Άσανδρος του Βοσπόρου

Ο Άσανδρος Φιλοκαίσαρ Φιλορωμαίος (110 – 17 π.Χ.) από τη δυναστεία Τιβερίων-Ιουλίων του Βοσπόρου ήταν -ως Ρωμαίος πελάτης- βασιλιάς τού Κιμμερίου Βοσπόρου. Ήταν Έλληνας, με πιθανή περσική καταγωγή. Δεν είναι πολλά γνωστά για την οικογένειά του και την πρώιμη ζωή του. Ξεκίνησε τη σταδιοδρομία του ως στρατηγός υπό τον Φαρνάκη Β΄ βασιλιά τού Πόντου (Φαρνάκη τού Βοσπόρου). Σύμφωνα με ορισμένους μελετητές, ο Άσανδρος πήρε ως πρώτη σύζυγό του μία γυναίκα, που ονομάζεται Γλυκαρεία, γνωστή από μία ελληνική επιγραφή που έχει διασωθεί: «Γλυκαρεία, Aσάνδρου γυνή».

Άσανδρος του Βοσπόρου
Χρυσός στατήρας του Κιμμερίου Βοσπόρου. π. 43-16 π.Χ. 8,22 γραμ., 20 χλστ. Νίκη επάνω σε έμβολο πλοίου κρατεί στέφανο. Επιγρ.: ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΑΣΑΝΔΡΟΥ, μονογράμματα.
Γενικές πληροφορίες
Προφορά
Γέννηση	110 π.Χ.
Θάνατος	17 π.Χ.
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	αρχαία ελληνικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	μονάρχης
Οικογένεια
Σύζυγος	Δύναμις (βασίλισσα του Βοσπόρου)
Τέκνα	Τιβέριος Ιούλιος Ασπούργος Άσανδρος Β΄
Οικογένεια	Δυναστεία Τιβερίων-Ιουλίων του Βοσπόρου
Σχετικά πολυμέσα

Εξέγερση κατά τού Φαρνάκη Β΄

Μέχρι το 47 π.Χ. ο Άσανδρος είχε νυμφευτεί τη Δύναμη, κόρη τού Φαρνάκη Β΄ από μία Σαρμάτισσα σύζυγο, ως δεύτερη σύζυγό του. Ήταν εγγονή τού βασιλιά Μιθριδάτη ΣΤ΄ του Πόντου από την πρώτη σύζυγό του, την (αδελφή του) Λαοδίκη.

Το 47 π.Χ. ο Φαρνάκης Β΄ έβαλε τον Άσανδρο επικεφαλής τού βασιλείου τού Βοσπόρου, ενώ πήγε με στρατό για να εισβάλει στα ανατολικά μέρη της Μ. Ασίας. Μετά από μία επιτυχημένη εκστρατεία, ο Φαρνάκης Β΄ προχώρησε προς τα δυτικά μέρη της Μ. Ασίας. Ωστόσο, έπρεπε να σταματήσει, διότι ο Άσανδρος επαναστάτησε εναντίον του. Ο Άσανδρος ήλπιζε, ότι προδίδοντας τον πεθερό του θα κέρδιζε την εύνοια των Ρωμαίων και θα μπορούσαν να τον βοηθήσουν να γίνει βασιλιάς τού Βοσπόρου.

Ο Φαρνάκης Β΄ νίκησε τον Ρωμαίο στρατηγό Γναίο Δομίτιο Καλβίνο, αλλά στη συνέχεια ηττήθηκε από τον Ιούλιο Καίσαρα. Μετά την ήττα αυτή, ο Φαρνάκης Β΄ κατέφυγε στη Σινώπη με 1.000 ιππείς. Από τη Σινώπη ο Φαρνάκης Β΄ απέπλευσε στον Κιμμέριο Βόσπορο (χωρίς τα άλογά του), σκοπεύοντας να ανακτήσει το βασίλειό του από τον Άσανδρο. Κατέλαβε τη Θεοδοσία και το Παντικάπαιο. Σε απάντηση, ο Άσανδρος τού επιτέθηκε. Ο Φαρνάκης Β΄ νικήθηκε και σκοτώθηκε στη μάχη, καθώς δεν είχε άλογα και οι άνδρες του δεν ήταν συνηθισμένοι να πολεμούν ως πεζοί. Ο Στράβων έγραψε ότι ο Άσανδρος κατέλαβε τον Βόσπορο.

Ανατροπή τού Ασάνδρου

Ο Άσανδρος σύντομα ανατράπηκε από τον θρόνο του: ο Ιούλιος Καίσαρας χορήγησε τετραρχία στη Γαλατία και τον τίτλο τού βασιλιά τον έδωσε στον Μιθριδάτη της Περγάμου. Τού Μιθριδάτη επέτρεψε επίσης να διεξάγει πόλεμο εναντίον του Ασάνδρου και να κατακτήσει τον Κιμμέριο Βόσπορο, επειδή ο Άσανδρος «ήταν μοχθηρός με τον φίλο του Φαρνάκη». Όταν ο Καικίλιος Βάσος σχεδίασε μία εξέγερση κατά του Καίσαρα και συγκέντρωσε στρατεύματα για να καταλάβει τη Συρία στα τέλη του 47 π.Χ. ή στις αρχές του 46 π.Χ., ισχυρίστηκε ότι «συνέλεγε αυτά τα στρατεύματα για τη χρήση του Μιθριδάτη της Περγάμου σε μία εκστρατεία κατά του Βοσπόρου». Πράγματι ο Μιθριδάτης της Περγάμου ανέτρεψε τον Άσανδρο και έγινε ο Μιθριδάτης Α΄ του Βοσπόρου.

