Βικιπαίδεια

Βάντα Γιακουμπόφκσα

Η Βάντα Γιακουμπόφκσα (πολωνικά: Wanda Jakubowska) (10 Νοεμβρίου 1907 – 25 Φεβρουαρίου 1998) ήταν Πολωνή σκηνοθέτης. Αν και σκηνοθέτησε έως και 15 ταινίες σε μια περίοδο 50 χρόνων, η Γιακουμπόφκσα είναι περισσότερο γνωστή για τη δουλειά της στο Ολοκαύτωμα. Η ταινία της το 1948, Τελευταίο Στάδιο, ήταν μια πρώιμη και επιδραστική απεικόνιση των στρατοπέδων συγκέντρωσης. Γυρίστηκε σε τοποθεσία στο Άουσβιτς, όπου είχε φυλακιστεί η Γιακουμπόφκσα.[16]

Βάντα Γιακουμπόφκσα
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Wanda Jakubowska (Πολωνικά)
Γέννηση10  Οκτωβρίου 1907[1][2][3]
Βαρσοβία[4][5]
Θάνατος25  Φεβρουαρίου 1998[1][6][7] ή 24  Φεβρουαρίου 1998[8]
Βαρσοβία[9]
Τόπος ταφήςΣτρατιωτικό Κοιμητήριο Ποβόνσκι
Χώρα πολιτογράφησηςΠολωνία
Δεύτερη Πολωνική Δημοκρατία
Βασίλειο της Πολωνίας (1815-1915)
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΠολωνικά[10]
ΣπουδέςΠανεπιστήμιο της Βαρσοβίας
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητασκηνοθέτρια ταινιών κινηματογράφου
σεναριογράφος
καθηγήτρια πανεπιστημίου
σεναριογράφος κινηματογραφικών ταινιών[11]
παιδαγωγός[11]
σκηνοθέτρια[12]
Αξιοσημείωτο έργοΤελευταίο Στάδιο
Περίοδος ακμής1933
Πολιτική τοποθέτηση
Πολιτικό κόμμα/ΚίνημαΠολωνικό Εργατικό Κόμμα
Αξιώματα και βραβεύσεις
Βραβεύσειςχάλκινο μετάλλιο της Αξίας για την Εθνική Άμυνα
Μετάλλιο της 40ης επετείου της Λαϊκής Πολωνίας
Τάγμα του Λαβάρου της Εργασίας, 1η τάξη (22  Ιουλίου 1949)[13]
Αξιωματικός του Τάγματος της Αναγέννησης της Πολωνίας (16  Απριλίου 1949)[14]
Διοικητής με Αστέρι του Τάγματος της Αναγέννησης της Πολωνίας‎[15]
Ludwik Waryński Medal
Βραβείο της Πρωτεύουσας Βαρσοβίας (1996)
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Η Γιακουμπόφκσα ήταν μια ένθερμη κομμουνίστρια, της οποίας οι ταινίες ήταν συχνά έντονα πολιτικοποιημένες.[17]

Πρώιμη ζωή Επεξεργασία

Η Γιακουμπόφκσα γεννήθηκε στις 10 Νοεμβρίου 1907. Ο πατέρας της ήταν ο Βάτσουαφ, μηχανικός που υπηρέτησε στον Αυτοκρατορικό Ρωσικό Στρατό κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και η μητέρα της η Ζόφια. Η οικογένεια της Γιακουμπόφκσα μετακόμισε στη Μόσχα κατά τη διάρκεια της θητείας του στρατού του Βάτσουαφ. Επέστρεψαν στην Πολωνία το 1922 μετά τον θάνατο της Ζόφια το 1917.[17]

Η Γιακουμπόφκσα αποφοίτησε από το γυμνάσιο το 1928 και έλαβε πτυχίο στην Ιστορία της Τέχνης από το Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας το 1931. Ακολουθώντας το ενδιαφέρον της παιδικής ηλικίας για τον κινηματογράφο, η Γιακουμπόφκσα ίδρυσε μια αριστερή ομάδα εκτίμησης του κινηματογράφου, τα μέλη της οποίας περιλάμβαναν αρκετούς μελλοντικούς Πολωνούς διανοούμενους. Ο Αλεξάντερ Φορντ και ο Γέζι Τέπλιτς ήταν αξιοσημείωτα αρχικά μέλη.[17]: 14  Μέσω της ομάδας εκτίμησης του κινηματογράφου, η Γιακουμπόφκσα βρήκε ευκαιρίες να δουλέψει σε πρώιμες πολωνικές ταινίες και να σκηνοθετήσει τις δικές της. Τα πιο αξιοσημείωτα έργα της από αυτή την περίοδο ήταν η Θάλασσα, μια ταινία μικρού μήκους που προτάθηκε για Όσκαρ, καθιστώντας την έτσι την πρώτη γυναίκα σκηνοθέτη που προτάθηκε για Όσκαρ, και μια προσαρμογή του Nad Niemnem, η οποία προοριζόταν να κυκλοφορήσει το 1939. Το ξέσπασμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου οδήγησε στην απώλεια ή την καταστροφή του Nad Niemnem, πριν από τη διανομή του.[17]: 15 

