Περίανδρος Ανδρουτσόπουλος

(Ανακατεύθυνση από Αντώνης Ανδρουτσόπουλος)

Ο Αντώνης Ανδρουτσόπουλος (γεν. Βενεζουέλα, 13 Σεπτεμβρίου 1966),[1] γνωστός με το ψευδώνυμο «Περίανδρος», είναι πρώην υψηλόβαθμο στέλεχος της Χρυσής Αυγής και αρχηγός της φάλαγγας της οργάνωσης. Κατηγορήθηκε ως ένας από τους δέκα Χρυσαυγίτες που επιτέθηκαν σε τρεις αριστερούς νέους τον Ιούνιο του 1998. Διέφυγε τη σύλληψη για επτά χρόνια ως το 2005, οπότε παραδόθηκε στην Ελληνική Αστυνομία. Το 2006 καταδικάστηκε σε 21 χρόνια φυλάκιση αλλά η ποινή του μειώθηκε αργότερα και αποφυλακίστηκε το 2010. Έκτοτε έχει αποστασιοποιηθεί από τη Χρυσή Αυγή.

Αντώνης Ανδρουτσόπουλος
Γενικές πληροφορίες
Όνομα γεννήσεωςΑντώνης Ανδρουτσόπουλος
Γέννηση13  Σεπτεμβρίου 1966
Βενεζουέλα
ΨευδώνυμοΠερίανδρος
Πληροφορίες ασχολίας
Πολιτική τοποθέτηση
Πολιτικό κόμμα/ΚίνημαΧρυσή Αυγή
Ποινική κατάσταση
Κατηγορίες εγκλήματοςανθρωποκτονία

Δράση στη Χρυσή Αυγή Επεξεργασία

Η Χρυσή Αυγή (ΧΑ) είχε ιδρυθεί υπό το Νίκο Μιχαλολιάκο ως νεοναζιστική οργάνωση τη δεκαετία του 1980, αλλά δραστηριοποιήθηκε εν μέσω της εθνικιστικής όξυνσης του «Μακεδονικού» στην αρχή της δεκαετίας του 1990. Τότε ξεκίνησε η πραγματοποίηση επιθέσεων σε αριστερούς και μετανάστες και παράλληλα ιδρύθηκε η ΧΑ ως πολιτικό κόμμα.[2] Με απόφαση του Μιχαλολιάκου η Χρυσή Αυγή συμμετείχε στις βουλευτικές εκλογές του 1996 στις οποίες απέσπασε 4.487 ψήφους (ποσοστό 0,07%), αποτέλεσμα που δε θεωρήθηκε ικανοποιητικό.[3][4] Μετά την εκλογική αυτή αποτυχία επιχειρήθηκε η τηλεοπτική προβολή της οργάνωσης μέσα από σταθμούς, όπως το Τηλε-τώρα, όπου εμφανίζονταν και άλλοι εκπρόσωποι της άκρας δεξιάς, όπως ο Κώστας Πλεύρης. Η τηλεοπτική παρουσία οδήγησε σε διαμαρτυρίες οπαδών της οργάνωσης ότι ατονίζει η δράση «στο πεζοδρόμιο» και στην αποχώρηση μιας κλειστής, σκληροπυρηνικής ομάδας υπό τον υπαρχηγό της ΧΑ, το Γιάννη Γιαννόπουλο, που ήταν συγκατηγορούμενος του Μιχαλολιάκου στην υπόθεση των βομβιστικών επιθέσεων του 1978.[5]