Αποκατάσταση στο βασίλειο του Βοσπόρου

Ο Άσανδρος επέστρεψε και νίκησε τον Μιθριδάτη Α΄ το 47/46 π.Χ. Κάπου μεταξύ 27 και 17 π.Χ. ο Αύγουστος αναγνώρισε επίσημα τον Άσανδρο ως βασιλιά τού Βοσπόρου.

Σύμφωνα με τον Στράβωνα, ο Άσανδρος έκλεισε τον ισθμό της Χερσονήσου (Ταυρικής, σύγχρονης Κριμαίας) κοντά στη Μαιώτιδα λίμνη (η θάλασσα του Αζόφ) με ένα τείχος μήκους 360 σταδίων (ήτοι 53 χλμ. ή 35 μίλια), που είχε δέκα πύργους σε κάθε στάδιο. Το τείχος μάλλον κτίστηκε, επειδή οι Γεωργιανοί της περιοχής ασχολούνταν με την πειρατεία. Αυτός ο ισθμός ήταν πιθανώς ο σύγχρονος Ισθμός του Περεκόπ.

Ο Λουκιανός έγραψε ότι ο Άσανδρος «στα ενενήντα περίπου χρόνια ηλικίας του αποδείχθηκε, ότι συγκρουόταν με οποιονδήποτε στη μάχη, με άλογο ή πεζός· αλλά όταν είδε τούς υπηκόους του να πηγαίνουν στον Σκριβόνιο την παραμονή της μάχης, άφησε τον εαυτό του να αποβιώσει από ασιτία στην ηλικία των ενενήντα τριών."

Επακόλουθα γεγονότα

Ο Άσανδρος είχε νυμφευτεί τη Δύναμη, βασίλισσα τού Βοσπόρου. Ο Κάσσιος Δίων έγραψε, ότι κάποιος Σκριβόνιος ισχυρίστηκε, ότι ήταν εγγονός του Μιθριδάτη ΣΤ΄ και ότι είχε λάβει το βασίλειο του Βοσπόρου από τον Αύγουστο μετά το τέλος τού Ασάνδρου. Κέρδισε τον έλεγχο τού βασιλείου νυμφευόμενος τη Δύναμη (ως 2ος σύζυγός της), στην οποία είχε εμπιστευθεί την αντιβασιλεία τού Βοσπόρου ο σύζυγός της. Ο Μάρκος Βιψάνιος Αγρίππας έστειλε εναντίον του τον Πολέμονα Α΄ του Πόντου. Ο Σκριβόνιος σκοτώθηκε από τούς υπηκόους του, πριν φτάσει εκεί ο Πολέμωνας Α΄, επειδή είχαν ακούσει για την προέλασή του. Αντιστάθηκαν στον Πολέμωνα Α΄, διότι φοβήθηκαν, ότι μπορεί να τεθεί βασιλιάς τους. Ο Πολέμων Α΄ τούς νίκησε, αλλά δεν μπόρεσε να καταπνίξει την εξέγερση, μέχρι που ο Αγρίππας πήγε στη Σινώπη για να προετοιμάσει μία εκστρατεία εναντίον τους· τότε παραδόθηκαν. Ο Πολέμων Α΄ διορίστηκε βασιλιάς τους και νυμφεύτηκε τη Δύναμη (ως 3ος σύζυγός της) με τη συγκατάθεση τού Αυγούστου.

Η Δύναμις απεβίωσε το 14 π.Χ. και ο Πολέμων Α΄ κυβέρνησε μέχρι το τέλος του το 8 π.Χ., οπότε τον διαδέχθηκε ο γιος τού Ασάνδρου και της Δύναμης, Ασπούργος.

Οικογένεια

Νυμφεύτηκε τη Δύναμη των Μιθριδατιδών βασίλισσα του Κιμμερίου Βοσπόρου, κόρη του Φαρνάκη Β΄ του Πόντου και είχε τέκνα:

• Τ. Ι. Ασπούργος απεβ. 37/38, βασιλιάς τού Κιμμερίου Βοσπόρου.
• Άσανδρος Β΄.

Βιβλιογραφία

Πρωταρχικές πηγές

• Cassius Dio, Roman History, τομ. 4, Books 41-45 (Loeb Classical Library), Loeb, 1989;(ISBN 978-0674990739)
• Cassius Dio, Roman History, τομ. 5, Books 46-50 (Loeb Classical Library), Loeb, 1989;(ISBN 978-0674990913)
• Στράβων, Γεωγραφία: τόμ. 5, Books 10-12 (Loeb Classical Library), Loeb, 1989;(ISBN 978-0674992337)
• Στράβων, Γεωγραφία: τόμ. 6, Books 13-14 (Loeb Classical Library), Loeb, 1989;(ISBN 978-0674992467)

Δευτερεύουσες πηγές

• Mayor, A., The Poison King: The Life and Legend of Mithradates, Rome's Deadliest Enemy, Princeton University Press, 2009,(ISBN 978-0691150260)

Δείτε επίσης

• Βασίλειο του Βοσπόρου
• Ρωμαϊκή Κριμαία

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• «Smith, Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology: Asander». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Ιουνίου 2008. Ανακτήθηκε στις 30 Μαΐου 2009. 
• «Smith, Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology: Scribonius». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Μαρτίου 2009. Ανακτήθηκε στις 30 Μαΐου 2009. 
• «Bosporos, Kings - Ancient Greek Coins». WildWinds.com. Ανακτήθηκε στις 23 Μαΐου 2016. 
• Treister, M., On the weapons of Sarmatian type in the Bosporan Kingdom in the 1st-2nd century AD by Mikhail (Bonn) [1]
• Coinage of Asander