Εγκλεισμός Επεξεργασία

Μετά την εισβολή στην Πολωνία το 1939, η Γιακουμπόφκσα εντάχθηκε στο Πολωνικό Σοσιαλιστικό Κόμμα, μια υπόγεια αντιστασιακή ομάδα. Η Γιακουμπόφκσα συνελήφθη από την Γκεστάπο στις 30 Οκτωβρίου 1942. Αρχικά συνελήφθη σε σχέση με έναν γείτονα που είχε κρυμμένα όπλα σε έναν κοινόχρηστο κήπο. Η Γιακουμπόφκσα κρατήθηκε στη φυλακή Πάβιακ, όπου οι γερμανικές αρχές έμαθαν αργότερα για την υπόγεια εμπλοκή της. Στις 28 Απριλίου 1943 η Γιακουμπόφκσα μεταφέρθηκε στο Άουσβιτς. Κατά την άφιξη της έκαναν τατουάζ με τον αριθμό 43513.[17]: 16-18 

Η Γιακουμπόφκσα εργάστηκε σε ένα υποστρατόπεδο του Άουσβιτς που βρίσκεται στο Ράισκο. Το στρατόπεδο χρησίμευε κυρίως ως κέντρο έρευνας κήπου και κηπευτικών. Οι περισσότεροι από τους κρατούμενους εκεί ήταν καλά μορφωμένοι και πολλοί ήταν κομμουνιστές. Το στρατόπεδο εποπτευόταν από τον Δρ Γιόαχιμ Σέζαρ, ο οποίος ήταν ασυνήθιστα καλοπροαίρετος, αντιμετωπίζοντας ακόμη και ορισμένους κρατούμενους ως συναδέλφους. Η Γιακουμπόφκσα είχε επιφορτιστεί με τη λήψη φωτογραφιών φυτών για ερευνητικούς σκοπούς. Η εμπειρία της στο Ράισκο διέφερε σημαντικά από αυτό που απεικονίστηκε στην ταινία της Τελευταίο Στάδιο. Οι εμπειρίες της στο Άουσβιτς-Μπίρκεναου και τελικά στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Ράβενσμπρικ είναι πιο ευθυγραμμισμένες με την ταινία.[17]

Τον Οκτώβριο του 1944 οι γερμανικές αρχές εντόπισαν τη συνεχιζόμενη επαφή της Γιακουμπόφκσα με το υπόγειο κίνημα και τη μετέφεραν από το Ράικσο στο Μπίρκεναου. Η Γιακουμπόφκσα μεταφέρθηκε τελικά στο Ράβενσμπρικ 10 ημέρες πριν φτάσει ο Κόκκινος Στρατός στο Άουσβιτς. Οι Ναζί προσπάθησαν επίσης να εκκενώσουν το Ράβενσμπρικ, αλλά οι σοβιετικές δυνάμεις κατάφεραν να απελευθερώσουν τη συνοδεία αιχμαλώτων, συμπεριλαμβανομένης της Γιακουμπόφκσα, στις 28 Απριλίου 1945.[17]: 26-27 

Η Γιακουμπόφκσα έγινε φίλη με την Γκέρντα Σνάιντερ ενώ ήταν στο Άουσβιτς. Αρχικά πολιτική κρατούμενος, η Γερμανίδα Σνάιντερ έγινε Blockälteste (παρόμοιο με κάπο ). Οι αναφορές διαφέρουν για τη συμπεριφορά της Σνάιντερ στο Άουσβιτς. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι ήταν αξιοπρεπής άνθρωπος ενώ άλλοι την κατηγορούν ότι ξυλοκόπησε κρατούμενους. Μετά τον πόλεμο, η Σνάιντερ και η Γιακουμπόφκσα θα έγραφαν μαζί το σενάριο για το Τελευταίο Στάδιο.[17]: 23-25 

Καριέρα Επεξεργασία

Μετά τον πόλεμο, η Γιακουμπόφκσα μετακόμισε στο Λοτζ, όπου ο παλιός της φίλος, Αλεξάντερ Φορντ, ήταν τώρα υπεύθυνος για την Film Polski.

Το 1948 η Γιακουμπόφκσα κυκλοφόρησε την ταινία Τελευταίο Στάδιο. Η ταινία γυρίστηκε εν μέρει στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Άουσβιτς. Η ταινία βασίζεται στις προσωπικές της εμπειρίες ως κρατούμενη στο Άουσβιτς. Ισχυρίστηκε ότι αυτό που τη βοήθησε να επιβιώσει από το Άουσβιτς ήταν να σκεφτόταν συνεχώς την τεκμηρίωση των εμπειριών της.

