Άλωση της Τρίπολης (1289)

Η Άλωση της Τρίοπολης είχε ως επακόλουθο την καταστροφή του Σταυροφορικού κράτους της Κομητείας της Τρίπολης (στο σημερινό Λίβανο), από τους Μουσουλμάνους Μαμελούκους. Η μάχη συνέβη το 1289 και ήταν ένα σημαντικό γεγονός των Σταυροφοριών, καθώς σηματοδότησε την κατάληψη μίας από τις λίγες εναπομείνασες κτήσεις των Σταυροφόρων. Το γεγονός παρουσιάζεται σε μια σωζόμενη εικονογραφία από ένα χειρόγραφο γνωστό ως «Κώδικας Κοτσαρέλλι», το οποίο θεωρείται ότι δημιουργήθηκε στη Γένοβα τη δεκαετία του 1330. Η εικόνα δείχνει την Λουκία, Κόμισσα της Τρίπολης, και τον Βαρθολομαίο, Επίσκοπο της Τορτόζας, να βρίσκονται στο κέντρο της οχυρωμένης πόλης, την ώρα που δέχονται επίθεση από τον Αλ Μανσούρ Καλαούν, του οποίου ο στρατός απεικονίζεται να σφαγιάζει τους κατοίκους που προσπαθούν να εγκαταλείψουν την πόλη.

Άλωση της Τρίπολης (1289)
Μέρος των Σταυροφοριών
Η πολιορκία της Τρίπολης από τους Μαμελούκους το 1289.
Χρονολογία	Μάρτιος - Απρίλιος 1289
Τόπος	Τρίπολη, σημερινός Λίβανος
Έκβαση	Νίκη του Μαμελουκικού Σουλτανάτου
Εδαφικές μεταβολές	Προσάρτηση της Τρίπολης στο Μαμελουκικό Σουλτανάτο
Αντιμαχόμενοι
Μαμελουκικό Σουλτανάτο (Δυναστεία Μπαχρί) Κομητεία της Τρίπολης Ναΐτες Ιππότες Ιωαννίτες Ιππότες Δημοκρατία της Γένοβας
Ηγετικά πρόσωπα
Αλ Μανσούρ Καλαούν Λουκία της Τρίπολης Γοδεφρείδος του Βεντάκ Ματθαίος του Κλερμόν Αμάλριχος της Τύρου Ιωάννης του Γκραγύ

Πολιορκία και άλωση

Το Καλαούν ξεκίνησε την πολιορκία της Τρίπολης τον Μάρτιο του 1289, διαθέτοντας ένα μεγάλο στρατό και μεγάλους πολιορκητικούς καταπέλτες. Ως απάντηση, η Κοινότητα της Τρίπολης και οι ευγενείς έδωσαν το σύνολο της εξουσίας στη Λουκία. Στο λιμάνι εκείνη την εποχή, υπήρχαν τέσσερις γενοβέζικες γαλέρες, δύο βενετσιάνικες γαλέρες και μερικά μικρά σκάφη, κάποια από τα οποία ανήκαν στην Πίζα. Ενισχύσεις στάλθηκαν στην Τρίπολη από τους Ναΐτες Ιππότες, οι οποίοι έστειλαν μια δύναμη υπό τον Γοδεφρείδο του Βεντάκ, και οι Ιωαννίτες Ιππότες που απέστειλαν μια δύναμη υπό τον Ματθαίο του Κλερμόν. Ένα γαλλικό σύνταγμα στάλθηκε από την Άκρα υπό τον Ιωάννη του Γκραγύ. Ο Βασιλιάς Ερρίκος Β΄ της Κύπρου έστειλε τον νεαρό αδερφό του Αμάλριχο με μια σειρά από ιππότες και τέσσερις γαλέρες. Πολλοί άμαχη κατέφυγαν για προστασία στην Κύπρο.

Οι Μαμελούκοι, χρησιμοποιώντας τους καταπέλτες και το πυροβολικό τους, κατάφεραν σύντομα να καταρρίψουν δύο πύργους, με αποτέλεσμα οι αμυνόμενοι να εγκαταλείπουν τρομοκρατημένοι την περιοχή ευθύνης τους. Οι Μαμελούκοι αφού διαπέρασαν τα θρυμματισμένα τείχη, εισέβαλαν στην πόλη στις 26 Απριλίου, σηματοδοτώντας το τέλος μιας αδιάκοπης χριστιανικής κυριαρχίας 180 ετών. Η χριστιανική παρουσία στην Τρίπολη αποτελούσε τη μακροβιότερη σε πόλη της Εγγύς Ανατολής. Η Λουκία κατάφερε να διαφύγει στην Κύπρο, μαζί με δύο στρατηγούς των Ταγμάτων και τον Αμάλριχο της Κύπρου. Ανάμεσα στους νεκρούς ήταν ο διοικητής του Ναϊτών Ιπποτών Πέτρος της Μονκάδα, καθώς και ο Βαρθολομαίος Εμπριάκο. Ο πληθυσμός της πόλης σφαγιάστηκε, αν και πολλοί κατάφεραν να διαφύγουν διά θαλάσσης. Εκείνοι που είχαν καταφύγει στο κοντινό νησί του Αγίου Θωμά αιχμαλωτίστηκαν από τους Μαμελούκους στις 29 Απριλίου. Γυναίκες και παιδιά συνελήφθησαν ως σκλάβοι και 1200 φυλακισμένοι στάλθηκαν στην Αλεξάνδρεια για να εργαστούν στο νέο αρσενάλι του Σουλτάνου.

Η Τρίπολη καταστράφηκε σχεδόν ολοκληρωτικά και ο Καλαούν διέταξε να χτιστεί μια νέα πόλη σε κοντινή απόσταση, στους πρόποδες του όρους Περεγρίνου. Σύντομα καταλήφθηκαν και άλλες κοντινές πόλεις, όπως το Νεφίν και το Βούτρον. Ο Πέτρος Εμπριάκο κράτησε τα εδάφη του γύρω από τη Βύβλο για περίπου 10 ακόμη χρόνια, με αντάλλαγμα την καταβολή φόρου υποτέλειας προς τον Σουλτάνο.

Βιβλιογραφία

• Crawford, P. F., The 'Templar of Tyre' Part II of the 'Deeds of the Cypriots', Crusade Texts in Translation London: Ashgate, 2003. (ISBN 9781840146189)
• Faunce, R., "The Cocharelli Codex. Illuminating Virtue: A Fourteenth-century Father's Counsel to his Son", PhD The University of Melbourne, 2016.
• Eubel, K. ed., Hierarchia catholica medii aevi, I, Monasterii, sumptibus et typis librariae Regensbergianae, [1898] 1913.
• Richard, J., Histoire des Croisades, (ISBN 2-213-59787-1)
• Richard, J., The Crusades c.1071-c.1291, trans. J. Birrell, Cambridge University Press, 1999.
• Rudt de Collenberg, W. H., "A Fragmentary Copy of an Unknown Recension of the 'Lignages d'Outre-Mer' in the Vatican Library", English Historical Review, 98/ 387 (1983), 311-327.
• Πρότυπο:Runciman-A History of the Crusades
• Tyerman, Christopher, God's war: A New History of the Crusades, Belknap Press of Harvard University Press, 2006. (ISBN 0-7139-9220-4)