Βικιπαίδεια

Μάρκος Βιψάνιος Αγρίππας

Ρωμαίος πολιτικός και στρατιωτικός

Ο Μάρκος Βιψάνιος Αγρίππας (Marcus Vipsanius Agrippa, 63 π.Χ. – Μάρτιος 12 π.Χ.) ήταν Ρωμαίος πολιτικός, στρατηγός και αρχιτέκτονας. Ήταν στενός φίλος, γαμπρός και υπαξιωματικός του Οκταβιανού και ήταν υπεύθυνος για την κατασκευή μερικών από τα πιο αξιοσημείωτα κτήρια στην ιστορία της Ρώμης, καθώς και για σημαντικές στρατιωτικές νίκες, κυρίως για τη ναυμαχία του Ακτίου το 31 π.Χ. ενάντια στις δυνάμεις του Μάρκου Αντώνιου και της Κλεοπάτρας. Ως αποτέλεσμα αυτών των νικών, ο Οκταβιανός έγινε ο πρώτος Ρωμαίος αυτοκράτορας, υιοθετώντας το όνομα Αύγουστος. Ο Αγρίππας βοήθησε τον Αύγουστο να καταστήσει τη Ρώμη "πόλη του μαρμάρου"[20] και να ανακαινίσει τα υδραγωγεία, ώστε να προσφέρει σε όλους τους Ρωμαίους, από κάθε κοινωνική τάξη, πρόσβαση σε υψηλής ποιότητας δημόσιες υπηρεσίες. Από κοινού με τον Γάιο Μαικήνα και τον Οκταβιανό, ήταν ένα από τα πρόσωπα που συνέβαλαν καθοριστικά στην εδραίωση του Ηγεμονίας.

Μάρκος Βιψάνιος Αγρίππας
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		M. Vipsanius L.f. Agrippa (Λατινικά) και Marcus Vipsanius L.f. Agrippa (Λατινικά)
Γέννηση63 π.Χ.[1][2][3]
Ίστρια
Θάνατος12 π.Χ.[1][2][3]
Καμπανία Ιταλίας
Τόπος ταφήςΜαυσωλείο του Αυγούστου
Χώρα πολιτογράφησηςΑρχαία Ρώμη
Εκπαίδευση και γλώσσες
Μητρική γλώσσακλασική λατινική
Ομιλούμενες γλώσσεςλατινική γλώσσα
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητααρχιτέκτονας
συγγραφέας[4]
Ρωμαίος πολιτικός
Ρωμαίος στρατιωτικός
Αξιοσημείωτο έργοfounding of Caesaraugusta
Οικογένεια
ΣύζυγοςΑττική (σύζυγος του Αγρίππα)[5][6]
Κλαυδία Μαρκέλλα η Πρεσβύτερη (28 π.Χ.–21 π.Χ.)[7][8][5]
Ιουλία η Πρεσβύτερη (21 π.Χ.–12 π.Χ.)[9][10][5]
ΤέκναΒιψανία Αγριππίνα[11]
Βιψανία (σύζυγος του Χατέριου)[12]
Βιψανία (σύζυγος του Βάρου)[12]
Βιψανία (σύζυγος του Λέπιδου)[12]
Γάιος Καίσαρας[13]
Ιουλία η Νεότερη[13]
Λεύκιος Καίσαρας[13]
Αγριππίνα η Πρεσβύτερη[10]
Αγρίππας Πόστουμος[13][3]
ΓονείςLucius Vipsanius Major[14][15] και Ignota
ΑδέλφιαVipsania Polla[5][16]
Lucius Vipsanius Minor[5][17]
ΟικογένειαΙουλιο-Κλαυδιανή δυναστεία και Vipsanii Agrippae
Στρατιωτική σταδιοδρομία
Πόλεμοι/μάχεςFinal War of the Roman Republic
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΑξίωμαΡωμαίος έπαρχος
Ρωμαίος συγκλητικός (άγνωστη τιμή)[18]
Ύπατος στην αρχαία Ρώμη (37 π.Χ.)[18]
moneyer (38 π.Χ.)[19]
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Νεανικά χρόνια

Επεξεργασία

Ο Αγρίππας γεννήθηκε το 64-62 π.Χ. [21] σε περιοχή που μας είναι άγνωστη.[22] Ο πατέρας του ήταν ο Λεύκιος Βιψάνιος Αγρίππας. Είχε έναν μεγαλύτερο αδερφό που έφερε το ίδιο όνομα με τον πατέρα του, και μια αδερφή, τη Βιψανία Πόλλα. Η οικογένεια δεν κατείχε εξέχουσα θέση στη ρωμαϊκή κοινωνία.[23] Ωστόσο ο Αγρίππας ήταν πάνω κάτω συνομήλικος με τον Οκτάβιο (μέλλοντα αυτοκράτορα Αύγουστο), έτσι μορφώθηκαν μαζί και έγιναν στενοί φίλοι. Παρά τις σχέσεις του Αγρίππα με την οικογένεια του Ιουλίου Καίσαρα, ο μεγαλύτερος αδερφός του επέλεξε διαφορετικό στρατόπεδο κατά τη διάρκεια των εμφύλιων ταραχών του 40 π.Χ., πολεμώντας υπό τις διαταγές του Κάτωνα, κατά των δυνάμεων του Καίσαρα στην Αφρική. Όταν οι δυνάμεις του Κάτωνα ηττήθηκαν, ο αδερφός του Αγρίππα πιάστηκε αιχμάλωτος. Εντούτοις απελευθερώθηκε μετά από σχετική παρέμβαση του Οκταβιανού.[24]