Νέος υπαρχηγός αναδείχτηκε ο Αντώνης Ανδρουτσόπουλος, γνωστός με το ψευδώνυμο «Περίανδρος»,[5] που εμφανίστηκε στην εβδομαδιαία εκπομπή του Μιχαλολιάκου στο Τηλε-τώρα «Όσοι ζωντανοί» ως εκπρόσωπος μιας «Επιτροπής Εθνικής Μνήμης»[5][6] που οργάνωνε εκδήλωση προς τιμήν των τριών αξιωματικών που σκοτώθηκαν κατά την κρίση των Ιμίων.[7] Ήταν μαζί με το Χρήστο Παππά και το Μιχαλολιάκο ένας από τους χρυσαυγίτες που ήταν στο κοινό της επεισοδιακής εκπομπής «Τέλος Εποχής» του Γιάννη Πρετεντέρη τον Απρίλιο του 1995.[8] Στις εκλογές του 1996 ο Ανδρουτσόπουλος ήταν υποψήφιος στην Α΄ Αθηνών όπου πήρε 140 σταυρούς.[3] Το ίδιο έτος ο Ανδρουτσόπουλος μαζί με το Μιχαλολιάκο και το Γιαννόπουλο αποτέλεσαν την τριμελή αντιπροσωπεία που εκπροσώπησε τη ΧΑ σε συνέδριο της ευρωπαϊκής ακροδεξιάς που είχε οργανώσει με την επωνυμία «Πατριωτική Διεθνή» (Patrintern) ο Ρώσος ακροδεξιός Βλαντιμίρ Ζιρινόφσκι.[9] Επίσης το 1996 είχε κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Ηλιοφόρος το βιβλίο του Ανδρουτσόπουλου Το μυστικό του κοχυλιού, που είχε επιδοκιμαστεί από το Μιχαλολιάκο στην εφημερίδα Χρυσή Αυγή ως έργο «ενός ανθρώπου που επιδιώκει να βιώσει τις ιδέες του». Στην προμετωπίδα του βιβλίου βρισκόταν ένα απόφθεγμα που ο Ανδρουτσόπουλος απέδιδε σε έναν πρόγονό του που εμφανιζόταν να έχει πει ότι «θα 'θελα να ζω τριακόσια χρόνια. Εκατό χρόνια να σκοτώνω παλιανθρώπους. Εκατό χρόνια να κάμω φυλακή, κι εκατό χρόνια να γλεντάω». Το βιβλίο διηγούνταν την ιστορία ενός πειρατή του 15ου αιώνα που ανακάλυπτε ότι είναι Έλληνας και μαχόταν εναντίον αλλοεθνών, ιδίως Εβραίων.[10]

Για την εκτόνωση της δυσαρέσκειας της βάσης της ΧΑ δημιουργήθηκε υπό την ευθύνη του Ανδρουτσόπουλου, η «φάλαγγα», μια παραστρατιωτική δομή 10-12 ατόμων.[5] Τη δεκαετία του 1990 ο Ανδρουτσόπουλος είχε ιδρύσει την «εκπαιδευτική τάξη Πρωτεσίλαος» που απαρτιζόταν από πρώην στρατιώτες των Ενόπλων Δυνάμεων και ήταν το πρώτο τάγμα εφόδου της Χρυσής Αυγής. Τα μέλη της τάξης «Πρωτεσίλαος» εκπαιδεύονταν σε βουνά και ήταν εξοπλισμένα με κοντόκαννες καραμπίνες, πρακτική που εφαρμόστηκε και αργότερα από τη Χρυσή Αυγή.[11] Σύμφωνα με βιβλίο του πρώην δεύτερου υπαρχηγού Χάρη Κουσουμβρή, το 1998 δημιουργήθηκε από τον Ανδρουτσόπουλο μια «οργάνωση μέσα στην οργάνωση» με την ονομασία «Χρυσοί Αετοί».[12] Παράλληλα, ο Ανδρουτσόπουλος ανέλαβε διευθυντής του περιοδικού της ΧΑ.[5] Τα έντυπα της οργάνωσης ήταν γεμάτα με ρητές προτροπές προς μέλη και οπαδούς για επιθέσεις ενάντια σε τσιγγάνους, αλλοδαπούς, αντιφασίστες, «ανθέλληνες» και «μειοδότες». Από τον Ιανουάριο του 1998 ξεκίνησαν επιθέσεις εναντίον πολιτών, όπως του μεταφραστή και μέλους του μουσικού συγκροτήματος The Last Drive, Αλέξη Καλοφωλιά.[13]

Η επίθεση Επεξεργασία

Στις 16 Ιουνίου 1998 στα δικαστήρια της Ευελπίδων πραγματοποιούνταν δύο συγκεντρώσεις: η μία ήταν συγκέντρωση χρυσαυγιτών και η άλλη αδιόριστων εκπαιδευτικών και φοιτητών,[14] που συμπαραστέκονταν σε συλληφθέντες κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων έξω από το κτήριο του ΑΣΕΠ στην Αθήνα[15] εναντίον του διαγωνισμού για την πρόσληψη καθηγητών.[16] Οι περίπου δέκα χρυσαυγίτες βρίσκονταν εκεί για τη δίκη έξι μελών της ΧΑ[16] που κατηγορούνταν για τον ξυλοδαρμό πέντε μελών της OΣE, που διακινούσαν εφημερίδα στην Κυψέλη.[17]

