Αλληγορία

σχήμα του λόγου

Αλληγορία είναι οτιδήποτε στον προφορικό ή γραπτό λόγο που εμπεριέχει υπαινιγμό και γενικά κρύβει νοήματα διαφορετικά από εκείνα που φαίνεται ότι δηλώνει.[1] Συναντάται σε ευρεία χρήση στους αρχαίους λαούς, καθώς και στη χριστιανική Παλαιά και Καινή Διαθήκη. Στην αρχαία Ελλάδα χρησιμοποιούνταν για παιδαγωγικούς κυρίως σκοπούς, στην Ακαδημία του Πλάτωνα.[2] Ακόμη, στη λαϊκή παράδοση, στη ζωγραφική και στη λογοτεχνία κατά τον Μεσαίωνα και στους μετέπειτα χρόνους υπάρχουν πάμπολλα παραδείγματα αλληγορικών εκφάνσεων.

Σχηματική αναπαράσταση της «Αλληγορίας του Σπηλαίου» στο έργο Πολιτεία του Πλάτωνα.

Λειτουργία

Επεξεργασία

Η αλληγορία έχει σκοπό να δώσει μια επεξηγηματική εικόνα σε μια έννοια ή ιδέα, η οποία έτσι μπορεί να γίνει κατανοητή από το ευρύ κοινό. Ο δημιουργός της αλληγορίας προσπαθεί να κάνει ορατή την αφηρημένη έννοια, αποβλέποντας πάντα σε ένα διδακτικό αποτέλεσμα. Έτσι, για παράδειγμα, η γυναίκα Γιουστίτια που είναι τυφλή και κρατά ζυγαριά και ξίφος συμβολίζει τη δικαιοσύνη, και ένας σκελετός με δρεπάνι συμβολίζει τον θάνατο.

Ερμηνεία

Επεξεργασία

Είναι η μέθοδος[3] κατά την οποία ο ερευνητής (τυμβωρύχος) αναζητεί παράλληλα με το δήλο νόημα του κειμένου κάποιο συμβολικό νόημα (ακόμα κι αν αυτό δεν υπάρχει). Για παράδειγμα ο Ιντιάνα Τζόουνς, στην κινηματογραφική ταινία δράσης Ο Ιντιάνα Τζόουνς και η τελευταία σταυροφορία, κατάφερε με την αλληγορία να εντοπίσει την τοποθεσία του Αγίου Δισκοπότηρου.

Εκφάνσεις

Επεξεργασία

Θρησκεία

Επεξεργασία
 
Αλληγορικό ανάγλυφο στη πρόσοψη του γοτθικού ναού του Αγίου Τροφίμου στην Αρλ της Γαλλίας

Αρχαιότητα

Επεξεργασία

Παιδική λογοτεχνία

Επεξεργασία

Υπάρχουν πάμπολλα παραδείγματα. Μερικά ενδεικτικά παραμύθια με αλληγορική σημασία, με διαφορετική πάντα ερμηνεία σε κάθε μυθολογία είναι:

  • Η Κοκκινοσκουφίτσα, όπου η νεαρή είναι η Βασίλισσα του Μάη και το σκουφάκι της είναι το κόκκινο φως της αυγής. Ο κακός λύκος συμβολίζει τον ήλιο που καταπίνει την αυγή[10] σύμφωνα με ελληνορωμαϊκούς μύθους. Κατά τη σκανδιναβική μυθολογία, ο κακός λύκος συμβολίζει τη νύχτα και το σκοτάδι του χειμώνα.
  • Η Σταχτοπούτα, όπου κυριαρχεί ο συμβολισμός της στάχτης. Μοναξιά, ταπείνωση και δυστυχία συντροφεύουν την εφήμερη ζωή του ανθρώπου, σε ένα μέρος όπου δεν υπάρχει το φως της εξευγενισμένης πνευματικής του φύσης.[11]

Σύγχρονη λογοτεχνία

Επεξεργασία

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αλληγορικού έργου της σύγχρονης λογοτεχνίας είναι η νουβέλα Η φάρμα των ζώων του Τζωρτζ Όργουελ.[12] Πρόκειται για μια αλληγορική φανταστική ιστορία, στην οποία τα ζώα μιας φάρμας, μη ανεχόμενα τη σκληρή αντιμετώπιση του ανθρώπου-αφέντη, επαναστατούν. Το μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου αναφέρεται στα τεκταινόμενα μετά την επανάσταση και τη διαμόρφωση της κοινωνίας των ζώων της φάρμας, κατά την ανεξαρτησία τους από τους ανθρώπους. Σύμφωνα με τον Όργουελ, στο βιβλίο αντανακλώνται τα γεγονότα που οδήγησαν στη Ρωσική Επανάσταση του 1917, και ακολούθως στη σταλινική περίοδο της Σοβιετικής Ένωσης.[13]

Ζωγραφική

Επεξεργασία
 
Η Άνοιξη, επίσης γνωστή ως Η Αλληγορία της Άνοιξης, του Σάντρο Μποττιτσέλλι.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο πίνακας Η άνοιξη, επίσης γνωστή ως Η αλληγορία της άνοιξης, του Σάντρο Μποττιτσέλλι. Πρόκειται για μια αλληγορία που αναφέρεται στην αρμονία του φυσικού κόσμου, περιλαμβάνοντας όμως πολλές μυθικές μορφές. Έχουν διατυπωθεί κατά καιρούς πολλές ερμηνείες.[14]

Γλυπτική

Επεξεργασία
 
Το Άγαλμα της Ελευθερίας.