Δεν είναι γνωστό κατά πόσο ο Αγρίππας πολέμησε ενάντια στον αδερφό του στην Αφρική, αλλά πιθανότατα υπηρέτησε κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του Καίσαρα το 46 – 45 π.Χ. ενάντια στον Πομπήιο τον Νεότερο, η οποία κλιμακώθηκε με τη Μάχη στη Μούνδα.[25] Ό,τι και να ισχύει, ο Καίσαρ είχε καλή εντύπωση για εκείνον και τον έστειλε μαζί με τον Οκτάβιο στην Απολλωνία για στρατιωτικές σπουδές κοντά στα στρατεύματα της Μακεδονίας. Ο ίδιος ο Καίσαρ έμεινε στη Ρώμη για να σταθεροποιήσει την εξουσία του.[26] Ήταν στον τέταρτο χρόνο παραμονής τους εκεί όταν τους έφτασαν τα νέα για τη δολοφονία του Ιουλίου Καίσαρα τον Μάρτιο του 44 π.Χ. Παρά τη συμβουλή του Αγρίππα και ενός άλλου φίλου τους, του Κουίντου Σαλβιδιένου Ρούφου, να προελάσει στη Ρώμη με τα μακεδονικά στρατεύματα, ο Οκτάβιος αποφάσισε να πλεύσει στην Ιταλία με μικρή συνοδεία. Λίγο μετά την άφιξή του έμαθε πως ο μεγάλος στρατηλάτης τον είχε υιοθετήσει και κατονομάσει διάδοχο της περιουσίας του.[27] (Ο Οκτάβιος έκτοτε πήρε το όνομα του Καίσαρα, αν και οι ιστορικοί τον αποκαλούν Οκταβιανό κατά τη διάρκεια της εν λόγω περιόδου.)

Άνοδος στη στρατιωτική ιεραρχία

Επεξεργασία

Μετά την επιστροφή του Οκταβιανού στη Ρώμη, ο ίδιος και οι υποστηρικτές του κατάλαβαν πως τους ήταν απαραίτητη η υποστήριξη των λεγεώνων. Ο Αγρίππας βοήθησε τον φίλο του να βρει στρατό από την περιοχή της Καμπανίας.[28] Όταν ο Οκταβιανός συγκέντρωσε τις λεγεώνες του, ήρθε σε συμφωνία με τον Μάρκο Αντώνιο και τον Αιμίλιο Λέπιδο, ιδρύοντας επισήμως το 43 π.Χ. τη Δεύτερη Τριανδρία. Ο Οκταβιανός και ο συνεργάτης του Κουίντος Πέδιος κανόνισε ώστε να ασκηθεί δίωξη στους δολοφόνους του Καίσαρα και στον Αγρίππα έπεσε ο κλήρος να αναλάβει την υπόθεση κατά του Γάιου Κάσσιου Λογγίνου.[29] Ίσως επρόκειτο για την ίδια χρονιά που ο Αγρίππας ξεκίνησε την πολιτική του καριέρα, κερδίζοντας το αξίωμα του Δημάρχου (Tribuni Plebis), το οποίο και του εξασφάλισε την είσοδο στη Σύγκλητο.[30]

