Αντουάν Μορλό
Ο Αντουάν Μορλό (γαλλικά: Antoine Morlot, 5 Μαΐου 1766 – 23 Μαρτίου 1809) ήταν Γάλλος μέραρχος κατά τους Γαλλικούς Επαναστατικούς Πολέμους και τους Ναπολεόντειους Πολέμους. Έπειτα από περίπου οκτώ χρόνια υπηρεσίας στον Γαλλικό Βασιλικό Στρατό, έγινε αξιωματικός ενός τάγματος εθελοντών στην Γαλλική Επανάσταση. Το 1792 διακρίθηκε πολεμώντας στην Τιονβίλ αλλά και σε άλλες δραστηριότητες του, και έτσι προήχθη στη θέση του στρατηγού το 1793. Είχε σημαντική παρουσία στη Μάχη του Καϊζερσλάουτερν όπου ηγήθηκε μιας ταξιαρχίας. Μετά από μια ακόμη προαγωγή έλαβε την θέση του μέραρχου στον Στρατό του Μοζέλλα. Το 1794 οδήγησε τα στρατεύματα του στις μάχες των Αρλόν, Λαμπουσάρ, Φλερύς και Αλντενχόβεν.
Αντουάν Μορλό | |
---|---|
Το όνομα του Μορλό βρίσκεται έκτο από πάνω στην 6η Στήλη της Αψίδας του Θριάμβου | |
Γέννηση | 5 Μαΐου 1766 Μπουσσέ, Γαλλία |
Θάνατος | 23 Μαρτίου 1809 (42 ετών) Μπαγιόν, Γαλλία |
Ενταφιασμός | Κοιμητήριο Περ Λασαίζ |
Χώρα | Γαλλία |
Κλάδος | πυροβολικό |
Εν ενεργεία | 1782–1809 |
Βαθμός | Μέραρχος |
Μάχες/πόλεμοι |
|
Τιμές | Ονόματα χαραγμένα στην Αψίδα του Θριάμβου και Ταξιάρχης της Λεγεώνας της Τιμής |
δεδομένα ( ) |
Το 1796, ενώ οι στρατιώτες του Μορλό φρουρούσαν το Άαχεν και την επαρχία του, ενεπλάκη σε διένεξη με κυβερνητικό αξιωματούχο και απομακρύνθηκε από τον στρατό. Αποκαταστάθηκε στην υπηρεσία του, και έπειτα κατείχε άλλα αξιώματα στο εσωτερικό ή ήταν ανενεργός για πολλά χρόνια. Το 1808 όταν ο Αυτοκράτορας Ναπολέων εισέβαλε στην Ισπανία κατά τον Πόλεμο της Ιβηρικής Χερσονήσου, ο Μορλό ανέλαβε μια μεραρχία νεοσυλλέκτων. Την χρονιά αυτή καθοδήγησε τους στρατιώτες του στη Μάχη της Τουντέλα αλλά και στην Δεύτερη Πολιορκία της Σαραγόσα το 1809, πεθαίνοντας από πυρετό που του προκλήθηκε κατά την διάρκεια της πολιορκίας. Το όνομά του είναι ένα από αυτά που αναγράφονται στην Αψίδα του Θριάμβου (Βόρειος πυλώνας, Στήλη 6). Έχει ταφεί στο κοιμητήριο Περ Λασαίζ.