Οι χρυσαυγίτες αντάλλαξαν συνθήματα με τους υπόλοιπους συγκεντρωμένους και απομακρύνθηκαν από το προαύλιο από τα ΜΑΤ. Όταν πληροφορήθηκαν πως οι συλληφθέντες διαδηλωτές είχαν αφεθεί ελεύθεροι, οι συγκεντρωμένοι εκπαιδευτικοί και φοιτητές αποχώρησαν.[16] Ανάμεσα στους συγκεντρωμένους βρίσκονταν και τρία μέλη του Νέου Αριστερού Ρεύματος,[18] ο φοιτητής του Πολυτεχνείου Ηλίας Φωτιάδης, ο αδιόριστος φιλόλογος Γιάννης Καραμπατσόλης και ο Δημήτρης Κουσουρής,[16] μέλος τότε της συντονιστικής επιτροπής του συλλόγου φοιτητών της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και των κεντρικών συμβουλίων της ΕΦΕΕ και της νεολαίας Κομμουνιστική Απελευθέρωση (νΚΑ), οργάνωσης νεολαίας του ΝΑΡ.[19] Οι τρεις τους κάθισαν σε ένα παρακείμενο καφενείο. Σύμφωνα με το βούλευμα με το οποίο παραπέμφθηκε για δίκη ο Ανδρουτσόπουλος, οι χρυσαυγίτες έψαχναν τον Κουσουρή, που πρωτοστατούσε στα συνθήματα εναντίον τους, και όταν τον εντόπισαν εφοδιάστηκαν με αυτοσχέδια ξύλινα ρόπαλα και προχωρώντας ο ένας πίσω από τον άλλο τους επιτέθηκαν αιφνιδιαστικά. Από τους τρεις, ο Φωτιάδης ξέφυγε σε διπλανό υπόγειο, ο Καραμπατσόλης διέφυγε αρχικά, αλλά επέστρεψε για να βοηθήσει τον Κουσουρή, που δέχτηκε τη σφοδρότερη επίθεση. Σύμφωνα με το βούλευμα, ο τραυματισμός των θυμάτων «δεν επήλθε από λόγους ανεξάρτητους από τη θέληση [των δραστών της επίθεσης], καθ' όσον τον μεν Δημήτριο Κουσουρή εγκατέλειψαν αιμόφυρτο στο έδαφος πεπεισμένοι ότι είχε πεθάνει, οι δε άλλοι δύο κατόρθωσαν και ξέφυγαν».[16]

Φυγοδικία και αστυνομικές έρευνες Επεξεργασία

«Χίτλερ για χίλια χρόνια, εκραύγασαν πριν πέσουν νεκροί οι τελευταίοι επαναστάτες. Και το αιματηρό τους σύνθημα προκαλεί, διεγείρει και δραματοποιεί».
«Περίανδρος» Ανδρουτσόπουλος, «Χρυσή Αυγή» (07-01-2000)[20]

Ο Κουσουρής αναγνώρισε ως αρχηγό της ομάδας που τους επιτέθηκε τον Ανδρουτσόπουλο από μία φωτογραφία που είχε δημοσιεύσει η εφημερίδα Ελευθεροτυπία.[21] Μετά την κατάθεση μήνυσης από τα τρία θύματα εναντίον πέντε μελών της ΧΑ και τη δημόσια ανακοίνωση της αναγνώρισης του Ανδρουτσόπουλου, η εβδομαδιαία εφημερίδα της οργάνωσης διέκοψε την κυκλοφορία της, αν και στο προηγούμενο φύλλο της είχε ανακοινωθεί ότι θα κυκλοφορούσε τους θερινούς μήνες.[5] Η κινητοποίηση των διωκτικών αρχών έλαβε χώρα μόνο μετά τη μήνυση από τα θύματα της επίθεσης. Το ένταλμα σύλληψης του Ανδρουτσόπουλου εκδόθηκε στις 20 Ιουλίου όταν είχε πια εξαφανιστεί.[22] Τρεις μέρες μετά την έκδοση του εντάλματος σύλληψης η ΕΛ.ΑΣ. δήλωσε ότι ο Ανδρουτσόπουλος είχε διαφύγει, ενώ ανώτεροι αξιωματικοί δήλωσαν ότι βρισκόταν στη Βενεζουέλα.[18] Οι δικηγόροι του Κουσουρή μετά από έρευνα στις υπηρεσίες ελέγχου και διαβατηρίων Ελλάδας και Βενεζουέλας διαπίστωσαν ότι δεν είχε καταγραφεί είσοδος ή έξοδος του Ανδρουτσόπουλου στη Βενεζουέλα.[23]