Το 42 π.Χ., ο Αγρίππας κατά πάσα πιθανότητα πολέμησε στο πλευρό του Οκταβιανού στη μάχη στους Φιλίππους.[31] Μετά την επιστροφή του στη Ρώμη, έπαιξε σημαντικό ρόλο στον πόλεμο του Οκταβιανού ενάντια στον Λεύκιο Αντώνιο και τη Φουλβία, τον αδερφό και τη σύζυγο του Μάρκου Αντωνίου αντίστοιχα, που άρχισε το 41 π.Χ. και έλαβε τέλος με την κατάληψη της Περούζια (σημερινή Περούτζια) το 40 π.Χ. Ωστόσο, αρχιστράτηγος του Οκταβιανού την εποχή εκείνη ήταν ο Σαλβιδιηνός.[32] Μετά τη λήξη του πολέμου, ο Οκταβιανός αναχώρησε για τη Γαλατία, αφήνοντας στη Ρώμη τον Αγρίππα με το αξίωμα του Αστικού Πραίτορα (Praetor Urbanus). Ο τελευταίος έλαβε διαταγές να υπερασπιστεί την Ιταλία εναντίον των επιθέσεων του Σέξτου Πομπήιου, εχθρού της Τριανδρίας που είχε καταλάβει τη Σικελία. Τον Ιούλιο του 40 π.Χ., ενώ ο Αγρίππας ήταν απασχολημένος με τους Αγώνες προς τιμήν του θεού Απόλλωνα (Ludi Apollinares), οι οποίοι ήταν στις αρμοδιότητες του Αστικού Πραίτορα, ο Σέξτος ξεκίνησε επιδρομές στη νότια Ιταλία. Ο Αγρίππας τον αντιμετώπισε με επιτυχία, αναγκάζοντάς τον να υποχωρήσει.[33] Εντούτοις, η Τριανδρία αποδείχτηκε εύθραυστη και ο Αντώνιος, τον Αύγουστο του ίδιου έτους, ενώθηκε με τον Σήξτο με σκοπό να κατακτήσουν μαζί την Ιταλία. Νέα επιτυχία του Αγρίππα, η κατάληψη του Σιπόντουμ που κατείχε ο Αντώνιος, βοήθησε στο να τερματιστεί η σύρραξη.[34] Ο Αγρίππας ήταν ανάμεσα στους διαμεσολαβητές με τη βοήθεια των οποίων ο Αντώνιος και ο Οκταβιανός συμφώνησαν για άλλη μια φορά να συνάψουν ειρήνη. Κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων μαθεύτηκε πως ο Σαλβιδιένος σκόπευε να προδώσει τον Οκταβιανό, με αποτέλεσμα να εκτελεστεί ή να αυτοκτονήσει. Ο Αγρίππας έγινε πλέον αρχιστράτηγος του Οκταβιανού.[35]

Στρατιωτικά επιτεύγματα

Επεξεργασία

Το έτος 39 ή 38 π.Χ. ο Οκταβιανός όρισε τον Αγρίππα κυβερνήτη της Πέραν των Άλπεων Γαλατίας, όπου το 38 π.Χ. κατέστειλε μια επανάσταση των Ακουϊτανών. Επίσης πολέμησε κατά των γερμανικών φυλών, αποτελώντας τον πρώτο Ρωμαίο στρατηγό μετά τον Ιούλιο Καίσαρα που πέρασε τον ποταμό Ρήνο. Κλήθηκε πίσω στη Ρώμη από τον Οκταβιανό ώστε να αναλάβει το αξίωμα του Υπάτου το 37 π.Χ. Ήταν κατά πολύ νεότερος από την ηλικία που όριζε ο νόμος (43 ετών), αλλά ο Οκταβιανός είχε υποστεί ταπεινωτική ήττα σε μια ναυμαχία από τον Σήξτο Πομπήιο και είχε ανάγκη τον φίλο του για να επιβλέψει την επόμενη στρατιωτική κίνηση. Ο Αγρίππας αρνήθηκε την προσφορά να τελέσει Θρίαμβο για τα επιτεύγματά του στη Γαλατία. Ο ιστορικός Δίων Κάσσιος προβάλλει ως αίτιο την επιθυμία να μην πανηγυρίσει σε μια περίοδο που ο φίλος του είχε προβλήματα.[36] Από τη στιγμή που ο Σήξτος Πομπήιος είχε υπό τον έλεγχό του τις παραθαλάσσιες περιοχές της Ιταλίας, πρώτο μέλημα του Αγρίππα ήταν να εξασφαλίσει ένα ασφαλές λιμάνι για τον στόλο του. Το κατάφερε αποκόπτοντας τις λωρίδες στεριάς που χώριζαν τη Λίμνη του Λουκρίνο από τη θάλασσα δημιουργώντας ένα λιμάνι, ενώ παράλληλα ένωσε τη Λίμνη Αβέρνους με το Λουκρίνο για να δημιουργήσει ένα εσωτερικό λιμάνι.[37] Το νέο σύμπλεγμα λιμένων ονομάστηκε Portus Julius προς τιμήν του Οκταβιανού.[38] Ο Αγρίππας είναι επίσης υπεύθυνος για τεχνολογικές καινοτομίες, ανάμεσα στις οποίες πλοία μεγαλύτερου μεγέθους και βελτιωμένοι γάντζοι.[39] Την περίοδο αυτή παντρεύτηκε την Καικηλία Πομπωνία Αττική, κόρη του φίλου του Κικέρωνα, Τίτου Πομπώνιου Αττικού.[40]

