Βάνδον (Βυζαντινή Αυτοκρατορία)

Το βάνδον ήταν η βασική στρατιωτική μονάδα, αλλά και μία διοικητική εδαφική οντότητα της μέσης Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Το όνομά του, όπως τα λατινικά bandus και bandum ("έμβλημα, λάβαρο"), είχε γερμανική καταγωγή. [1] [2] Προέρχεται από το γοτθικό bandwō, [1] που αποτελεί απόδειξη ξένης επιρροής στο στρατό, τη στιγμή που εξελίχθηκε αυτός ο τύπος μονάδας. [3]

Οι Ρωμαίοι νικούν τον Άραβα Άμερ εμίρη της Μελιτηνής στον ποταμό Λαλακάοντα το 863. Μικρογραφία από το Χρονικό του Σκυλίτζη.

Προέλευση

Επεξεργασία

Ο όρος χρησιμοποιείτο ήδη τον 6ο αιώνα και αναφέρεται από τον Προκόπιο [1] ως όρος για ένα λάβαρο μάχης. Σύντομα άρχισε να εφαρμόζεται στη μονάδα, που έφερε το λάβαρο αυτό. [2] Από τη βασιλεία του Νικηφόρου Α΄ (β. 802-811) έγινε το όνομα για μία υποδιαίρεση των βυζαντινών Θεμάτων. [1]

Οργάνωση

Επεξεργασία

Στον Βυζαντινό στρατό του 8ου-11ου αιώνα, το βάνδον σχημάτιζε τη βασική μονάδα, με 5-7 βάνδα να σχηματίζουν μία Τούρμα, την κύρια υποδιαίρεση ενός Θέματος, μίας επαρχίας με συνδυασμένη τη στρατιωτική και πολιτική εξουσία. [2] Κάθε βάνδον διοικούνταν από έναν κόμη (comes) και είχε δύναμη: το βάνδο πεζικού 200-400 άνδρες και το βάνδο ιππικού 50-100 άνδρες. [2] [4] Θεωρείται ότι το βάνδον στα Τακτικά (9ος αι.), είναι αυτό που προηγουμένως στο Στρατηγικόν (6ο αι.) αναφέρεται ως τάγμα ή αριθμός. [3]

Το βάνδο πεζικού σχηματιζόταν από 16 λοχαγίες, η καθεμία με 16 άνδρες, διοικούμενες από έναν αξιωματικό, τον λοχαγό (αρχηγό λόχου), ο οποίος επικουρείτο από τον δέκαρχο (αρχηγό 10 ανδρών), τον πένταρχο (αρχηγό 5 ανδρών), τον τέτραρχο (αρχηγό 4 ανδρών) και τον ουραγό (οπισθοφυλακή). [3] Κάθε 4 λοχαγίες σχημάτιζαν ένα αλλάγιον και περίπου τα τρία τέταρτα των ανδρών ήταν σκουτάτοι (ασπιδοφόροι) και το ένα τέταρτο ήταν τοξότες. [3] Κατά τον χρόνο που γράφτηκε το Στρατηγικόν, το βάνδο ιππικού υποδιαιρείτο σε 3 εκατονταρχίες, καθεμία από έναν εκατόνταρχο με ένα ανώτερο ίλαρχο δεύτερο στην ιεραρχία. [3]

Ως τη βασιλεία του Λέοντος ΣΤ' του Σοφού (β. 886-912), η εκατονταρχία εξαφανίστηκε και το βάνδον χωρίστηκε σε 6 αλλαγές (πιθανώς με κυβερνήτη τον πεντηκόνταρχο και κάθε ζευγάρι αλλαγών εδιοικείτο ακόμη από έναν εκατόνταρχο ή κένταρχο [5]. Καθεμία από τις 6 αλλαγές είχε 50 άνδρες, οργανωμένες σε 5 δεκαρχίες από 10 άνδρες η καθεμία. [5] Και οι τέσσερεις αξιωματικοί -δέκαρχος, πένταρχος τέτραρχος, ουραγός- ήταν λογχοφόροι. [5]

Ύστερη Αυτοκρατορία

Επεξεργασία

Στις αρχές του 10ου αι. η μονάδα πεζικού αποτελείτο από 256 άνδρες (16x16) και η μονάδα ιππικού από 300 άνδρες (6x50), αλλά τα εγχειρίδια δείχνουν ότι η ισχύς της μονάδας κυμαινόταν στην πραγματικότητα μεταξύ 200 και 400 ανδρών. [5] Το έργο Praecepta Militaria (Στρατιωτικοί Κανόνες) του Νικηφόρου Β΄ Φωκά (β. 963–969) δείχνει ότι το βάνδο ιππικού είχε δύναμη μόλις 50 ανδρών. [5] Σε αντίθεση με άλλους μεσο-Βυζαντινούς διοικητικούς και στρατιωτικούς όρους, το βάνδον επέζησε ως στην ύστερη Βυζαντινή περίοδο και παρέμεινε η βασική εδαφική ενότητα της ηγεμονίας της Τραπεζούντας μέχρι την πτώση της. [2]

Βιβλιογραφικές αναφορές

Επεξεργασία
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 Bali 2013, σελ. 462.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Kazhdan 1991, σελ. 250.
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 Heath 1979, σελ. 4.
  4. Heath 1995, σελ. 13.
  5. 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Heath 1979, σελ. 5.
  • Heath, Ian (1979). Byzantine Armies 886-1118. Men-at-Arms. Illustrated by Angus McBride. Osprey Publishing. σελίδες 4–6. ISBN 9780850453065. Heath, Ian (1979). Byzantine Armies 886-1118. Men-at-Arms. Illustrated by Angus McBride. Osprey Publishing. σελίδες 4–6. ISBN 9780850453065.  Heath, Ian (1979). Byzantine Armies 886-1118. Men-at-Arms. Illustrated by Angus McBride. Osprey Publishing. σελίδες 4–6. ISBN 9780850453065. 
  • Kazhdan, Alexander, ed. (1991). "Bandon". The Oxford Dictionary of Byzantium. Oxford University Press. p. 250. ISBN 978-0-19-504652-6.
  • Heath, Ian (1995). Byzantine Armies AD 1118-1461. Men-at-Arms. Illustrated by Angus McBride. Osprey Publishing. p. 13. ISBN 9781855323476.
  • Bali, Tomislav (2013), "Review of Paul Stephenson, ur., The Byzantine World", Historical Journal (in Croatian), Croatian Historical Society, 66 (2): 462

Περαιτέρω ανάγνωση

Επεξεργασία
  • "Bandon of Trebizond". Encyclopaedia of the Hellenic World. Foundation of the Hellenic World.
  • "Bandon of Matzouka". Encyclopaedia of the Hellenic World. Foundation of the Hellenic World.
  • "Bandon of Palaiomatzouka". Encyclopaedia of the Hellenic World. Foundation of the Hellenic World.