Η ηγεσία της αστυνομίας έκανε λόγο για «διαμάχη ακροκινούμενων ομάδων»,[24] ενώ ο εκπρόσωπος της κυβέρνησης, Δημήτρης Ρέππας, και ο υπουργός Δημόσιας Τάξης, Γιώργος Ρωμαίος, απέκλεισαν το ενδεχόμενο να υπάρχουν σχέσεις αστυνομίας και Χρυσής Αυγής.[25] Ωστόσο, ένας αστυφύλακας του Α.Τ. Εξαρχείων που ήταν αυτόπτης μάρτυρας της επίθεσης, η οποία έλαβε χώρα στην καφετέρια της συζύγου του, δεν το ανέφερε στην υπηρεσία του,[23] ενώ το τοπικό αστυνομικό τμήμα δεν κατέγραψε την επίθεση στο δελτίο συμβάντων.[26] Αυτόπτες μάρτυρες ανέφεραν ότι παρόντες στο χώρο του εγκλήματος αστυνομικοί αδράνησαν όταν τους υπέδειξαν την κατεύθυνση διαφυγής των δραστών και πως ήταν μέλη της ΧΑ.[24] Οι αστυνομικές έρευνες τον Ιούνιο και τον Ιούλιο του 1998 για τον εντοπισμό του Ανδρουτσόπουλου εξαντλήθηκαν στο να χτυπήσουν το κουδούνι της πόρτας του σπιτιού που είχε δηλώσει ως μόνιμη κατοικία, χωρίς να γίνει έλεγχος.[23]

Για τη σύλληψη του «Περίανδρου» συγκροτήθηκε ειδική εξαμελής ομάδα, που δεν πέτυχε το στόχο της.[27][18] Σύμφωνα με απόρρητα έγγραφα που έστειλαν το Δεκέμβριο του 1999 στον υπουργό Δημόσιας Τάξης, Μιχάλη Χρυσοχοΐδη, ενώ η Ασφάλεια δήλωνε ότι ο Ανδρουτσόπουλος είχε διαφύγει στο εξωτερικό, τρία πρώην μέλη της «Χρυσής Αυγής» είχαν δηλώσει σε αξιωματικούς της ΕΛ.ΑΣ. πως βρίσκεται στην Ελλάδα και αλλάζει κρυψώνες εντός και εκτός Αθήνας.[23] Οι τρεις πρώην χρυσαυγίτες που ήταν σε επικοινωνία με τον Ανδρουτσόπουλο και έδιναν πληροφορίες για τις κινήσεις του στην αστυνομία διέκοψαν τη συνεργασία τους, επικαλούμενοι φόβο για τους ίδιους και την περιουσίας τους. Η διακοπή της επαφής με την αστυνομία έλαβε χώρα μετά από σύσταση φίλου τους αστυνομικού, φρουρού του Χρυσοχοΐδη, που τους είπε ότι «η μισή Αστυνομία ήθελε να συλληφθεί ο Περίανδρος και η άλλη μισή όχι».[18] Στα ίδια έγγραφα αναφερόταν ότι εν ενεργεία και απόστρατοι αξιωματικοί και αστυφύλακες της ΕΛ.ΑΣ. είχαν σχέσεις με γνωστούς του Ανδρουτσόπουλου από τη ΧΑ και ένας υποστράτηγος είχε καλές σχέσεις με τη ΧΑ.[23] Επίσης, ότι ήταν αδύνατος ο εντοπισμός και η σύλληψη του Ανδρουτσόπουλου εξαιτίας των «διασυνδέσε[ων] της οργάνωσης αλλά και του ίδιου του Περίανδρου» και ότι ο αδερφός του ήταν μέλος της ΧΑ και είχε διατελέσει συνοδός ασφαλείας ενός βουλευτή της Νέας Δημοκρατίας.[23]

Παράδοση και δίκη Επεξεργασία

Το 2005 ανακοινώθηκε από τη ΧΑ ότι στις 17-19 Σεπτεμβρίου θα πραγματοποιούνταν στην Ελλάδα η «Πανευρωπαϊκή Εθνικιστική Συγκέντρωση», ένα πανευρωπαϊκό νεοφασιστικό φεστιβάλ, το «Hatewave 2005». Μετά την ανακοίνωση προκλήθηκαν έντονες αντιδράσεις πολιτικών και κυβερνητικές δηλώσεις ότι δε θα γίνει δεκτή η τέλεση της εκδήλωσης.[17][28] Στις 8 Σεπτεμβρίου η εφημερίδα «Espresso» δημοσίευσε ένα ρεπορτάζ στο οποίο αναφερόταν ότι εξαιτίας της απαγόρευσης του φεστιβάλ, χάθηκε η ευκαιρία να συλληφθεί, όπως προγραμματιζόταν, ο Ανδρουτσόπουλος στις 13 Σεπτεμβρίου, ημέρα των γενεθλίων του.[29]