Το 36 π.Χ. οι Οκταβιανός και Αγρίππας απέπλευσαν ενάντια στον Σήξτο. Ο στόλος γνώρισε μεγάλες φθορές εξαιτίας κακοκαιριών και αναγκάστηκε να υποχωρήσει. Ο Αγρίππας ηγήθηκε της δεύτερης απόπειρας. Χάρις στην καλύτερης ποιότητας τεχνολογία και εκπαίδευση που διέθεταν, ο Αγρίππας και οι άντρες του πέτυχαν καθοριστικές νίκες στα νερά της Σικελίας, μια κοντά στο σημερινό Μιλάτσο και μια δεύτερη στη Ναυμαχία στο Ναύλοχο, με μόνο δεκαεπτά πλοία του αντιπάλου τους να επιβιώνουν της καταστροφής. Η πλειοψηφία των εχθρικών στρατευμάτων παραδόθηκε. Ο Οκταβιανός, με τη δύναμή του ανανεωμένη, εξανάγκασε τον πρώην σύμμαχό του, τον Λέπιδο, να συνταξιοδοτηθεί – έλαβε το αξίωμα του Pontifex Maximus, Αρχιερέα των Ρωμαίων – και μπήκε θριαμβευτικά στη Ρώμη.[41] Ο Αγρίππας έλαβε την πρωτόγνωρη τιμή μιας ναυτικής κορώνας διακοσμημένης με ακρόπρωρα πλοίων. Ο Δίων αναφέρει πως τέτοιο αντικείμενο δεν «είχε λάβει ποτέ κανείς κι ούτε έλαβε ξανά έκτοτε».[42]

Κατασκευή δημοσίων έργων

Επεξεργασία

Ο Αγρίππας συμμετείχε σε μικρότερες στρατιωτικές εκστρατείες το 35 και 34 π.Χ., αλλά μέχρι το φθινόπωρο του 34 π.Χ. είχε επιστρέψει στη Ρώμη.[43] Γρήγορα ξεκίνησε μια σειρά δημόσιων έργων, ανάμεσα στα οποία την αναπαλαίωση του υδραγωγείου που αποκαλείται υδραγωγείο του Μάρκου (Aqua Marcia), καθώς και την επέκταση των αγωγών του ώστε να καλύπτουν μεγαλύτερο μέρος της πόλης. Από τη θέση του Αγορανόμου (Aedile) που απέκτησε το 33 π.Χ. (υπεύθυνος για τα οικήματα και τις εορτές της πόλης), βελτίωσε τους δρόμους και καθάρισε τους υπονόμους. Επιπλέον οργάνωσε λαμπρά δημόσια θεάματα.[44] Ο Αγρίππας άφησε σημάδι της θητείας του πραγματοποιώντας μεγάλες βελτιώσεις στην πόλη της Ρώμης, επισκευάζοντας και κτίζοντας υδραγωγεία, επεκτείνοντας τη Μεγάλη Αποχέτευση (Cloaca Maxima), κατασκευάζοντας λουτρά και περιστύλια και σχεδιάζοντας κήπους. Ενθάρρυνε επίσης τη δημόσια έκθεση έργων τέχνης.

Ήταν ασυνήθιστο ένας πρώην ύπατος να αναλαμβάνει την ταπεινότερη θέση ενός αγορανόμου,[45] ωστόσο η τεράστια επιτυχία του Αγρίππα έσπασε αυτή την παράδοση. Προς το τέλος της ζωής του ο Αύγουστος καυχήθηκε πως «παρέλαβε τη Ρώμη φτιαγμένη από τούβλα και την παρέδωσε ντυμένη με μάρμαρο», εν μέρει χάρις τις εξαίρετες υπηρεσίες του Μ. Β. Αγρίππα.

Πόλεμος με την Αίγυπτο

Επεξεργασία
 
Το Πάνθεον του Αυτοκράτορα Αδριανού βασίστηκε σε σχέδια του Αγρίππα, αντικαθιστώντας ένα προγενέστερο κτίσμα που καταστράφηκε. Φέρει την επιγραφή M·AGRIPPA·L·F·COS·TERTIVM·FECIT, που σημαίνει «Μάρκος Αγρίππας, γιος του Λεύκιου, χτίστηκε κατά την τρίτη του θητεία ως Ύπατος».

Ο Αγρίππας κλήθηκε ξανά στην ενεργό στρατιωτική δράση για να διοικήσει τον στόλο της Ρώμης, όταν ξέσπασε ο τελευταίος καθοριστικός πόλεμος ανάμεσα στον Οκταβιανό και τον άσπονδο σύμμαχό του, τον Μάρκο Αντώνιο. Στο πλευρό του δεύτερου ήταν οι δυνάμεις της ερωμένης του –και συζύγου του σύμφωνα με το αιγυπτιακό δίκαιο– βασίλισσας Κλεοπάτρας Ζ΄, μονάρχη της Αιγύπτου. Ο Αγρίππας πήρε στρατηγικά υπό τον έλεγχό του την πόλη της Μεθώνης, στα νοτιοδυτικά της Πελοποννήσου και έπειτα έπλευσε βόρεια, λεηλατώντας την ελληνική ακτογραμμή και καταλαμβάνοντας την Κέρκυρα. Κατόπιν ο Οκταβιανός έφερε εκεί τις δικές του δυνάμεις, καθιστώντας το νησί βάση του στόλου του.[46] Ο Αντώνιος έφερε τα στρατεύματα και τον στόλο του στο Άκτιο, με τον Οκταβιανό να παρατάσσεται εναντίον του. Ταυτόχρονα ο Αγρίππας υποχρέωσε σε ήττα τον υποστηρικτή του Αντωνίου, τον Κουίντο Νασίδιο σε ναυμαχία στην Πάτρα.[47] Ο Δίων αφηγείται επίσης πως, καθώς ο Αγρίππας έσπευδε να ενώσει τον στόλο του με τα άλλα στρατεύματα στο Άκτιο, συνάντησε έναν από τους υφισταμένους του Αντωνίου, τον Γάιο Σόσιο, ο οποίος εκείνη τη στιγμή πραγματοποιούσε αιφνιδιαστική επίθεση στον Λεύκιο Τάριο, σύμμαχο του Οκταβιανού. Η απρόσμενη άφιξη του Αγρίππα άλλαξε την έκβαση της μάχης.[48]