Το Άγαλμα της Ελευθερίας (γαλλικά: La Liberté éclairant Le Monde), είναι μια ιδέα του Γάλλου ιστορικού Εντουάρ ντε Λαμπουλέ, ο οποίος πρότεινε να κατασκευαστεί ένα μνημείο προς τιμήν της γαλλοαμερικανικής φιλίας. Εικονίζει την ελευθερία ως γυναικεία μορφή να κρατά στο υψωμένο δεξί της χέρι έναν αναμμένο πυρσό και στο αριστερό μια πλάκα που αναγράφεται η ημερομηνία «4 Ιουλίου 1776», ημέρα ανεξαρτησίας των Ηνωμένων Πολιτειών. Βρίσκεται στο λιμάνι της Νέας Υόρκης.

Δείτε επίσης

Επεξεργασία

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. «Τόμος 1, σελίδα 192». Υπερλεξικό Νεοελληνικής Γλώσσας. Αθήνα: Εκδόσεις Παγουλάτου. 1985. σελ. 532. ISBN 960-7208-01-3. 
  2. Υδρία Cammbridge Ήλιος (1991). «Τόμος 1, σελίδα 204». Αθήνα: Εκδόσεις Τέσσερα Έψιλον. σελ. 340. ISBN 960-7190-01-7.  Missing or empty |title= (βοήθεια)
  3. «Τόμος 2, σελίδα 188». Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια. Αθήνα: Αθ. Μαρτίνος. 1963. σελ. 1250. 
  4. Πανελλήνιο Εκπαιδευτικό Δίκτυο. «ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ». users.sch.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Αυγούστου 2015. 
  5. Σολομών. «Παλαιά Διαθήκη, Άσμα ασμάτων». users.sch.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Σεπτεμβρίου 2013. 
  6. Αρχιμανδρίτης Τιμόθεος Κιλίφης (2002). «σελίδα 19». Η Αποκάλυψη του Ιωάννη. Αθήνα: Γιώργος Παπανικολάου Α.Β.Ε.Ε. σελ. 130. 
  7. «Τόμος 2, σελίδα 186». Θρησκευτική και Ηθική Εγκυπλοπαίδεια. Αθήνα: Αθ. Μαρτίνος. 1963. σελ. 1250. 
  8. Αίσωπος (1993). Αίσωπος Μύθοι, μετάφραση Αγνή Λιάπα. Αθήνα: Εξάντας, Αρχαίοι συγγραφείς. σελ. 240. 
  9. Κυριάκος Σ. Κατσιμάνης (2001). «σελίδα 100». Πλάτων και Αριστοτέλης-Φιλοσοφική ερμηνεία επιλεγμένων κειμένων. Αθήνα: Gutenberg. σελ. 337. ISBN 960-01-0881-1. 
  10. Τζ. Σ. Κούπερ (1983). «σελίδα 170». Ο Θαυμαστός κόσμος των παραμυθιών. Αθήνα: Εκδόσεις Θυμάρι. σελ. 184. 
  11. Τζ. Σ. Κούπερ (1983). «σελίδα 23». Ο Θαυμαστός κόσμος των παραμυθιών. Αθήνα: Εκδόσεις Θυμάρι. σελ. 184. 
  12. Όργουελ, Τζωρτζ. Η φάρμα των ζώων. Αθήνα: εκδόσεις "γράμματα". σελ. 176. 
  13. http://www.bbc.co.uk/learningzone/clips/george-orwells-animal-farm-historical-context-pt-1-3/8177.html Αρχειοθετήθηκε 2012-01-03 στο Wayback Machine. BBC Learning Zone, Animal Farm
  14. Μπέκετ, Γουέντυ (1995). «σελίδα 95». Ο Κόσμος της Ζωγραφικής. Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη. σελίδες 404. ISBN 960-360-463-1. 

Σημειώσεις

Επεξεργασία
  1. 40 ὥσπερ γὰρ ἦν Ἰωνᾶς ἐν τῇ κοιλίᾳ τοῦ κήτους τρεῖς ἡμέρας καὶ τρεῖς νύκτας, οὕτως ἔσται ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου ἐν τῇ καρδίᾳ τῆς γῆς τρεῖς ἡμέρας καὶ τρεῖς νύκτας.