Στις 13 Σεπτεμβρίου, τέσσερις μέρες πριν την πραγματοποίηση του φεστιβάλ,[17] ο Ανδρουτσόπουλος παραδόθηκε στο Τμήμα Εκτέλεσης Ποινών του Εφετείου Αθηνών.[23] και προφυλακίστηκε.[15] Ισχυρίστηκε ότι το διάστημα της φυγοδικίας του βρισκόταν στη Βενεζουέλα, όπου είχε γεννηθεί, και ασχολούνταν με εμπόριο ρούχων και ότι επέστρεψε στην Ελλάδα γιατί ο πατέρας του ήταν βαριά άρρωστος.[17]

Το 2004 ο Ανδρουτσόπουλος είχε καταδικαστεί ερήμην για τα πλημμελήματα, ενώ εκκρεμούσε η εκδίκαση της κατηγορίας για απόπειρα ανθρωποκτονίας.[17] Την υπεράσπιση του «Περίανδρου» ανέλαβε μαζί με το Γιάννη Ηρειώτη[30] και το Θ. Μαντά,[31] ο αδερφός του αρχηγού της Χρυσής Αυγής, Τάκης Μιχαλόλιας, που προσπάθησε να αποσυνδέσει τη ΧΑ από την υπόθεση.[22] Μοναδικοί μάρτυρες υπεράσπισης του Ανδρουτσόπουλου ήταν δυο ηλικιωμένοι: ένας γιατρός, φίλος των γονιών του, και ο μητροπολίτης Νοτίου Αμερικής που τον είχε βαφτίσει. Από την τριήμερη δίκη απουσίαζαν τα στελέχη της ΧΑ. Μόνο την τρίτη μέρα παρέστησαν μέλη της οργάνωσης, που στάθηκαν σε στάση προσοχής όταν ο Ανδρουτσόπουλος μπήκε στην αίθουσα του δικαστηρίου.[12] Η εισαγγελική πρόταση ήταν να κηρυχθεί ο Ανδρουτσόπουλος ένοχος για δύο απόπειρες ανθρωποκτονίας με ελαφρυντικό. Στις 25 Σεπτεμβρίου 2006 το δικαστήριο καταδίκασε ομόφωνα τον Ανδρουτσόπουλο για τρεις απόπειρες ανθρωποκτονίας σε 21 χρόνια φυλάκισης χωρίς αναστολή και χωρίς να του αναγνωριστεί κάποιο ελαφρυντικό.[32] Στην ανακοίνωση της απόφασης οι υποστηρικτές του Ανδρουτσόπουλου αντέδρασαν βρίζοντας τους δικαστές, ο Ανδρουτσόπουλος έβγαλε λόγο και έπειτα οι χρυσαυγίτες έψαλαν τον εθνικό ύμνο ενώ κάποιοι χαιρετούσαν ναζιστικά.[33] Με μήνυμά του που αναγνώστηκε από τον Ηλία Παναγιώταρο σε δημόσια εκδήλωση της ΧΑ, παρουσία της ηγεσίας της, τον Ιανουάριο του 2007 ο Περίανδρος τους κάλεσε να προσφύγουν στη βία.[34]

Στο δεύτερο βαθμό, η δίκη διεξάχθηκε σε μεγαλύτερη αίθουσα,[35] στην αίθουσα τελετών στο ισόγειο του Αρείου Πάγου,[31] και στο χώρο υπήρχε αστυνομία για την αποτροπή επεισοδίων μεταξύ αντιφασιστών και ομοϊδεατών του Ανδρουτσόπουλου.[14] Ο Ανδρουτσόπουλος επέλεξε να μην έχει κανένα μάρτυρα υπεράσπισης και δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο να έχει τελεστεί η επίθεση από άλλα μέλη της ΧΑ.[31] Το Μάρτιο του 2009 ανακοινώθηκε η απόφαση του Μικτού Ορκωτού Εφετείου, που απέρριψε το αίτημα της υπεράσπισης να αναγνωριστεί το ελαφρυντικό της καλής συμπεριφοράς, αλλά αποδέχτηκε την πρόταση της εισαγγελίας να αλλάξει το κατηγορητήριο σε μία μόνο απόπειρα ανθρωποκτονίας (εναντίον του Κουσουρή), μετατρέποντας τις άλλες δύο κατηγορίες σε κατηγορίες για πρόκληση επικίνδυνων σωματικών βλαβών, αδίκημα που είχε παραγραφεί ως πλημμέλημα, ενώ η ποινή του Ανδρουτσόπουλου μειώθηκε στα δώδεκα χρόνια.[14] Με την αναγγελία της απόφασης οι χρυσαυγίτες χαιρέτησαν ναζιστικά και έψαλαν τον ελληνικό εθνικό ύμνο.[14] Λίγο αργότερα ο Ανδρουτσόπουλος αποφυλακίστηκε έχοντας εκτίσει τα 3/5 της ποινής του.[11]

