Βατραχιώδη
Τα βατραχιώδη (επιστημονική και λατινική ονομασία Ranunculales) είναι μια αρκετά μεγάλη τάξη δικοτυλήδονων φυτών. Η ονομασία της οφείλεται σε ένα από τα γένη της, το φυτό βατράχιο(ν) (Ranunculus), που έδωσε το όνομά του και στην οικογένειά του, τα βατραχιοειδή. Τα βατραχιώδη ανήκουν σε μια ευρύτερη, παραφυλετική ομάδα, γνωστή ως «ευδικοτυλήδονα βάσεως», και αποτελεί τον πλέον θεμελιώδη της κλάδο, δηλαδή είναι «αδελφή» ομάδα ως προς τα υπόλοιπα ευδικοτυλήδονα. Τα γνωστότερα ίσως φυτά από όσα ανήκουν στην τάξη βατραχιώδη είναι οι παπαρούνες, οι ανεμώνες και τα δελφίνια με τα όμορφα λουλούδια τους.
| Βατραχιώδη | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Το άνθος του είδους Ranunculus repens
| ||||||||
| Συστηματική ταξινόμηση | ||||||||
|
Ταξινομική
ΕπεξεργασίαΗ Ομάδα Φυλογένειας των Αγγειόσπερμων αναγνωρίζει επτά οικογένειες βατραχιωδών στο ταξινομικό σχήμα της APG III (2009). Στο προηγούμενο σύστημα APG II δεχόταν προαιρετικώς τον διαχωρισμό τριών επιπλέον οικογενειών. Η κατάσταση έχει έτσι ως εξής[1]:
- Οικογένεια βερβεριδοειδή (Berberidaceae)
- Οικογένεια κιρκαιαστεροειδή (Circaeasteraceae)
- [+ Οικογένεια Kingdoniaceae ]
- Οικογένεια ευπτελεοειδή (Eupteleaceae)
- Οικογένεια Lardizabalaceae
- Οικογένεια μηνισπερμοειδή (Menispermaceae)
- Οικογένεια μηκωνοειδή (Papaveraceae)
- [+ Οικογένεια Fumariaceae ]
- [+ Οικογένεια Pteridophyllaceae ]
- Οικογένεια βατραχιοειδή (Ranunculaceae)
(Σημείωση: το «+ ...» υποδηλώνει προαιρετικά δεκτή οικογένεια από το APG II, που προέρχεται από απόσχιση από την προηγούμενη οικογένεια.)
Με βάση μοριακή φυλογενετική ανάλυση αλληλουχιών DNA αναθεωρήθηκαν υποοικογένειες της τάξεως.[2] Η αναθεώρηση αυτή έχει ληφθεί υπόψη στη μετέπειτα ταξινόμηση, το σύστημα APG IV το 2016.[3] Η γενετική ανάλυση απεκάλυψε ότι η τάξη αποτελείται από τρεις κύριους κλάδους: τα ευπτελεοειδή, τα μηκωνοειδή (παπαρούνες) και τον «κεντρικό κλάδο» (core Ranunculales), που αποτελείται από τις υπόλοιπες πέντε οικογένειες.
Εξέλιξη
ΕπεξεργασίαΤο γνωστό από απολιθώματα εξαφανισμένο γένος Leefructus, που περιγράφηκε για πρώτη φορά το 2011, έχει αναγνωρισθεί ως μέλος των βατραχιωδών.[4] Το είδος Leefructus mirus σώζεται σε απολίθωμα από την Κίνα με πλήρως ανεπτυγμένα φύλλα, καθώς και βλαστό και άνθος που είναι πολύ παρόμοια ως προς τη δομή τους με τα σύγχρονα μέλη του γένους Ranunculus. Η ηλικία του απολιθώματος προσδιορίσθηκε σε περίπου 125 εκατομμύρια έτη και όχι μόνο αποδεικνύει ότι τα βατραχιώδη είναι μια αρχαιότατη ομάδα των ευδικοτυλήδονων φυτών, αλλά και υποδεικνύει ότι όλα τα αγγειόσπερμα ίσως εμφανίσθηκαν παλαιότερα από όσο πιστεύεται. Η δομή του φυτού και η ηλικία του ίσως να οδηγήσουν σε μία νέα προσέγγιση στη μελέτη της εξελίξεως των αγγειόσπερμων. Το γεγονός ότι το Leefructus εμφανίζει μια καλώς ανεπτυγμένη δομή που είναι παρόμοια με αυτή των σύγχρονων βατραχιωδών υποδεικνύει ότι αυτή η ομάδα των ευδικοτυλήδονων αναπτύχθηκε πιθανότατα αρκετά ενωρίτερα από την εποχή του απολιθώματος.
