Άπληκτον

Το Άπληκτον ήταν ένας βυζαντινός όρος, που χρησιμοποιήθηκε τον 10ο-14ο αι. για μία οχυρωμένη στρατιωτική βάση (υπό αυτή την έννοια είναι παρόμοιο με το μητάτον) και αργότερα στην περίοδο των Παλαιολόγων για τον υποχρεωτικό καταυλισμό των στρατιωτών (στρατωνισμό). Η λέξη σημαίνει "αυτό που δεν πλήττεται".

Ο Ρωμαϊκός στρατός νικά τους Άραβες (του Άμερ εμίρη της Μαλάτειας) παρά τον ποταμό Λαλακάοντα.

Ιστορία και λειτουργίες

Ο θεσμός των απλήκτων ως κύριες περιοχές συνάθροισης, όπου διατηρούντο αποθήκες προμηθειών και όπου οι επαρχιακοί στρατοί των θεμάτων επρόκειτο να ενταχθούν στο κύριο Αυτοκρατορικό στράτευμα για μία εκστρατεία, πιθανότατα χρονολογείται στη βασιλεία του Αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Ε΄ (β. 741–775). Από αυτά, το στρατόπεδο της Μαλάγινας στη Βιθυνία ήταν το πλησιέστερο στην πρωτεύουσα Κωνσταντινούπολη και αναφέρεται ήδη από το 786/787. Υπήρχαν και άλλες τέτοιες βάσεις στη Μικρά Ασία. Ο Αυτοκράτορας Βασίλειος Α΄ (β. 867-886) αναφέρει τα άπληκτα στο Καβόκλιν, στην Κολώνεια και στη Καισάρεια, ενώ το άπληκτο στον Βαθύ Ρύακα επρόκειτο να χρησιμοποιηθεί για αποστολές εναντίον των Παυλικιανών. Ο εγγονός του, ο Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος Ζ΄ (β. 945-959), στην πραγματεία του για τις Αυτοκρατορικές αποστολές, καταγράφει τα άπληκτα από τα δυτικά προς τα ανατολικά ως εξής: Μαλάγινας, Δορυλαίου, Καβόρκιν, Κολώνειας, Καισάρειας και Δαζιμώνος. Επίσης τέτοια στρατόπεδα πιστοποιούνται από λογοτεχνικές πηγές στους Κήπους (στις εκβολές του ποταμού Μαιάνδρου) και στα Φύγελα, στη Διάβαση της Θράκης, καθώς και στους μεγάλους καταυλισμούς στο Έβδομον, κοντά στην Κωνσταντινούπολη, και στην Αδριανούπολη.

Οι Κομνηνοί Αυτοκράτορες, σκληρότερα πιεζόμενοι και μαχόμενοι κοντά σε αστικά κέντρα, συνέχισαν αυτό το σύστημα και πρόσθεσαν στρατώνες (που δεν ονομάζονται πλέον άπληκτα, αλλά εκπληρώνουν τον ίδιο ρόλο) στα Γουνάρια της Παφλαγονίας, στη Χρυσόπολη της Βιθυνίας, στην Πελαγονία της Δυτικής Μακεδονίας, στη Σερδική (νυν Σόφια), στην Κυψέλλα της Θράκης (κοντά στον ποταμό Μαρίτσα (Έβρο)) και στο Λοπάδιον στον ποταμό Ρύνδακα της δυτικής Μ. Ασίας. Προωθημένα στρατόπεδα για αποστολές εναντίον των Σελτζούκων ιδρύθηκαν από τον Αυτοκράτορα Μανουήλ Α΄ Κομνηνό (β. 1143–1180) στο Δορύλαιον και το Σουβλαίον.

Πηγές

• Bartusis, Mark C. (1997). The Late Byzantine Army: Arms and Society 1204–1453. Philadelphia, Pennsylvania: University of Pennsylvania Press. ISBN 0-8122-1620-2. 
• Birkenmeier, John W. (2002). The development of the Komnenian army: 1081-1180. Leiden Köln Boston: Brill. ISBN 90-04-11710-5. 
• Haldon, John F., επιμ. (1990). Constantine Porphyrogenitus: Three Treatises on Imperial Military Expeditions. Vienna: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften. ISBN 3-7001-1778-7. 
• Haldon, John F. (1997). «The Organisation and Support of an Expeditionary Force: Manpower and Logistics in the Middle Byzantine Period». Στο: Οικονομίδης, Νικόλας. Το εμπόλεμο Βυζάντιο, 9ος-12ος αι. – Byzantium at War. Αθήνα: National Hellenic Research Foundation. σελίδες 111–151. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Φεβρουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2021. 
• Haldon, John F. (1999). Warfare, State and Society in the Byzantine World, 565–1204 (First issued in hardback έκδοση). London New York: Routledge. ISBN 1-85728-495-X. 
• (Αγγλικά) Kazhdan, Alexander, επιμ. (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium. Οξφόρδη και Νέα Υόρκη: Oxford University Press. ISBN 0-19-504652-8.