Μετά τη Χρυσή Αυγή Επεξεργασία

Όσο ο Ανδρουτσόπουλος ήταν καταζητούμενος, τα περιοδικά της οργάνωσης δημοσίευαν διηγήματά του[10] και τα πρώτα χρόνια της φυγοδικίας του η ΧΑ αναφερόταν σε αυτόν ως «αδίκως διωκόμενο». Μετά την παράδοσή του και από την περίοδο που ιδρύθηκε η «Πατριωτική Συμμαχία» έπαυσαν οι αναφορές στον Ανδρουτσόπουλο.[16][36] Μετά τη μείωση της ποινής του στο εφετείο, ο Ανδρουτσόπουλος κατηγορήθηκε από πολλά στελέχη της Χρυσής Αυγής, όπως ο Παναγιώταρος, ότι είχε συνεργαστεί με τη δικαιοσύνη.[11]

Ενάμισι χρόνο μετά την αποφυλάκισή του, τον Ιούνιο του 2011, ο Ανδρουτσόπουλος δημοσίευσε στο διαδίκτυο μια «ανοιχτή επιστολή» με την οποία καταφερόταν εναντίον της ηγεσίας της ΧΑ, που κατηγορούσε για έλλειψη συμπαράστασης, «αχαριστία» και κατήγγειλε την επιδίωξη να εισέλθει η ΧΑ στη Βουλή των Ελλήνων.[37]

Σε τηλεφωνικές του συνομιλίες που καταγράφηκαν από τη Διεύθυνση Ειδικών Εγκλημάτων Βίας (Αντιτρομοκρατική) της ΕΛ.ΑΣ. μετά τη δολοφονία του Παύλου Φύσσα, ο Ανδρουτσόπουλος ισχυρίζεται ότι ένας από τους δέκα συνεργούς του στην επίθεση τον Ιούνιο του 1998 ήταν ο Παναγιώταρος και ηθικός αυτουργός ο Μιχαλολιάκος.[11]