Όταν η καθοριστική μάχη βρισκόταν προ των πυλών, αφηγείται πάντα ο Δίων, ο Οκταβιανός πληροφορήθηκε πως ο Αντώνιος και η Κλεοπάτρα σχεδίαζαν να σπάσουν τον ναυτικό αποκλεισμό του και να διαφύγουν. Αρχικά σχεδίασε να επιτρέψει στις ναυαρχίδες να περάσουν, ποντάροντας στο ότι θα τις προλάβαινε με τα ελαφρύτερα πλοία του και πως τα υπόλοιπα εχθρικά πλοία θα παραδιδόταν, βλέποντας τη δειλία των αρχηγών τους. Ο Αγρίππας προέβαλλε τις αντιρρήσεις του, καθώς τα πλοία του Αντωνίου, αν και βαρύτερα, μπορούσαν να ξεπεράσουν σε ταχύτητα αυτά του Οκταβιανού αν άνοιγαν όλα τα πανιά. Υποστήριξε, πως ο Οκταβιανός έπρεπε να επιτεθεί άμεσα, διότι ο στόλος του Αντωνίου ήταν σε κακή κατάσταση εξαιτίας κακών καιρικών συνθηκών. Ο Οκταβιανός άκουσε τη συμβουλή του φίλου του.[49]

Στις 2 Σεπτεμβρίου 31 π.Χ. έλαβε χώρα η περίφημη Ναυμαχία του Ακτίου. Η νίκη του Οκταβιανού, που τον κατέστησε κύριο της Ρώμης και της Αυτοκρατορίας, ήταν κυρίως επίτευγμα του Αγρίππα.[50] Ως δείγμα ευγνωμοσύνης και αναγνώρισης, ο Οκταβιανός του έδωσε το χέρι της ανιψιάς του Κλαυδίας Μαρκέλλας της Πρεσβύτερης το 28 π.Χ. Ο Αγρίππας έγινε Ύπατος και για δεύτερη φορά από κοινού με τον Οκταβιανό την ίδια χρονιά. Το 27 π.Χ., ο Αγρίππας εξέτισε τρίτη θητεία με τον Οκταβιανό. Ήταν εκείνη την ίδια χρονιά, που η Σύγκλητος παρείχε στον Οκταβιανό την επωνυμία «Αύγουστος».

Σε ανάμνηση της Ναυμαχίας του Ακτίου, ο Αγρίππας κατασκεύασε το κτίριο, που αφιερώθηκε στο Ρωμαϊκό Πάνθεον. Το τελευταίο καταστράφηκε σε πυρκαγιά το 80 π.Χ. Βασισμένος στα σχέδια του Αγρίππα, ο Αυτοκράτορας Αδριανός το έχτισε ξανά στην τελική μορφή, που στέκεται μέχρι τις μέρες μας στην πόλη της Ρώμης. Η επιγραφή που κοσμεί την πρόσοψη του κτιρίου, το οποίο ολοκληρώθηκε περίπου το 125 π.Χ., διατηρεί το κείμενο που τιμά τον Αγρίππα ως αρχικό κατασκευαστή του. Τα χρόνια που ακολούθησαν την τρίτη του θητεία ως Ύπατος, ο Αγρίππας τα πέρασε στη Γαλατία, προχωρώντας σε μεταρρυθμίσεις στο σύστημα διοίκησης και συλλογής φόρων, έργο που συνόδευσε με την κατασκευή οδικού δικτύου και υδραγωγείων.

Τελευταία χρόνια

Επεξεργασία

Ένα χρόνο πριν την επιτυχία του στο Άκτιο, ο τότε πεθερός του Αττικός, υποφέροντας από σοβαρή ασθένεια, αυτοκτόνησε το 32 π.Χ. Σύμφωνα με τον φίλο και βιογράφο τού τελευταίου, Κορνήλιο Νέπο, η απόφαση αυτή προκάλεσε μεγάλη θλίψη στον Αγρίππα.[51]

