Υδραγωγείο

κατασκευή για την μεταφορά νερού

Υδραγωγείο ονομάζουμε το τεχνητό κανάλι που κατασκευάζεται για να μεταβιβάσει νερό (ύδωρ) από μια θέση σε μια άλλη. Ο όρος ετυμολογείται από τις λέξεις «ύδωρ» και «άγω» (κατ' αντιστοιχία προς τον λατινικό όρο «aquae ductus»).

Το κεντρικό υδραγωγείο της Αριζόνα, το μεγαλύτερο και ακριβότερο σύστημα υδραγωγείου που έχει ποτέ κατασκευαστεί στις ΗΠΑ.

Υδραγωγεία Μεταφοράς Επεξεργασία

  • Υδραγωγείο Μόρνου

Το υδραγωγείο Μόρνου μεταφέρει το νερό από τον ταμιευτήρα Μόρνου στις μονάδες επεξεργασίας Μάνδρας και Μενιδίου. Το συνολικό μήκος του είναι 188 χλμ. και λειτουργεί με βαρύτητα.

  • Υδραγωγείο Υλίκης

Το Υδραγωγείο Υλίκης μεταφέρει το νερό από τον ταμιευτήρα Υλίκης στον ταμιευτήρα του Μαραθώνα και υδροδοτεί τη μονάδα επεξεργασίας Κιούρκων. Το συνολικό μήκος του είναι 66,7 χλμ. και λειτουργεί με άντληση!

Ενωτικά υδραγωγεία Επεξεργασία

Η ύπαρξη των ενωτικών υδραγωγείων επιτρέπει τον έλεγχο, τη συντήρηση και την επισκευή των εγκαταστάσεων των δυο υδραγωγείων με τη δυνατότητα παύσης της λειτουργίας του ενός από τα δύο. Επιπλέον, παρέχουν τη δυνατότητα εναλλακτικών τρόπων εκμετάλλευσης των πηγών υδροληψίας, επιφανειακών και υπογείων, ανάλογα με τις υδρολογικές συνθήκες και τις ανάγκες της κατανάλωσης.

  • Ενωτικό υδραγωγείο Μόρνου - Υλίκης
  • Ενωτικό υδραγωγείο Μαραθώνος - Γαλατσίου
  • Ενωτικό υδραγωγείο Διστόμου

Αναγκαιότητα και δομή Επεξεργασία

Οι αρχαίες πόλεις χτίζονταν συνήθως σε μέρη όπου υπήρχε άφθονο νερό, και το μετέφεραν με αγωγούς στις δημόσιες βρύσες ή λουτρά. Όταν το ανάγλυφο του εδάφους δεν ευνοούσε για έναν απλό επιφανειακό αγωγό ή οι ανάγκες της πόλης δεν καλύπτονταν από την κοντινότερη πηγή ή πηγές, τότε άρχισαν να εμφανίζονται τα πρώτα υδραγωγεία.

Πριν προχωρήσουν στην κατασκευή ενός υδραγωγείου, οι μηχανικοί της εποχής αξιολογούσαν την ποιότητα του νερού που σκόπευαν να εκμεταλλευτούν εξετάζοντας τη διαύγεια, το ρυθμό ροής, τη γεύση του καθώς και τη φυσική κατάσταση των ντόπιων που ήδη έπιναν από αυτό το νερό. Αν τελικά επιλεγόταν η τοποθεσία, τότε οι μηχανικοί, αυτοί, υπολόγιζαν τη βέλτιστη διαδρομή, την κλίση του αγωγού, το μέγεθος και το μήκος του καναλιού.[1] Το εργατικό δυναμικό αποτελούνταν από εργάτες ή σκλάβους ανάλογα την εποχή και την τοποθεσία και αποτελούνταν συνήθως από πάρα πολλά άτομα. Στην Ελλάδα η εμφάνιση των υδραγωγείων συμπίπτει και με την ανάπτυξη των υδραυλικών κονιαμάτων, καθώς έπρεπε να αντέχουν στο χρόνο και η αποπεράτωσή τους ήταν πολυετής, γεγονός που τα καθιστούσε πολυδάπανα — ιδίως αν απαιτούνταν αψίδες. Οι Ρωμαίοι εξελίσσοντας και τα δύο, τα υδραυλικά κονιάματα[2] και το σχεδιασμό των υδραγωγείων, εισήγαγαν τις αψίδες στην κατασκευή τους και έφτιαξαν σπουδαία έργα που διατηρούνται έως σήμερα.

