Αγωνία της επίδρασης

Η αγωνία της επίδρασης: Μια θεωρία για την ποίηση είναι βιβλίο του Χάρολντ Μπλουμ, που εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1973. Είναι το πρώτο από μια σειρά βιβλίων που προώθησαν μια νέα «αναθεωρητική» ή αντιθετική προσέγγιση στην κριτική της λογοτεχνίας.

Η κεντρική θέση του Μπλουμ είναι ότι οι ποιητές παρεμποδίζονται στη δημιουργική τους εξέλιξη από την ασαφή σχέση που αναγκαία διατηρούν με προγενέστερους ποιητές. Ενώ παραδέχεται την επίδραση εξωλογοτεχνικής εμπειρίας σε κάθε ποιητή, υποστηρίζει ότι ο «ποιητής εντός του ποιητή» εμπνέεται για να γράψει από την ανάγνωση της ποίησης ενός άλλου ποιητή και θα τείνει να παράγει έργο που θα είναι παράγωγο της ήδη υπάρχουσας ποίησης, και, επομένως, αδύναμο. Επειδή ο ποιητής πρέπει να σφυρηλατήσει ένα πρωτότυπο ποιητικό όραμα έτσι ώστε να εγγυηθεί την επιβίωσή του σε μεταγενέστερες εποχές (δηλαδή να εγγυηθεί ότι μελλοντικοί αναγνώστες δε θα επιτρέψουν να ξεχαστεί), η επίδραση προδρόμων ποιητών προκαλεί μια αίσθηση αγωνία στους ζώντες ποιητές.

Έτσι ο Μπλουμ επιχειρεί να χαρτογραφήσει τη διαδικασία με βάση την οποία η μειοψηφία των «ισχυρών» ποιητών καταφέρνουν να δημιουργήσουν πρωτότυπο έργο παρά την πίεση της επίδρασης. Τέτοιος αγώνας, ισχυρίζεται, βασίζεται σε έξι αναθεωρητικές σταθερές, οι οποίες αντανακλούν φροϋδικούς μηχανισμούς άμυνας και τις "τροπές" της κλασικής ρητορικής. Μεταγενέστερα βιβλία συνδέουν την κάθε σταθερά με την Καββάλα.

Πριν τη συγγραφή του βιβλίου, ο Μπλουμ αφιέρωσε μια δεκαετία μελέτης των ρομαντικών ποιητών του πρώιμου 19ου αιώνα. Αυτό το γεγονός αντικατοπτρίζεται στην έμφαση που δίνεται στους ποιητές αυτούς και τον επίμονο αγώνα τους ενάντια στην επίδραση του Τζον Μίλτον. Άλλοι ποιητές που αναλύονται περιλαμβάνουν τους Λουκρήτιο, Δάντη, Ουώλτ Ουίτμαν, Ουώλας Στίβενς και Τζον Άσμπερυ.

Στην Αγωνία της επίδρασης και άλλα βιβλία της νεότητας, ο Μπλουμ ισχυρίστηκε ότι η επίδραση ήταν ιδιαιτέρως σημαντική για τους ποιητές μετά το Διαφωτισμό. Αντίστροφα, εισηγήθηκε ότι η επίδραση δεν ήταν τόσο μεγάλο πρόβλημα για ποιητές όπως ο Ουίλλιαμ Σαίξπηρ και ο Μπεν Τζόνσον. Έκτοτε έχει αναθεωρήσει, και οι πιο πρόσφατες εκδόσεις της Αγωνίας της Επίδρασης συμπεριλαμβάνουν έναν πρόλογο όπου υποστηρίζεται ότι ο Σαίξπηρ ταλαιπωρούταν στην αρχή της καριέρας του από την επίδραση του Κρίστοφερ Μάρλοου.

Το ίδιο το βιβλίο χωρίζεται σε έξι μεγάλες κατηγορίες, που καλούνται από τον Μπλουμ «έξι αναθεωρητικές σταθερές». Αυτές είναι: κλίναμεν, τέσσερα, κένωσις, δαιμονισμός, άσκησις, και αποφράδες.

Για περαιτέρω ανάγνωση

• Bloom, Harold: The Anxiety of Influence: A Theory of Poetry. Oxford University Press US, 1997.
• Geddes, Dan: «Bloom’s Anxiety of Influence». The Satirist. Available: http://www.thesatirist.com/books/anxiety_of_influence.html
• Hollander, John: The Anxiety of Influence. March 4, 1973. The New York Times. Available: http://www.nytimes.com/books/98/11/01/specials/bloom-influence.html