Η φιλία του με τον Αύγουστο κλονίστηκε κάπως εξαιτίας του φθόνου του γαμπρού του, Μάρκου Κλαυδίου Μαρκέλλου, πιθανώς υποδαυλισμένη από τις ίντριγκες της Λιβίας, τρίτης συζύγου του Αυγούστου, που φοβόταν την επιρροή του Αγρίππα στον σύζυγό της. Η παράδοση θέλει τον Αγρίππα να εγκαταλείπει τη Ρώμη ως αποτέλεσμα, για να αναλάβει τη διακυβέρνηση των ανατολικών επαρχιών, ένα είδος τιμητικής εξορίας. Ωστόσο εκείνος έστειλε έναν λεγάτο του στη Συρία και ο ίδιος παρέμεινε στη Λέσβο, κυβερνώντας δι' αντιπροσώπου. Μια άλλη εκδοχή ήταν, πως βρισκόταν εκεί σε μυστική αποστολή διαπραγματεύσεων με τους Πάρθους, για να καταφέρει να επιστρέψει κάποια στρατιωτικά εμβλήματα που είχαν στην κατοχή τους.[52] Μετά τον θάνατο του Μάρκελλου, που έλαβε χώρα ένα χρόνο μετά την εξορία του, ο Αύγουστος τον κάλεσε πίσω στη Ρώμη, καθώς ένιωσε πως δε μπορούσε να αποχωριστεί τις υπηρεσίες του. Ωστόσο αν εξετάσει κανείς τα γεγονότα τοποθετώντας τα στο ευρύτερο πολιτικό πλαίσιο του έτους 23 π.Χ., μοιάζει απίθανο, τη στιγμή που αντιμετώπιζε ισχυρή αντιπολίτευση, να όρισε ο Αύγουστος έναν εξόριστο άνδρα υπεύθυνο του μεγαλύτερου τμήματος των ρωμαϊκών στρατευμάτων. Αυτό που μοιάζει πιθανότερο είναι η «εξορία» του Αγρίππα να αποτελεί μια προσεκτική τοποθέτηση ενός έμπιστου στρατιωτικού στην ηγεσία μιας μεγάλης στρατιάς ως εξασφάλιση, σε περίπτωση που αποτύγχαναν οι προσπάθειές του για διακανονισμό το 23 π.Χ. και ο Αύγουστος χρειαζόταν στρατιωτική υποστήριξη.

Θεωρείται ότι ο Μαικήνας συμβούλεψε τον Αύγουστο να συνάψει ακόμη ισχυρότερους δεσμούς με τον Αγρίππα, κάνοντάς τον γαμπρό του. Έτσι ο Αύγουστος προέτρεψε τον Αγρίππα να χωρίσει τη Μαρκέλλα και να νυμφευτεί τη δική του μοναχοκόρη, την Ιουλία την Πρεσβύτερη το 21 π.Χ. Η τελευταία ήταν χήρα του Μαρκἐλλου και εξίσου διαβόητη για την ομορφιά, τις ικανότητες και την αδιάντροπη ακολασία της. Το 19 π.Χ. στον Αγρίππα ανατέθηκε η κατάπνιξη της εξέγερσης των Καντάβρων στην Ισπανία. Ονομάστηκε διοικητής των ανατολικών επαρχιών για δεύτερη φορά το 17 π.Χ., όπου η δίκαια και συνετή του διακυβέρνηση κέρδισε τον σεβασμό και την καλή θέληση των ντόπιων πληθυσμών, ιδίως των Εβραίων. Ο Αγρίππας επίσης αποκατέστησε τον έλεγχο της Ρώμης στην Κιμμέρια Χερσόννησο (τη σημερινή Κριμαία).

Η τελευταία υπηρεσία του Αγρίππα ήταν η έναρξη της κατάκτησης του περιοχής του άνω Δούναβη ποταμού, που το 13 π.Χ. έγινε ρωμαϊκή επαρχία με το όνομα Παννονία. Απεβίωσε στην Καμπανία τον Μάρτιο του 12 π.Χ., στην ηλικία των 51 ετών. Ο γιος που απέκτησε μετά θάνατον, ο Μάρκος Βιψάνιος Αγρίππας Πόστουμος, ονομάστηκε έτσι προς τιμήν του. Ο Αύγουστος τίμησε τη μνήμη του με μια λαμπρότατη κηδεία και βρισκόταν σε πένθος για πάνω από ένα μήνα. Επέβλεψε επίσης προσωπικά την εκπαίδευση όλων των παιδιών του Αγρίππα.

Υστεροφημία

Επεξεργασία
 
Ανάγλυφο με τη μορφή του Μάρκου Αγρίππα. Βωμός της Ειρήνης (Ara Pacis Augustae), Ρώμη.

Ο Αγρίππας υπήρξε επίσης γνωστός συγγραφέας, κυρίως έργων που σχετίζονται με την επιστήμη της γεωγραφίας. Υπό την επίβλεψή του, το όνειρο του Ιουλίου Καίσαρα για εξερεύνηση ολόκληρων των εδαφών της Αυτοκρατορίας έγινε πραγματικότητα. Κατασκεύασε έναν κυκλικό χάρτη, που αργότερα ο Αύγουστος χάραξε σε μάρμαρο, και που αργότερα τοποθετήθηκε στο μνημείο που έχτισε η αδερφή του, Βιψανία Πόλλα (Vipsania Polla). Ανάμεσα στα γραπτά του αναφέρεται και μια αυτοβιογραφία, σήμερα χαμένη.