Επανάσταση
ΕπεξεργασίαΜέχρι το 1793
ΕπεξεργασίαΟ Μορλό γεννήθηκε στις 5 Μαΐου 1766 στο Μπουσσέ στο σημερινό νομό Μοζέλ. Στις 7 Δεκεμβρίου 1782 εντάχθηκε στο πυροβολικό του Γαλλικού Βασιλικού Στρατού, παραμένοντας στη θέση του μέχρι τις 28 Σεπτεμβρίου 1790. Στο ξέσπασμα της Γαλλικής Επανάστασης, εξελέγη λοχαγός του 3ου Τάγματος των εθελοντών του Μοζέλλα. Έδειξε ανδρεία και ικανότητα στις εκστρατείες του 1792 και του 1793, κυρίως στον αποκλεισμό της Τιονβίλ.[1] Στην Τιοβίλ μεταξύ 3 και 5 Σεπτεμβρίου 1792, 3.000 με 4.000 στρατιώτες κράτησαν με επιτυχία την πόλη έναντι 20.000 Αψβούργων Αυστριακών και τμήματος ξένων (Émigrés). Χωρίς να διαθέτουν βαρύ πυροβολικό, οι επιτιθέμενοι αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν. Για να πλασιωθεί η Γαλλική προσπάθεια, στις 2 Δεκεμβρίου το Βερντέν παραδόθηκε στον Πρωσικό στρατό μετά από ασήμαντη αντίσταση.[2]
Ο Μορλό προήχθη στην θέση του ταξίαρχου στις 20 Σεπτεμβρίου 1793.[3] Στη Μάχη του Καϊζερσλάουτερν από τις 28 έως τις 30 Νοεμβρίου 1793 ηγήθηκε ταξιαρχίας του Στρατού του Μοζέλλα υπό τον Λαζάρ Ος. Η ταξιαρχία ήταν αποτέλεσμα του συνδυασμού των 1ων Ταγμάτων της 44ης και της 81ης Ημιταξιαρχίας Γραμμών Πυροβολικού και των Εθελοντών των Αρδέννων, των 2ων Ταγμάτων της 71ης Γραμμής και των Εθελοντών του Ωτ-Μαρν και του 6ου Τάγματος των Εθελοντών του Μερτέ. Τελικά, οι Γάλλοι υπέστησαν 2.400 απώλειες και περισσότερους από 700 τραυματίες, ενώ δύο όπλα τους καταλήφθηκαν. Οι Πρώσσοι και οι Σάξωνες υπέστησαν 806 ανθρώπινες απώλειες.[4] Κατά την διάρκεια της μάχης ο Μορλό οδήγησε πέντε τάγματα σε βίαια επίθεση σε θέση που υπερασπιζόταν από πυροβολικό και πολλά κανόνια. Αναγκάστηκε να επιστρέψει λόγω της αριθμηγτικής υπεροχής των εχθρών, και είχε την δυνατότητα να αποφύγει την αιχμαλωσία από το ιππικό των εχθρών συνεχίζοντας με την παράταξη της μονάδας τους στη γραμμή της μάχης. Αφού είδε τι είχε κάνει, ο Ος τον συνεχάρη και τον εναγκαλίστηκε.[1]
Ο Μορλό ήταν επίσης δραστήριος στην απελευθέρωση του Λαντάου[1] το οποίο αντιστάθηκε με επιτυχία στον αποκλεισμό του από τις 20 Αυγούστου έως τις 23 Δεκεμβρίου 1793.[5] Ο Μορλό προήχθη στη θέση του μέραρχου στις 3 Δεκεμβρίου 1793.[3] Την εποχή εκείνη, ο Στρατός του Μοζέλλα του Ος και ο Στρατός του Ρήνου του Ζαν-Σαρλ Πισεγκρύ πραγματοποίησαν συντονισμένη προσπάθεια για να απομακρύνουν τον Πρωσικό και Αυστριακό στρατό που εισέβαλε στην Αλσατία. Στην Δεύτερη Μάχη του Βίσεμπουργκ τον Δεκέμβριο τα Γαλλικά στρατεύματα ήταν νικηφόρα.[6]
1794
ΕπεξεργασίαΤον Φεβρουάριο του 1794, ο Μορλό ήταν ένας από τους μεράρχους του Στρατού του Μοζέλλα. Η μεραρχία του αποτελούνταν από τα 1α Τάγματα της 1ης Ημιταξιαρχίας Γραμμής Πυροβολικού και τους Εθελοντές του Ωτ-Ρήνου, τα 2α Τάγματα της 17ης και της 43ης Γραμμής, τα 3α Τάγματα των Εθελοντών των Μπα-Ρήνου, Λουαρέ, Μεζ και Πουί-ντε-Ντομ, τα 4α Τάγματα του Κοτ-ντ'Ορ και του Μοζέλλα, το 6ο και το 7ο Τάγμα του Μερτέ και το 1ο και 14ο Σύνταημα Ιππέων. Στις 20 Μαΐου οι 11.573 άνδρες του επιχείρησαν με την Αριστερή Πτέρυγα του Στρατού του Μοζέλλα. Αναδιοργανώθηκε με την 1η Ημιταξιαρχία Γραμμής Πυροβολικού, την 34η Γραμμή, την 110η Γραμμή, την 177η Γραμμή, το 14ο Σώμα Ιππέων, το 10ο Σύνταγμα Ιππικού και το 1ο Σώμα Στρατοχωροφυλακής (Gendsdarmes). Μέχρι τις 3 Ιουνίου, η μεραρχία του Μορλό μειώθηκε αλλά είχε ακόμη 8.210 στρατιώτες. Στην μεραρχία περιλαμβανόταν η 1η Γραμμή (2.190), η 34η Γραμμή (2.354), η 110η Γραμμή (2.709), το 14ο Σώμα Ιππέων (445), το 10ο Σύνταγμα Ιππικού (416) και ο 30ος Λόχος Ελαφρού Πυροβολικού (96).[7]
Τον Απρίλιο του 1794, ο Μορλό διακρίθηκε στη Μάχη του Αρλόν. Στις 24 Μαΐου καθοδήγησε τα στρατεύματα του κατά μήκος του ποταμού Μεζ κοντά στο Ντινάν και στις 16 Ιουνίου η μεραρχία του διέσχισε τον Ποταμό Σαμπρ κοντά στο Σαρλερουά. Την 16η του μήνα αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το χωριό Γκοσελί αλλά κατάφερε να φέρει μαζί του επτά κανόνια τα οποία κατέλαβε.[1] Την ίδια μέρα στη Μάχη του Λαμπουσάρ, 41.000 Αυστρο-Ολλανδοί απέκρουσαν την επίθεση των 73.000 ανδρών του Ζαν-Μπατίστ Ζουρντάν οι οποίοι υπέστησαν 3.000 απώλειες και την απώλεια οκτώ όπλων και 40 βαγονιών πυρομαχικών. Ο Αυστρο-Ολλανδικός στρατός υπέφερε επίσης από 3.000 νεκρούς και τραυματίες.[8]
Η μεραρχία του Μορλό πολέμησε στην Μάχη του Φλερύς στις 26 Ιουνίου 1794. Η ταξιαρχία του Ζαν Μπατίστ Ολιβιέ δημιουργήθηκε από την 110η Γραμμή και το 14ο Σώμα Ιππέων ενώ η ταξιαρχία του Ανρί Σιμόν περιελάμβανε την 1η και την 34η Γραμμή και το 10ο Σώμα Ιππικού.[9] Κατά την διάρκεια της μάχης, τα στρατεύματα του Μορλό αντιστάθηκαν στις επιθέσεις της φάλαγγας του Πίτερ Βίτους φον Κβοσντάνοβιτς. Όταν ο διπλανή μεραρχία του Ζαν Ετιέν Σαμπιονέ δίσταζε, ο Μορλό αυτοπροσώπως ηγήθηκε μιας λόγχης η οποία έσωσε την κατάσταση. Ήταν επίσης υπεύθυνος για το αερόστατο παρατήρησης και ενδεχομένως απογειώθηκε με αυτό κατά την διάρκεια της ημέρας για να πραγματοποιήσει αναφορές.