Αγορά του Καίσαρα

H Αγορά του Καίσαρα ή Αγορά του Ιουλίου (λατιν. Forum Caesaris vel Forum Julium, ιταλ. Foro di Cesare) είναι μία αγορά (δηλ. πλατεία με στοές με καταστήματα γύρω), που κτίστηκε από τον Ιούλιο Καίσαρα, στα βόρεια της Ρωμαϊκής Αγοράς, το 46 π.Χ. Στο ένα άκρο της ήταν ο Ναός της Αφροδίτης Μητέρας (Venus Genetrix), ενώ στη μέση της πλατείας υπήρχε έφιππος ανδριάντας του Καίσαρα. Ήταν η πρώτη Αγορά, που φτιάχτηκε μετά από την (Παλαιά) Ρωμαϊκή Αγορά (Forum Romanum). Αργότερα ο διάδοχός του Αύγουστος, επίσης ο Νέρβας και ο διάδοχός του Τραϊανός, έκαναν τις δικές τους Αυτοκρατορικές Αγορές, μετατοπίζοντας το κέντρο της πόλης.

Αγορά του Καίσαρα
Foro di Cesare
Είδος	πλατεία και αρχαιολογική θέση
Γεωγραφικές συντεταγμένες	41°53′38″N 12°29′6″E
Διοικητική υπαγωγή	Τομέας 1 της Ρώμης
Χώρα	Ιταλία
Έναρξη κατασκευής	46 π.Χ.
Προστασία	ιταλικό πολιτισμικό αγαθό
Ιστότοπος
Επίσημος ιστότοπος
Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Θέση και δομή

Η Αγορά του Ιουλίου Καίσαρα έχει βόρεια τη μετέπειτα Αγορά του Αυγούστου, που φτιάχτηκε σαν επέκτασή της. Δυτικά ήταν η Οδός των Αργυροχόων (Clivus Argentarius) και η απόκρημνη πλαγιά (Lutumiae) του Καπιτωλίνου λόφου. Νότια ήταν η Φυλακή του Μαμερτίνου, ο Ναός του Ιανού και το κτήριο της Συγκλήτου (Ιουλία Κούρια). Ανατολικά η οδός Αργκιλέτουμ, νοτιοανατολικά η Αιμιλία Βασιλική και βορειοδυτικά η μετέπειτα Αγορά του Νέρβα.

Η Αγορά ήταν ορθογώνια, επιμήκης με στοές στις πλευρές της εκτός της δυτικής (στενής) πλευράς, όπου ήταν ο ναός της Αφροδίτης Μητέρας. Ο ναός είχε 8 Χ 8 κίονες, που οι πρώτοι σχημάτιζαν προστώο. Ο σηκός είχε έξι ημικίονες σε κάθε πλαϊνό τοίχο. Από τον ναό σώζεται η βάση του και τρεις πλαϊνοί κίονες του προστώου. Εκατέρωθεν του ναού υπήρχαν οι δυτικές είσοδοι στην αγορά. Η νότια (επιμήκης) στοά, είχε μία ημικυκλική προέκταση, που ήταν τα δημόσια αποχωρητήρια (latrines publiques). H νότια πτέρυγα, στο νοτιοανατολικό άκρο της δεν είχε καταστήματα, καθώς εκεί ήταν μέρος του κτηρίου της Κούρια. Στη θέση της Κούρια (Συγκλήτου) υπάρχει τώρα η εκκλησία ντέι Σάντι Λούκα ε Μαρτίνα. Αργότερα το νοτιοδυτικό άκρο της Αγοράς έγινε η Βασιλική των Αργυροχόων (Basilica Argentaria), που στην πραγματικότητα ήταν μία στοά. Στο μέσον της πλατείας υπήρχε ο έφιππος ανδριάντας του Καίσαρα (equus Caesaris).

Η κατασκευή

Ο Καίσαρας αποφάσισε να κατασκευάσει την αγορά, που θα έφερε το όνομά του, στο βορειοδυτικό τμήμα της Ρωμαϊκής Αγοράς και αγόρασε πολύ ακριβά επιλεγμένα τμήματα γης στην περιοχή αυτή. Η κατασκευή της ξεκίνησε το 54 π.Χ. και ολοκληρώθηκε το 46 π.Χ., οπότε αφιερώθηκε στον Καίσαρα και τις πράξεις του. Μερικοί ερευνητές πιστεύουν, ότι ο Οκταβιανός Αύγουστος παρείχε το νότιο τμήμα με τα καταστήματα και τα γραφεία του, έτσι ήταν αυτός, που είδε την ολοκλήρωσή της. Η Αγορά, που είχε ανατολικό όριο την οδό Αργκιλέτουμ και εκτεινόταν ως το ως το Atrium Libertatis, είχε διαστάσεις 160 μ. Χ 75 μ. Ως μέρος των εγκαινίων (αφιέρωσης) έγιναν αγώνες και πολλές εκδηλώσεις, υπέρογκου κόστους, που χρηματοδοτήθηκαν από τον Καίσαρα· αυτό δείχνει το προσωπικό ενδιαφέρον του Καίσαρα.