Ο Μάρκος Βιψάνιος Αγρίππας, από κοινού με τον Γάιο Μαικήνα και τον Οκταβιανό, ήταν ένα από τα πρόσωπα που συνέβαλαν καθοριστικά στην ίδρυση της Ηγεμονίας, που κυβέρνησε την Αυτοκρατορία μέχρι την κρίση του τρίτου αιώνα που γέννησε τη δεσποτική περίοδο της Ρώμης. Ο εγγονός του Γάιος, είναι γνωστός στην ιστορία ως Αυτοκράτωρ Καλιγούλας, ενώ ο δισεγγονός του Λεύκιος Δομίτιος Αηνόβαρβος κυβέρνησε υπό το όνομα Αυτοκράτορας Νέρων.

Οικογένεια

Επεξεργασία

Ο Μάρκος Αγρίππας απέκτησε αρκετά παιδιά:

Από την πρώτη του σύζυγο, Πομπωνία Καικιλία Αττική:

Νυμφεύτηκε για δεύτερη φορά, με την Κλαυδία Μαρκέλλα την Πρεσβύτερη, κόρη τού Γαΐου Κλαυδίου Μαρκέλλου και της Οκταβίας της Νεότερης (αδελφής τού Οκταβιανού Αυγούστου) και είχε τέκνα:

Από την τρίτη του σύζυγο, Ιουλία την Πρεσβύτερη, κόρη του Οκταβιανού Αυγούστου:

Σημειώσεις

Επεξεργασία
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 120153836. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 «Агриппа, Марк Випсаний» (Ρωσικά)
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 «Agrippa» (Ρωσικά)
  4. ↑ Ανακτήθηκε στις 20  Ιουνίου 2019.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 «Digital Prosopography of the Roman Republic» (Αγγλικά) 2808. Ανακτήθηκε στις 10  Ιουνίου 2021.
  6. ↑ «Digital Prosopography of the Roman Republic» (Αγγλικά) 3980. Ανακτήθηκε στις 10  Ιουνίου 2021.
  7. ↑ «Marcelli» (Ρωσικά)
  8. ↑ «Agrippa» (Ρωσικά)
  9. ↑ «Julia the Elder» (Ρωσικά)
  10. ↑ 10,0 10,1 «Агриппа» (Ρωσικά)
  11. ↑ «Агриппина» (Ρωσικά)
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 Ronald Syme: «The Augustan Aristocracy» 1989.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 «Julia the Elder» (Ρωσικά)
  14. ↑ 14,0 14,1 «Digital Prosopography of the Roman Republic» (Αγγλικά) 2808. Ανακτήθηκε στις 10  Ιουνίου 2021.
  15. ↑ 15,0 15,1 «Digital Prosopography of the Roman Republic» (Αγγλικά) 4949. Ανακτήθηκε στις 10  Ιουνίου 2021.
  16. ↑ «Digital Prosopography of the Roman Republic» (Αγγλικά) 4182. Ανακτήθηκε στις 10  Ιουνίου 2021.
  17. ↑ «Digital Prosopography of the Roman Republic» (Αγγλικά) 4177. Ανακτήθηκε στις 10  Ιουνίου 2021.
  18. ↑ 18,0 18,1 Thomas Robert Shannon Broughton: «The Magistrates of the Roman Republic» (Αγγλικά) Αμερικανική Φιλολογική Εταιρεία. 1951. ISBN-10 0-89130-812-1.
  19. ↑ «Digital Prosopography of the Roman Republic» (Αγγλικά) 2808. Ανακτήθηκε στις 21  Αυγούστου 2024.
  20. ↑ Ancient History and Culture Thought Co
  21. ↑ Ο Δίων Κάσσιος 54.28.3 τοποθετεί τον θάνατο του Αγρίππα στα τέλη του Μαρτίου του 12 π.Χ., ενώ ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος 7.46 υποστηρίζει πως απεβίωσε κατά "το πεντηκοστό πρώτο έτος της ηλικίας του". Ανάλογα με το αν ο Πλίνιος εννοεί πως ο Αγρίππας ήταν 50 ή 51 ετών όταν πέθανε, αυτό συνεπάγεται ημερομηνία γέννησης ανάμεσα στον Μάρτιο του 64 και τον Μάρτιο του 62 π.Χ. Ένα ημερολόγιο από την Κύπρο ή τη Συρία περιλαμβάνει ένα μήνα που ονομάστηκε προς τιμήν του Αγρίππα και ο οποίος ξεκινά την πρώτη Νοεμβρίου, που θα μπορούσε να είναι ο μήνας γέννησής του, βλ. Reinhold, σελ. 2–4; Roddaz, σελ. 23–26.
  22. ↑ Reinhold, σελ. 9; Roddaz, σελ. 23.
  23. ↑ Marcus Velleius Paterculus 2.96, 127.
  24. ↑ Νικόλαος ο Δαμασκηνός, Life of Augustus 7.
  25. ↑ Reinhold, σελ. 13–14.
  26. ↑ Σουητώνιου Βίος του Αυγούστου 94.12.
  27. ↑ Νικόλαος ο Δαμασκηνός, Life of Augustus 16–17; Velleius Paterculus 2.59.5.
  28. ↑ Νικόλαος ο Δαμασκηνός, Life of Augustus 31. Κατά καιρούς έχει υποστηριχθεί ότι ο Αγρίππας ήταν ανάμεσα στα πρόσωπα που έπεισαν τις λεγεώνες της Μακεδονίας να ταχθούν με το πλευρό του Οκταβιανού, ωστόσο δεν υπάρχει κάποια άμεση απόδειξη, βλ. Reinhold, σελ. 16.
  29. ↑ Velleius Paterculus 2.69.5; Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι, Βίος του Βρούτου 27.4.
  30. ↑ Αναφέρεται μονάχα από τον Maurus Servius Honoratus στον Βιργίλιο, Αινειάδα 8.682 Αρχειοθετήθηκε 2012-06-29 at Archive.is, αλλά ήταν προαπαιτούμενο για να αναλάβει τη θέση του Αστικού Πραίτορα το 40 π.Χ. Ο Roddaz (σελ. 41) θεωρεί ορθό το έτος 43 π.Χ.
  31. ↑ Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος 7.148 τον αναφέρει ως πηγή πληροφοριών για την ασθένεια του Οκταβιανού εκείνη την περίοδο.
  32. ↑ Reinhold, σελ. 17–20.
  33. ↑ Δίων Κάσσιος, 48.20; Reinhold, σελ. 22.
  34. ↑ Δίων 48.28; Reinhold, σελ. 23.
  35. ↑ Reinhold, σελ. 23–24.
  36. ↑ Δίων Κάσσιος 48.49; Reinhold, σελ. 25–29.
  37. ↑ Reinhold, σελ. 29–32.
  38. ↑ Σουητόνιος, Βίος του Αυγούστου 16.1.
  39. ↑ Αππιανός, Εμφύλιοι Πόλεμοι 2.106, 118–119; Reinhold, σελ. 33–35.
  40. ↑ Reinhold, σελ. 35–37.
  41. ↑ Reinhold, σελ. 37–42.
  42. ↑ Δίων Κάσσιος 49.14.3.
  43. ↑ Reinhold, σελ. 45–47.
  44. ↑ Δίων Κάσσιος 49.42–43.
  45. ↑ Lendering, "From Philippi to Actium Αρχειοθετήθηκε 2011-05-14 στο Wayback Machine.".
  46. ↑ Ορόσιος, Ιστορία κατά των παγανιστών 6.19.6–7; Δίων Κάσσιος 50.11.1–12.3; Reinhold, σελ. 53–54.
  47. ↑ Δίων Κάσσιος 50.13.5.
  48. ↑ Δίων Κάσσιος 50.14.1–2; cf. Velleius Paterculus 2.84.2 ("Ο Αγρίππας ... πριν την τελική σύρραξη είχε ήδη νικήσει δύο φορές τον εχθρικό στόλο"). Ο Δίων κάνει λάθος, ισχυριζόμενος πως ο Σόσιος σκοτώθηκε, καθώς στην πραγματικότητα ήταν παρών και μάλιστα επέζησε της Ναυμαχίας στο Άκτιο (Reinhold, σελ. 54 n. 14; Roddaz, σελ. 163 n. 140).
  49. ↑ Δίων Κάσσιος 50.31.1–3.
  50. ↑ Reinhold, σελ. 57–58; Roddaz, pp. 178–181.
  51. ↑ Cornelius Nepos, Life of Atticus 21–22.
  52. ↑ David Magie, The Mission of Agrippa to the Orient in 23 BC, Classical Philology, Vol. 3, No. 2 (Απρ., 1908), σελ. 145-152

Αναφορές

Επεξεργασία
  • Lendering, Jona. «Marcus Vipsanius Agrippa». Livius. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Μαΐου 2011. Ανακτήθηκε στις 22 Απριλίου 2007. 
  • João Carlos Metello de Nápoles, Manuel Dejante Pinto de Magalhães Arnao Metello (1998). Metellos de Portugal, Brasil e Roma (στα Πορτογαλικά). Λισαβώνα: Edição Nova Arrancada. ISBN 9728369182. 
  • Reinhold, Meyer (1933). Marcus Agrippa: A Biography. Γενεύη: W. F. Humphrey Press. 
  • Roddaz, Jean-Michel (1984). Marcus Agrippa (στα Γαλλικά). Ρώμη: École Française de Rome. ISBN 2-7283-0000-0 Check |isbn= value: checksum (βοήθεια). 

Περαιτέρω ανάγνωση

Επεξεργασία

Δείτε επίσης

Επεξεργασία


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Μάρκος_Βιψάνιος_Αγρίππας&oldid=10218293"