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. Οnline, Τα Νέα. «Αστυνομικοί κάλυπταν τον «Περίανδρο»». Τα Νέα Οnline. Ανακτήθηκε στις 2 Αυγούστου 2016. 
  2. Ellinas, Antonis A. (2013). «The Rise of Golden Dawn: The New Face of the Far Right in Greece». South European Society and Politics 18 (4): 547-8. 
  3. 3,0 3,1 Ψαρράς, Δημήτρης (2012). Η μαύρη βίβλος της Χρυσής Αυγής: Ντοκουμέντα από την ιστορία και τη δράση μιας ναζιστικής ομάδας. Αθήνα: Πόλις. σελίδες 344–5. 
  4. «ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΕΘΝΙΚΩΝ ΕΚΛΟΓΩΝ 1996». Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2015. 
  5. 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 Ο Ιός (1998-02-07). «ΓΡΑΦΕΙ Ο ΙΟΣ». Ελευθεροτυπία. http://www.hri.org/E/1998/98-07-02.dir/keimena/greece/greece2.htm. Ανακτήθηκε στις 2015-04-16. 
  6. Ψαρράς, Δημήτρης (2012). Η μαύρη βίβλος της Χρυσής Αυγής: Ντοκουμέντα από την ιστορία και τη δράση μιας ναζιστικής ομάδας. Αθήνα: Πόλις. σελ. 208. 
  7. «Ο ΠΕΡΙΑΝΔΡΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΩΤΗ ΕΠΕΤΕΙΟ ΙΜΙΑ'96». 
  8. Ο ΙΟΣ (1998-07-19). «Τέλος (δημοκρατικής) εποχής». Ελευθεροτυπία. http://www.iospress.gr/ios1998/ios19980719b.htm. Ανακτήθηκε στις 2015-04-17. 
  9. Ψαρράς, Δημήτρης (2012). Η μαύρη βίβλος της Χρυσής Αυγής: Ντοκουμέντα από την ιστορία και τη δράση μιας ναζιστικής ομάδας. Αθήνα: Πόλις. σελίδες 75–6. 
  10. 10,0 10,1 Ο ΙΟΣ (1999-01-17). «Η νέα "στρατευμένη" τέχνη - α». Ελευθεροτυπία. http://www.iospress.gr/ios1999/ios19990117a.htm. Ανακτήθηκε στις 2015-04-16. 
  11. 11,0 11,1 11,2 11,3 Μαρία Ψαρά - Λευτέρης Μπιντέλας (2014-11-01). «Περίανδρος: Ο Παναγιώταρος ήταν μαζί μου, ο Μιχαλολιάκος έδωσε την εντολή». Έθνος. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2015-02-03. https://web.archive.org/web/20150203151015/http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22767&subid=2&pubid=64087017&mmid=28802548. Ανακτήθηκε στις 2015-04-16. 
  12. 12,0 12,1 Ο ΙΟΣ (2006-10-08). «Ο Περίανδρος που έγινε Αντωνάκης». Ελευθεροτυπία. http://www.iospress.gr/ios2006/ios20061008.htm. Ανακτήθηκε στις 2015-04-17. 
  13. ΙΟΣ (1998-02-01). ««Αλλάξτε μυαλά, γιατί θα σας λιώσουμε σαν τα σκουλήκια»». Ελευθεροτυπία. http://www.iospress.gr/extra/xrisavgi-1.htm. Ανακτήθηκε στις 2015-04-16. 
  14. 14,0 14,1 14,2 14,3 Γκ[έλυ] Αλμαλιώτου Καλαμπαλίκη (2009-03-13). «Στα μαλακά ο Περίανδρος». Έθνος. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2009-09-01. https://web.archive.org/web/20090901195502/http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=11424. Ανακτήθηκε στις 2015-04-16. 
  15. 15,0 15,1 Μαίρη Μπενέα (2006-09-26). «Πρόκληση από «Χρυσή Αυγή»». Έθνος. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2014-10-22. https://web.archive.org/web/20141022133705/http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=22768. Ανακτήθηκε στις 2015-04-16. 
  16. 16,0 16,1 16,2 16,3 16,4 16,5 Ο ΙΟΣ (2006-09-16). «Η συγκάλυψη μιας συμμορίας». Ελευθεροτυπία. http://www.iospress.gr/mikro2006/mikro20060916.htm. Ανακτήθηκε στις 2015-04-16. 
  17. 17,0 17,1 17,2 17,3 17,4 Τομαράς Κώστας (14 Σεπτεμβρίου 2015). «Παραδόθηκε ο Περίανδρος». Έθνος. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Απριλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2015. 
  18. 18,0 18,1 18,2 18,3 «Στην επιφάνεια οι σχέσεις «στοργής» ΕΛ.ΑΣ. - Χρυσής Αυγής». Τα Νέα. 2011-07-02. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2011-07-02. http://tvxs.gr/news/%CE%AD%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%88%CE%B1%CE%BD-%CE%B5%CE%AF%CF%80%CE%B1%CE%BD/%CF%83%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CE%B5%CF%80%CE%B9%CF%86%CE%AC%CE%BD%CE%B5%CE%B9%CE%B1-%CE%BF%CE%B9-%CF%83%CF%87%CE%AD%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82-%C2%AB%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%B3%CE%AE%CF%82%C2%BB-%CE%B5%CE%BB%CE%B1%CF%83-%CF%87%CF%81%CF%85%CF%83%CE%AE%CF%82-%CE%B1%CF%85%CE%B3%CE%AE%CF%82. Ανακτήθηκε στις 2015-04-16. 