[1] Στη μάχη, οι 81.000 στρατιώτες του Ζουρντάν νίκησαν τους 46.000 Αυστρο-Ολλανδούς υπό τον Πρίγκιπα Ζοζιάς του Κομπούργκ. Κάθε πλευρά υπέφερε από 5.000 απώλειες.[10] Το Φλερύς αποτέλεσε «σημείο καμπής» και οι Σύμμαχοι εγκατέλειψαν το Βέλγιο εντός ενός μήνα.[11] Ο Μορλό είχε αξιοσημείωτη παρουσία στην Μάχη του Άλντενχόβεν στις 2 Οκτωβρίου 1794 καθώς και στην Πολιορκία του Μάαστριχτ.[1]
1795–1801
ΕπεξεργασίαΤην 1η Οκτωβρίου 1795 ο Μορλό διηύθυνε μια μεραρχία 3.471 ανδρών του Στρατού Σαμπρ-ε-Μεζ στο Άαχεν.[12] Ενώ ήταν κυβερνήτης του Άαχεν και των γύρω περιοχών μεταξύ των ποταμών Μεζ και Ρήνου, ήρθε σε διένεξη με τον γενικό διοικητή της στρατονομίας. Ο εξοργισμένος αξιωματικός κατηγόρησε τον Μορλό για εκβιασμό και ως εκ τούτου απομακρύνθηκε από την θέση του διοικητή στις 26 Οκτωβρίου. Επανήλθε στις 25 Δεκεμβρίου 1796, στην θέση του διοικητή της 10ης Στρατιωτικής Μεραρχίας στις 28 Αυγούστου 1797 και την 3η Στρατιωτική Μεραρχία στις 29 Ιανουαρίου 1798. Τα επόμενα δύο χρόνια βρέθηκε μεταξύ της Βαταβική Δημοκρατίας, του Στρατού της Δύσης και τoυ Γκρισόν. Στις 23 Σεπτεμβρίου 1801 τέθηκε σε αργία.[1]
Αυτοκρατορία
ΕπεξεργασίαΣτις 14 Ιουνίου 1804, ο Μορλό έγινε διοικητής της Λεγεώνας της Τιμής. Στις 19 Νοεμβρίου 1805 ορίστηκε διοικητής της 16ης Στρατιωτικής Μεραρχίας και στις 9 Νοεμβρίου 1807 μετακινήθηκε στο Σώμα Παρατήρησης των Ωκεάνιων Ακτών.[1] Το 1808 το δύναμης 29.341 ανδρών σώμα ήταν υπό την διοίκηση του Στρατάρχη Μπον-Αντριέν Ζαννό ντε Μονσέ. Ο Μορλό διοικούσε την 3η Μεραρχία, δύναμης 7.149 ανδρών, η οποία αποτελούνταν από το 9ο, το 10 και το 11ο Προσωρινό Σύνταγμα και ένα Πρωσικό τάγμα. Οι ταξίαρχοι του ήταν οι Σαρλ Ζοζέφ Μπυζέ και Σιμόν Λεφέβρ.[13] Οι στρατιώτες του Μορλό ήταν σε εκπαίδευση νεοσυλλέκτων το 1808 και το 1809 η οποία ξεκίνησε έναν χρόνο πριν. Τα προσωρινά συντάγματα αποτελούνταν από τέσσερα τάγματα 560 ανδρών από τους συνταγματικούς σταθμούς της νότιας Γαλλίας. Οι στρατιώτες ήταν όλοι τους αγύμναστοι κληρωτοί και οι αξιωματικοί ήταν όλοι τους άνδρες που δεν αμείβονταν καλά ή νέοι ανθυπολοχαγοί. Αυτά ήταν τα στρατεύματα που εισέβαλαν στην Ισπανία το 1808.[14]
Ο Μορλό έχασε την εκστρατεία του Μονσέ η οποία έληξε ανεπιτυχώς με την Μάχη της Βαλένθια. Αντ'αυτού, η μεραρχία του περιφουρούσε την Μαδρίτη.[15] Όταν έφτασαν τα νέα από την καταστροφική Μάχη του Μπαϊλέν η μεραρχία του Μορλό διασπάστηκε. Η 3.700 ανδρών ταξιαρχία του Μπυζέ παρέμεινε κοντά στην Μαδρίτη ενώ η ταξιαρχία του Λεφέβρ είχε παραχωρηθεί στα σώματα του Στρατάρχη Ζαν Μπατίστ Μπεσσιέρ. Η Μαδρίτη εγκαταλείφθηκε γρήγορα και οι Γάλλοι υποχώρησαν πίσω από τον ποταμό Έβρο.[16] Πριν τις επακόλουθες επιχειρήσεις, η 3η Μεραρχία αναδιοργανώθηκε ως μέρος του Γ΄ Σώματος. Το 5ο Προσωρινό Σύνταγμα έγινε το 116ο Σύνταγμα Γραμμής Πεζικού με δύο τάγματα ενώ το 9ο και το 14ο Προσωρινό Σύνταγμα συγχωνεύτηκαν για να σχηματίσουν την 117η Γραμμή με τέσσερα τάγματα. Τα Ιρλανδικά και Πρωσικά τάγματα της μεραρχίας αποσπάστηκαν ως φρουρές στην βόρεια Ισπανία.[17]
Ο Μορλό ηγήθηκε 4.000 ανδρών σε έξι τάγματα στη Μάχη της Τουντέλα στις 23 Νοεμβρίου 1808. Εκείνο το πρωινό ο Στρατάρχης Ζαν Λαν βρισκόταν στον δρόμο με τα στρατεύματα του από την αυγή. Πλησιάζοντας στην Τουντέλα στις 9 το πρωί οι Γάλλοι έπιασαν τον Ισπανικό στρατό απροετοίμαστο. Βλέποντας τις ημι-επανδρωμένες άμυνες, ο Λαν έστειλε την κορυφαία μεραρχία του υπό τον Μορλό αμέσως σε επίθεση. Οι 6.500 στρατιώτες της Ισπανικής 5ης Μεραρχίας έφτασαν εγκαίρως για να αμβλύνουν την επίθεση στο Σέρο ντε Σάντα Μπάρμπαρα. Πριν να συνεχίσει την επίθεση του, ο Λαν περίμενε για λιγες ώρες μέχρι τα στρατεύματα του να φτάσουν στο πεδίο της μάχης. Στη συνέχεια προώθησε τις μεραρχίες του Μορλό και του Μωρίς Ματιέ στις Ισπανικές θέσεις. Η ταξιαρχία πρώτης γραμμής του Μορλό υπέστη σοβαρές απώλειες, αλλά έστειλε ένα τάγμα σε μια χαράδρα όπου οι αμυνόμενοι αρνήθηκαν να ακολουθήσουν. Παρατηρώντας πως το τάγμα είχε κερδίσει μια θέση στην κορυφή, ώθησε τις ενισχύσεις και σε σύντομο διάστημα οι Ισπανοί υποχώρησαν.[18]
Το Νοέμβριο του 1808, η 1η, η 3η και η 4η Μεραρχία του Γ΄ Σώματος και το ΣΤ΄ Σώμα του Στρατάρχη Μισέλ Νεΰ έφτασαν στη Σαραγόσα. Σύντομα ο Νεΰ διατάχθηκε να αποχωρήσει, αφήνοντας τον Μονσέ με 15.000 άνδρες μόνο για να αντιμετωπίσει 30.000 Ισπανούς. Επομένως, ο Μονσέ υποχώρησε σε ασφαλή απόσταση μέχρι την άφιξη του Ε΄ Σώματος για υποστήριξη.[19] Τον Δεκέμβριο του 1808, η μεραρχία του Μορλό απέκτησε δύο προσθήκες. Η τεσσάρων ταγμάτων 121η Γραμμή έφτασε στο μέτωπο και εκχωρήθηκε στη μεραρχία. Τρια τάγματα του 5ου Σώματος Ελαφρού Πυροβολικού και τέσσερα τάγματα της 2ης Λεγεώνας των Εφέδρων προστέθηκαν όταν η 4η Ταξιαρχία του σώματος διαλύθηκε.