Ο σκοπός

Η Αγορά του Καίσαρα αρχικά επρόκειτο για μία επέκταση της Ρωμαϊκής Αγοράς. Ωστόσο η Αγορά του εξελίχθηκε έτσι, ώστε να υπηρετεί δύο επιπλέον σκοπούς: καθώς δηλαδή ο Καίσαρας απασχολείτο όλο και περισσότερο με τον σχεδιασμό της, η Αγορά έγινε ο χώρος των δημοσίων υποθέσεων που συνδεόταν με τη Σύγκλητο και επιπρόσθετα δημιουργήθηκε ένας ναός της Αφροδίτης Μητέρας, προστάτιδας του γένους του και τελικά δικό του ναός.

Κάτοψη της Αγοράς του Ιουλίου Καίσαρα.

Λίγο πριν τη δολοφονία του, ο Καίσαρας θα είχε συναντήσει τη Σύγκλητο εμπρός από τον ναό του, πράξη που τον έκανε αντιδημοφιλή στους Συγκλητικούς. Η Αγορά του Καίσαρα είχε επίσης μία επιπτώσεις στην Κούρια, όταν ο Καίσαρας άρχισε την ανακατασκευή της το 44 π.Χ. Η αναδόμησή της έφερε την Κούρια να εφάπτεται της Αγοράς: η νότια πλευρά της Αγοράς αποτελείτο από δέκα καταστήματα (tabernae) και η Κούρια να βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο της.

Επίσης ο Καίσαρας τοποθέτησε ένα άγαλμα του αγαπημένου του αλόγου εμπρός από τον ναό. Έπειτα από τη δολοφονία του, προστέθηκε ένα άγαλμα του ιδίου, που να ιππεύει το άλογο. Ο ναός αφιερώθηκε στην Αφροδίτη, διότι ο δικτάτορας καταγόταν από το Ιούλιο Γένος, που ισχυριζόταν καταγωγή από τον Ασκάνιο, γιο του Αινεία, ο οποίος ήταν γιος της Αφροδίτης. Ο ναός ολοκληρώθηκε από τη Σύγκλητο έπειτα από τη δολοφονία του , οπότε έγιναν πολυποίκιλοι αγώνες με αναφορά στα αρχικά εγκαίνια (αφιέρωση) του Καίσαρα για την Αγορά. Ο Καίσαρας είχε ορκιστεί για την κατασκευή ενός ναού της Αφροδίτης Νικηφόρου (Venus Vitrix) κατά την αποφασιστική μάχη των Φαρσάλων το 48 π.Χ., όταν νίκησε τον Πομπήιο, όμως τελικά δεν έζησε να δει τα εγκαίνιά του. Η αρχική αφιέρωση στην Αφροδίτη Νικηφόρο έγινε, διότι ήταν η προστάτιδα θεά του Πομπήιου και ο Καίσαρας ήθελε να αποσπάσει την εύνοια της θεάς, πριν τη μάχη εναντίον του.

Οι Αυτοκράτορες Δομιτιανός και Τραϊανός γέμισαν τον χώρο μεταξύ της Αγοράς και του Καπιτωλίνου λόφου, δηλαδή την Οδό των Αργυροχόων, και εκεί προέκτειναν τη νότια στοά της Αγοράς. Το ιδιαίτερο κτήριο ονομάστηκε Βασιλική Αργκεντάρια, αν και ήταν μία στοά· οι κίονές της ήταν από τόφφο. Επίσης έφτιαξαν έναν δεύτερο όροφο στα εκεί καταστήματα (tabernae) και ξανάκτισαν τον ναό, που εγκαινιάστηκε την ίδια ημέρα με τη Στήλη του Τραϊανού, στις 12 Μαΐου 113, όπως αναφέρεται στην επιγραφή της πλάκας Fasti Ostiensis.

Πηγές

• Anderson, Jr., James C. (1984). The Historical Topography of the Imperial Fora. New York: Johnson Reprint Corporation.
• Hornblower, Simon; Antony Spawforth (1996). The Oxford Classical Dictionary (3rd ed.). Oxford: Oxford University Press.