  19. «Ανακοίνωση ΝΑΡ-νΚΑ για δίκη Περίανδρου». Indymedia::Athens. Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2015. 
  20. Ο ΙΟΣ (2009-03-21). «IOSPRESS». Ελευθεροτυπία. http://www.iospress.gr/iospress/iospress200903.htm. Ανακτήθηκε στις 2015-04-16. 
  21. Κατερίνα Κατή, Παναγιώτης Στάθης (2006-09-21). ««Ηθελε να με σκοτώσει»». Ελευθεροτυπία. 
  22. 22,0 22,1 Ο ΙΟΣ (2014-11-09). ««Περίανδρος» εναντίον «Κάτμαν»». Εφημερίδα των Συντακτών. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2015-01-13. https://web.archive.org/web/20150113023623/http://www.efsyn.gr/arthro/periandros-enantion-katman. Ανακτήθηκε στις 2015-04-16. 
  23. 23,0 23,1 23,2 23,3 23,4 23,5 23,6 Βασίλης Νέδος (2005-09-18). «Αστυνομικοί έκαναν «στραβά μάτια» για τον «Περίανδρο»». Το Βήμα. http://www.tovima.gr/relatedarticles/article/?aid=168329. Ανακτήθηκε στις 2015-04-16. 
  24. 24,0 24,1 Ο ΙΟΣ (1998-09-27). «Τα κάτω άκρα της αστυνομίας -α : Τρομοκράτες με ονοματεπώνυμο». Ελευθεροτυπία. http://www.iospress.gr/ios1998/ios19980927a.htm. Ανακτήθηκε στις 2015-04-16. 
  25. Ο ΙΟΣ (1998-09-27). «Τα κάτω άκρα της αστυνομίας -γ». Ελευθεροτυπία. http://www.iospress.gr/ios1998/ios19980927c.htm. Ανακτήθηκε στις 2015-04-16. 
  26. Ο ΙΟΣ (2006-05-13). «Το δίκροκο αβγό του φιδιού». Ελευθεροτυπία. http://www.iospress.gr/mikro2006/mikro20060513.htm. Ανακτήθηκε στις 2015-04-16. 
  27. Μαριλή Μαργωμένου (2008-02-09). «H... αμηχανία των ΜΑΤ μπροστά στη «Χρυσή Αυγή»». Η Καθημερινή. http://www.kathimerini.gr/312928/article/epikairothta/ellada/h-amhxania-twn-mat-mprosta-sth-xrysh-aygh. Ανακτήθηκε στις 2015-04-16. 
  28. Ψαρράς, Δημήτρης (2012). Η μαύρη βίβλος της Χρυσής Αυγής: Ντοκουμέντα από την ιστορία και τη δράση μιας ναζιστικής ομάδας. Αθήνα: Πόλις. σελίδες 157–9. 
  29. Ψαρράς, Δημήτρης (2012). Η μαύρη βίβλος της Χρυσής Αυγής: Ντοκουμέντα από την ιστορία και τη δράση μιας ναζιστικής ομάδας. Αθήνα: Πόλις. σελίδες 160–1. 
  30. «Ραντεβού στα δικαστήρια με τον δικηγόρο Κασιδιάρη και «Περίανδρου»». UNFOLLOW. 24 Ιουλίου 2013. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Απριλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2015. 
  31. 31,0 31,1 31,2 Ο ΙΟΣ (2009-03-21). «Πάγος στον «Αριο» φαλαγγάρχη». Ελευθεροτυπία. http://www.iospress.gr/mikro2009/mikro20090321.htm. Ανακτήθηκε στις 2015-04-16. 
  32. Κατερίνα Κατή, Παναγιώτης Στάθης (2006-09-26). «Αμετανόητη Αυγή του φιδιού». Ελευθεροτυπία. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2013-02-17. https://archive.today/20130217154245/http://archive.enet.gr/online/online_text/c=112,id=84914692. 
  33. Μαρία Τσώλη (2006-09-26). «Απάντησαν στην καταδίκη με ναζιστικό χαιρετισμό». Το Βήμα. 
  34. Ψαρράς, Δημήτρης (08-09-2019). «Υμνος στον Σατανά και στη Βία». Η Εφημερίδα των Συντακτών. https://www.efsyn.gr/themata/thema-tis-efsyn/209872_ymnos-ston-satana-kai-sti-bia. Ανακτήθηκε στις 14-11-2020. 
  35. Μαρινίκη Αλεβιζοπούλου, Έφη Γιαννοπούλου (2013-09-21). «Δίκη Ηλία Κασιδιάρη: Ήττα της δικαιοσύνης;». Unfollow. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2014-05-10. https://archive.today/20140510112534/http://unfollow.com.gr/print/selected/3946-dikikasid/. Ανακτήθηκε στις 2015-04-16. 
  36. Ο ΙΟΣ (2006-02-26). «Το Τριώδιο της ακροδεξιάς». Ελευθεροτυπία. http://www.iospress.gr/ios2006/ios20060226.htm. Ανακτήθηκε στις 2015-04-16. 
  37. Ψαρράς, Δημήτρης (2012). Η μαύρη βίβλος της Χρυσής Αυγής: Ντοκουμέντα από την ιστορία και τη δράση μιας ναζιστικής ομάδας. Αθήνα: Πόλις. σελίδες 134–137. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία