι είτε ιδιωτική ιδιοκτησία (res privata), ή να διαχειρίζεται από το κράτος, με την τελευταία περίπτωση να είναι res publica.[3]
Το κράτος ή η κοινοπολιτεία Επεξεργασία
Θεωρώντας το σύνολο όλων των κοινών ιδιοκτησιών και του κοινού συμφέροντος, οδηγεί στην έννοια του ‘res publica’ ως το κράτος. Για τους Ρωμαίους ο χαρακτηρισμός αυτός συμπεριελάμβανε και την Ρωμαϊκή αυτοκρατορία μαζί με όλα τα συμφέροντα της, έτσι ως Res Publica μπορούσε να αναφέρεται και η ίδια η αυτοκρατορία στο σύνολο της, άσχετα με το αν κυβερνούνταν ως πολιτεία, ή αν βρισκόταν υπό την αυτοκρατορική μοναρχική εξουσία.
Σε αυτό το πλαίσιο, γίνεται και χρήση του όρου κοινοπολιτεία, ως ακριβέστερου και πιό ουδέτερου όρου για την απόδοση του λατινικού, και αποτελώντας αναφορά στο σύνολο του κράτους, χωρίς να διευκρινίζει τον τύπο του πολιτεύματος του.
Η ρωμαϊκή δημοκρατία Επεξεργασία
Οι Ρωμαίοι συγγραφείς χρησιμοποιούσαν επίσης τον όρο για να περιγράψουν την περίοδο όπου η Ρώμη κυβερνώνταν ως πολιτεία (Ρωμαϊκή δημοκρατία), μεταξύ των περιόδων του Ρωμαϊκού βασιλείου και της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, με την έννοια του όρου να αποσαφηνίζεται από τις άλλες χρήσεις μέσω της περιγραφής του θέματος.
Δημόσιες υποθέσεις και ιδρύματα Επεξεργασία
Επιπλέον, το Res publica μπορούσε επίσης να χρησιμοποιηθεί ως ακόμα ευρύτερη έννοια, σχετικά με τις δημόσιες υποθέσεις και τεκταινόμενα, και το γενικότερο σύστημα διακυβέρνησης του κράτους. Υπό αυτή την περίπτωση χρήσης, αποδόθηκε από τον Κικέρωνα το res publica ως μετάφραση του αρχαιοελληνικού όρου πολιτεία των Πλάτωνα (κατά την Πολιτεία του Πλάτωνα) και Αριστοτέλη.
Επίσης, όταν οι Ρωμαίοι υπήκοοι ασχολούνταν με το res publica, αυτό σήμαινε πως ασχολούνταν με την πολιτική.
Άλλες χρήσεις Επεξεργασία
Υπό κάποια έννοια η φράση χρησιμοποιούνταν και με την έννοια του συντάγματος, τους θεμελιώδεις νόμους δηλαδή οι οποίοι όριζαν τη λειτουργία του κράτους, ωστόσο οι Ρωμαίοι συνήθως χρησιμοποιούσαν τη φράση Leges Duodecim Tabularum (Δώδεκα πίνακες των νόμων) παρά το res publica για να περιγράψουν τον τύπο συντάγματος που διέθεταν.
Μετά την κατάρρευση της δυτικής ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, ο όρος res publica σχεδόν εξαφανίστηκε, και στις πολύ λίγες περιπτώσεις που συνέχισε να γίνεται χρήση του, εννοούνταν η ανατολική ρωμαϊκή αυτοκρατορία / Βυζάντιο.[4]
Ο όρος επανήλθε διαφοποιημένος ως republica, από τις ιταλικές πόλεις κράτη του Μεσαίωνα, και κατόπιν επεκτάθηκε η χρήση του και σε άλλες χώρες (αγγλικά: republic, γαλλικά: republique, κτλ).
Αναφορές κατά την αρχαιότητα Επεξεργασία
Χρήση του όρου έκανε ο Κικέρωνας τον 1ο αιώνα π.Χ. στο έργο του De re publica (σχετικά με τις δημόσιες υποθέσεις), αντλώντας κυρίως υλικό από τις ιδέες του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, και σε σχέση με τον ελληνικό όρο πολιτεία.[5]
Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος κατά τον 1ο αιώνα μ.Χ., στη Φυσική Ιστορία του, χρησιμοποιεί τον όρο για να περιγράψει την ρωμαϊκή αυτοκρατορία στο σύνολο της ως κράτος,[6][7] με παρόμοια χρήση να γίνεται και από τον Τάκιτο στις αρχές του 2ου αιώνα,[8] ο οποίος όταν προσδιορίζει το res publica ως παλαιό εννοεί τη ρωμαϊκή δημοκρατία, και όταν το χρησιμοποιεί χωρίς προσδιορισμό το τρέχων κράτος, περιγράφοντας ωστόσο και το γερμανικό res publica ως τα αντίστοιχα γερμανικά κράτη.[9][10]
Ο άγιος Αυγουστίνος κατά τον 4ο και 5ο αιώνα, χρησιμοποιεί πολλές φορές τον όρο ως την κρατική οντότητα της αρχαίας Ρώμης, ως χρονολογική περίοδο και χωρίς να προσδιορίζει την Ρώμη ως αυτοκρατορία ή ως πολιτεία της ρωμαϊκής δημοκρατίας.[11][12]
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ ‘res’, Lewis and Short Latin Dictionary, via the Perseus Project
- ↑ Για παράδειγμα η Πολωνία είναι Rzeczpospolita ή Respublica, (Πολωνικά) Υπουργείο Εξωτερικών της Πολωνίας
- ↑ Haakonssen, Knud. ‘Republicanism.’ A Companion to Contemporary Political Philosophy. Robert E. Goodin and Philip Pettit. eds. Cambridge: Blackwell, 1995. pg. 569.
- ↑ Noted by Michel Rouche, "Private life conquers state and society", in Paul Veyne, ed. A History of Private Life: I. From Pagan Rome to Byzantium (Harvard University Press) 1987:419.
- ↑ Cicero, Marcus Tullius (9 Φεβρουαρίου 2005). Cicero's Tusculan DisputationsAlso, Treatises On The Nature Of The Gods, And On The Commonwealth.
- ↑ «LacusCurtius • Pliny the Elder's Natural History». penelope.uchicago.edu. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2016.
- ↑ «Philemon Holland's Pliny». penelope.uchicago.edu. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2016.
- ↑ «Cornelius Tacitus, The Annals, BOOK 1, chapter 1». www.perseus.tufts.edu. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2016.
- ↑ «Cornelius Tacitus, de Origine et Situ Germanorum Liber, 13». www.perseus.tufts.edu. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2016.
- ↑ «Cornelius Tacitus, Germany and its Tribes,chapter 13». www.perseus.tufts.edu. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2016.
- ↑ «Augustine». www.thelatinlibrary.com. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2016.
- ↑ «CHURCH FATHERS: City of God (St. Augustine)». www.newadvent.org. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουλίου 2016.
Πηγές Επεξεργασία
- A Latin Dictionary Founded on Andrews' edition of Freund's Latin dictionary, revised, enlarged, and in great part rewritten by Charlton T. Lewis, and Charles Short. Oxford: Clarendon Press, 1879. Various 20th and 21st century re-publications under ISBN 0-19-864201-6