Επισης, τα υδραγωγεία χρειάζονταν συντήρηση και προστασία. Σε κάποια δεδομένη στιγμή, η πόλη της Ρώμης απασχολούσε περίπου 700 άτομα για τη φροντίδα τους. Από το στάδιο του σχεδιασμού, υπήρχε πρόνοια για τη συντήρηση των υδραγωγείων. Λόγου χάρη, ανθρωποθυρίδες και φρεάτια καθιστούσαν εφικτή την πρόσβαση στα υπόγεια τμήματα των υδραγωγείων. Και όταν απαιτούνταν εκτεταμένες επισκευές, οι μηχανικοί μπορούσαν προσωρινά να κάνουν εκτροπή της πορείας του νερού, ώστε να παρακάμπτεται το τμήμα που είχε υποστεί ζημιά.[1]

Αρχαία Ελληνικά υδραγωγεία Επεξεργασία

Αρχαία Υδραγωγεία της Αθήνας Επεξεργασία

 
Τμήμα του Πεισιστράτειου υδραγωγείου που ανακαλύφθηκε κατά τις εργασίες κατασκευής του Μετρό, στην πλατεία Συντάγματος

Ρωμαϊκά Υδραγωγεία Επεξεργασία

Στις αρχές του 3 αιώνα π.Χ., 11 κύρια υδραγωγεία εξυπηρετούσαν την πόλη της Ρώμης. Το πρώτο, το Aqua Appia, κατασκευάστηκε το 312 π.Χ., είχε μήκος λίγο μεγαλύτερο από 16 χιλιόμετρα και ήταν σχεδόν εξ ολοκλήρου υπόγειο. Το μερικώς διατηρημένο μέχρι σήμερα Κλαυδιανό Υδραγωγείο (Aqua Claudia), είχε μήκος περίπου 69 χιλιόμετρα, τα οποία περιλάμβαναν περίπου 10 χιλιόμετρα αψίδες, οι οποίες σε αρκετές περιπτώσεις ορθώνονταν στα 27 μέτρα ύψος.

Πόσο νερό μετέφεραν τα υδραγωγεία της Ρώμης; Πολύ! Το Μάρκιο Υδραγωγείο παρείχε καθημερινά στη Ρώμη περίπου 190 εκατομμύρια λίτρα νερό. Όταν το νερό—έχοντας ως κινητήρια δύναμη τη βαρύτητα—έφτανε στις αστικές περιοχές, έρρεε σε δεξαμενές διανομής και από εκεί σε διακλαδώσεις οι οποίες το διοχέτευαν με τη σειρά τους άλλες δεξαμενές διανομής ή τοποθεσίες όπου οι κάτοικοι μπορούσαν να το χρησιμοποιήσουν. Κάποιοι υπολογίζουν ότι το σύστημα υδροδότησης της Ρώμης αναπτύχθηκε τόσο, ώστε κάθε κάτοικος μπορούσε να έχει στη διάθεσή του πάνω από 1.000 λίτρα νερό σε καθημερινή βάση.

 
Σχέδιο της αρχαίας Ρώμης με τα 11 υδραγωγεία της (με κόκκινες γραμμές)

Χρονολογική σειρά κατασκευής υδραγωγείων στην αρχαία Ρώμη Επεξεργασία

  1. 312 π.Χ. Aqua Appia
  2. 272 π.Χ. Aqua Anio Vetus
  3. 144-140 π.Χ. Aqua Marcia
  4. 127-126 π.Χ. Aqua Tepula
  5. 33 π.Χ. Aqua Julia
  6. 19 π.Χ. Aqua Virgo
  7. 2 π.Χ. Aqua Alsietana
  8. 38-52 μ.Χ. Aqua Claudia
  9. 38-52 μ.Χ. Aqua Appia Novus
  10. 109 μ.Χ. Aqua Traiana
  11. 226 μ.Χ. Aqua Alexandrina
 
Το ρωμαϊκό υδραγωγείο Ποντ ντυ Γκαρ, στη Γαλλία

Άλλα ρωμαϊκά υδραγωγεία στην Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία Επεξεργασία

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. 1,0 1,1 «Ρωμαϊκά Υδραγωγεία—Θαύματα Αρχαίας Μηχανικής». JW.ORG. Ανακτήθηκε στις 10 Φεβρουαρίου 2021. 
  2. «Ιστορία - Εξέλιξη». www.hcia.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Φεβρουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 10 Φεβρουαρίου 2021.