Το μεταγενέστερο έργο της Γιακουμπόφκσα έχει περιέλθει στην αφάνεια πιθανότατα λόγω των κραυγαλέων κομμουνιστικών του χροιών. Έκανε δύο ακόμη ταινίες που αφορούσαν στρατόπεδα συγκέντρωσης: Συναντήσεις στο Λυκόφως (1960) και Το τέλος του κόσμου μας (1964). Αν και θεωρούσε ότι το τελευταίο ήταν η καλύτερη δουλειά της, κανένα από τα δύο δεν έγινε ευρέως εμφανές.[18]

Η Γιακουμπόφκσα υπηρέτησε επίσης ως καθηγήτρια στην Εθνική Σχολή Κινηματογράφου του Λοτζ (1949–1974).

Φιλμογραφία Επεξεργασία

Ως σκηνοθέτης

  • Θάλασσα (1933) (Morze)
  • Nad Niemnem (1939) (Στον ποταμό Νιέμεν) Ακυκλοφόρητο
  • Τελευταίο Στάδιο (1948)
  • Żołnierz zwycięstwa (1953) (Στρατιώτης της νίκης)
  • Opowiesc atlantycka (1954) (Ιστορία του Ατλαντικού)
  • Pozegnanie z diablem (1956) (Αποχαιρετισμός στον Διάβολο)
  • Król Macius I (1957) (Βασιλιάς Μάτσιους ο πρώτος)
  • Spotkania w mroku (1960) (Συναντήσεις στο Λυκόφως)
  • Historia wspólczesna (1960) (Σύγχρονη ιστορία)
  • Koniec naszego swiata (1964) (Το τέλος του κόσμου μας)
  • Gorąca Linia (1965) (Ζεστή γραμμή)
  • 150 na godzine (1972) (150 την ώρα)
  • Λευκή μαζούρκα (1979) (Biały mazur)
  • Zaproszenie (1986) (Πρόσκληση)
  • Kolory kochania (1988) (Χρώματα της αγάπης)

Βραβεία Επεξεργασία

  • Grand Prix – Κρυστάλλινη Σφαίρα για το Τελευταίο Στάδιο στο 3ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Κάρλοβι Βάρι το 1948.[19]
  • Διεθνές Βραβείο Ειρήνης για το Τελευταίο Στάδιο το 1950.

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. 118711644. Ανακτήθηκε στις 21  Ιουλίου 2015.
  2. ↑ 2,0 2,1 filmportal.de. fd2033e60107433eb2b7c7a1ad442e06. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  3. ↑ 3,0 3,1 (Πολωνικά) Internetowy Polski Słownik Biograficzny. wanda-jakubowska-rezyser-wiesz.
  4. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 15  Δεκεμβρίου 2014.
  5. ↑ «Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 28  Σεπτεμβρίου 2015.
  6. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb146846032. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  7. ↑ (Αγγλικά) SNAC. w6cm292t. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  8. ↑ (Αγγλικά) Internet Movie Database. Ανακτήθηκε στις 20  Οκτωβρίου 2019.
  9. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 31  Δεκεμβρίου 2014.
  10. ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. js2015877303. Ανακτήθηκε στις 1  Μαρτίου 2022.
  11. ↑ 11,0 11,1 Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. js2015877303. Ανακτήθηκε στις 16  Δεκεμβρίου 2022.
  12. ↑ www.acmi.net.au/creators/33807.
  13. ↑ Ανακτήθηκε στις 11  Σεπτεμβρίου 2021.
  14. ↑ Ανακτήθηκε στις 8  Ιανουαρίου 2022.
  15. ↑ Ανακτήθηκε στις 9  Ιανουαρίου 2022.
  16. ↑ Liebman, Stuart; Court, Leonard (1997). «Wanda Jakubowska's The Last Stop». Cinéaste 22 (4): 43–45. 
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 17,3 17,4 17,5 17,6 17,7 Χάλτοφ, Μάρεκ (Ιανουάριος 2018). Screening Auschwitz. Έβανστον, Ιλινόι: Northwestern University Press. ISBN 978-0-8101-3610-6. 
  18. ↑ Χάλτοφ, Μάρεκ (2010). «Return To Auschwitz: Wanda Jakubowska's "The Last Stage" (1948)». The Polish Review 55 (1): 7–34. 
  19. ↑ «Grand Prix – Crystal Globe for The Last Stage at the 3rd Karlovy Vary IFF in 1948». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Νοεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 30 Οκτωβρίου 2021. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Βάντα_Γιακουμπόφκσα&oldid=10007578"