[17] Την περίοδο αυτή, το Γ΄ Σώμα υπέφερε σε μεγάλο βαθμό από ασθένειες. Τον Οκτώβριο, υπήρχαν 7.741 στρατιώτες στο νοσοκομείο και μέχρι τον Ιανουάριο του 1809 13.000 στρατιώτες είχαν τραυματιστεί ή υποστεί πυρετό.[20]
Η Δεύτερη Πολιορκία της Σαραγόσα διήρκεσε από τις 20 Δεκεμβρίου 1808 έως τις 20 Φεβρουαρίου 1809. Την δεύτερη μέρα, οι μεραρχίες των Μορλό και Σαρλ Λουί Ντιουντόν Γρανζεάν κατέλαβαν επιτυχώς το Μόντε Τερρέρο.[21] Στις 29 Δεκεμβρίου ο Μονσέ αντικαταστάθηκε στην διοίκηση του Γ΄ Σώματος από τον Ζαν-Αντός Ζυνό.[22] Μετά την αποχώρηση μιας μεραρχίας του Ε΄ Σώματος στις 2 Ιανουαρίου, η μεραρχία του Μορλό ανέλαβε την επίθεση στο δυτικό μέτωπο της πόλης.[23] Ο Λαν ανέλαβε την συνολική ηγεσία των επιχειρήσεων στις 22 Ιανουαρίου.[24] Μέχρι τις 28 του μήνα οι Γάλλοι είχαν καταλάβει μεγάλο μέρος του τείχους της πόλης και το υπόλοιπο μέρος της πολιορκίας περιελάμβανε έντονες οδομαχίες. Για να μειώσει τις απώλειες, ο Λαν μείωσε τις άμυνες των Ισπανών τετράγωνο προς τετράγωνο με κανονιοβολές και νάρκες.[25] Στις 12 Φεβρουαρίου πλήθος γυναικών εμφανίστηκε από την πόλη και πλησίασε στις γραμμές του Μορλό. Παρακάλεσαν να τους επιτραπεί η επιστροφή στα χωριά τους. Δόθηκε στην καθεμία από μια φρατζόλα ψωμί και κυνηγήθηκαν πίσω στην πόλη.[26] Μέχρι το τέλος της πολιορκίας, ο αριθμός των απωλειών ήταν τρομερός. Περίπου 54.000 Ισπανοί σκοτώθηκαν κατά την πολιορκία εκ των οποίων οι 20.000 ήταν στρατιώτες. Από αυτούς, μόνον οι 6.000 πέθαναν στην μάχη ενώ οι υπόλοιποι υπέκυψαν από ασθένεια, οι περισσότεροι από τύφο. Οι Γαλλικές απώλειες υπολογίζονται σε 10.000 νεκρούς εκ των οποίων οι 4.000 χάθηκαν στην μάχη και οι υπόλοιποι από ασθένειες. Η μεγάλη πλειοψηφία των απολειών ήταν από το Γ΄ Σώμα.[27]
Ο Μορλό ήταν ένα από τα θύματα του πυρετού. Εγκατέλειψε για την Μπαγιόν όπου απεβίωσε στις 23 Μαρτίου 1809. Το όνομα του (MORLOT) είναι ένα από τα ονόματα που αναγράφονται στο κάτω μέρος της Αψίδας του Θριάμβου στην 6η Στήλη.[1] Τάφηκε στο κοιμητήριο Περ Λασαίζ στο Παρίσι.[28]
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 1,8 Mullié, Charles (1852). Biographie des célébrités militaires des armées de terre et de mer de 1789 a 1850. Paris: Poignavant et Compagnie. σελ. 345.
- ↑ Smith, Digby (1998). The Napoleonic Wars Data Book. London: Greenhill. σελ. 25. ISBN 1-85367-276-9.
- ↑ 3,0 3,1 Broughton, Tony (2007). «Generals Who Served in the French Army during the Period 1789-1815: Mocquery to Moynat d'Auxon». www.napoleon-series.org. The Napoleon Series. Ανακτήθηκε στις 19 Μαΐου 2017.
- ↑ Smith (1998), σσ. 62-63
- ↑ Smith (1998), σ. 65
- ↑ Rickard, J. (2009). «Battle of Wissembourg or The Geisberg, 25-26 December 1793». www.historyofwar.org. Ανακτήθηκε στις 19 Μαΐου 2017.
- ↑ Smith (1998), σσ. 69-71
- ↑ Smith (1998), σσ. 84-85
- ↑ Smith (1998), σ. 86
- ↑ Rothenberg, Gunther E. (1980). The Art of War in the Age of Napoleon. Bloomington, Ind.: Indiana University Press. σελ. 247. ISBN 0-253-31076-8.
- ↑ Rothenberg (1980), σ. 37
- ↑ Smith (1998), σ. 101
- ↑ Oman, Charles (2010). A History of the Peninsular War Volume I. La Vergne, Tenn.: Kessinger Publishing. σελ. 613. ISBN 1432636820.
- ↑ Oman (2010), σσ. 103-104
- ↑ Oman (2010), σσ. 125, 140
- ↑ Oman (2010), σσ. 337-338
- ↑ 17,0 17,1 Oman (2010), σ. 641
- ↑ Oman (2010), σ. 439-444
- ↑ Oman, Charles, Charles (1995). A History of the Peninsular War Volume II. Mechanicsburg, Pennsylvania: Stackpole. σελ. 90–92. ISBN 1-85367-215-7.
- ↑ Oman (1995), σ. 105
- ↑ Oman (1995), σσ. 105-106
- ↑ Oman (1995), σ. 110
- ↑ Oman (1995), σσ. 104, 110
- ↑ Oman (1995), σ. 119
- ↑ Oman (1995), σ. 123
- ↑ Oman (1995), σ. 133
- ↑ Oman (1995), σ. 139-140
- ↑ Van Beveren, Rik (2009). «Antoine Morlot». www.findagrave.com. Ανακτήθηκε στις 19 Μαΐου 2017.
Βιβλιογραφία
Επεξεργασία- Broughton, Tony (2007). «Generals Who Served in the French Army during the Period 1789-1815: Mocquery to Moynat d'Auxon». The Napoleon Series. Ανακτήθηκε στις 19 Μαΐου 2017.
- Mullié, Charles (1852). Biographie des célébrités militaires des armées de terre et de mer de 1789 a 1850 (στα Γαλλικά). Paris.
- Oman, Charles (2010). A History of the Peninsular War Volume I. La Vergne, Tenn.: Kessinger Publishing. ISBN 1432636820.
- Oman, Charles (1995). A History of the Peninsular War Volume II. Mechanicsburg, Pennsylvania: Stackpole. ISBN 1-85367-215-7.
- Rickard, J. (2009). «Battle of Wissembourg or The Geisberg, 25-26 December 1793». historyofwar.org. Ανακτήθηκε στις 19 Μαΐου 2017.
- Rothenberg, Gunther E. (1980). The Art of War in the Age of Napoleon. Bloomington, Ind.: Indiana University Press. ISBN 0-253-31076-8.
- Smith, Digby (1998). The Napoleonic Wars Data Book. London: Greenhill. ISBN 1-85367-276-9.
- Van Beveren, Rik (2009). «Antoine Morlot». findagrave.com. Ανακτήθηκε στις 19 Μαΐου 2017.