Ακόμα ένα απολίθωμα έχει περιγραφεί υπό την ονομασία Teixeiraea και προέρχεται από την ίδια εποχή, την Κρητιδική περίοδο, αλλά από την Πορτογαλία.[5] Εξάλλου το γένος Atli, γνωστό από απολίθωμα της ανώτερης Κρητιδικής από τον Καναδά φαίνεται ότι αναπτυσσόταν όπως αναρριχητικά φυτά της τάξεως των βατραχιωδών.[6]
Ιστορία
ΕπεξεργασίαΙστορικώς η οικογένεια βατραχιοειδή (Ranunculaceae) έχει μεγάλη σημασία, αφού το σύστημα του Ζυσιέ για την ταξινόμηση όλων των φυτών, που απετέλεσε το θεμέλιο των μετέπειτα φυσικών συστημάτων της βιολογικής ταξινομικής, πρωτοδημοσιεύθηκε το 1773 σε μια εργασία που αφορούσε την οικογένεια αυτή. Ως προς την τάξη της, αρχικώς χρησιμοποιήθηκε ο όρος Ranales για να περιλάβει τα Ranunculaceae και συγγενείς τους οικογένειες, που περιγράφηκαν επιστημονικώς από τους Bentham & Hooker τον 19ο αιώνα. Η ονομασία αντικαταστάθηκε από τη Ranunculales μόλις το 1964 με το σύστημα Melchior.
Το μετέπειτα ταξινομικό σύστημα Cronquist (1981) ανεγνώριζε επίσης την τάξη και την τοποθετούσε στην υφομοταξία Magnoliidae της ομοταξίας Magnoliopsida (= τα σημερινά δικοτυλήδονα). Στην τάξη βατραχιώδη ενέτασσε οκτώ οικογένειες, τις εξής:
- Οικογένεια Ranunculaceae
- Οικογένεια Circaeasteraceae
- Οικογένεια Berberidaceae
- Οικογένεια Sargentodoxaceae
- Οικογένεια Lardizabalaceae
- Οικογένεια Menispermaceae
- Οικογένεια Coriariaceae
- Οικογένεια Sabiaceae
Στο σύστημα Cronquist οι οικογένειες Papaveraceae και Fumariaceae (μαζί με τα φυτά της «προαιρετικής» οικογένειας Pteridophyllaceae) θεωρούνταν μαζί ως μία ξεχωριστή τάξη, τα «μηκωνώδη» (Papaverales), τοποθετημένη επίσης στην υφομοταξία Magnoliidae. Ο καθορισμός των βατραχιωδών κατά Cronquist είναι σήμερα γνωστό ότι δίνει μια πολυφυλετική ομάδα.
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ 1,0 1,1 APG 2009.
- ↑ Wang et al 2009.
- ↑ APG 2016.
- ↑ «Fossil is best look yet at an ancestor of buttercups»
- ↑ M. von Balthazar; K. Raunsgaard Pedersen; E.M. Friis (2005). «Teixeiraea lusitanica, a new fossil flower from the Early Cretaceous of Portugal with affinities to Ranunculales». Plant Systematics and Evolution 255 (1/2): 55-75. https://www.jstor.org/stable/23655238.
- ↑ Smith, Selena Y.; Little, Stefan A.; Cooper, Ranessa L.; Burnham, Robyn J.; Stockey, Ruth A. (2013). «A Ranunculalean Liana Stem from the Cretaceous of British Columbia, Canada: Atli morinii gen. et sp. nov.». International Journal of Plant Sciences 174 (5): 818-831. doi:. ISSN 1058-5893. https://www.journals.uchicago.edu/doi/10.1086/669925.
Πηγές
Επεξεργασία- Angiosperm Phylogeny Group (2009). «An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG III». Botanical Journal of the Linnean Society 161 (2): 105-121. doi:.
- Angiosperm Phylogeny Group (2016). «An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG IV». Botanical Journal of the Linnean Society 181 (1): 1-20. doi:.
- Wang, Wei; Lu, An-Ming; Ren, Yi; Endress, Mary E.; Chen, Zhi-Duan (Ιανουάριος 2009). «Phylogeny and classification of Ranunculales: Evidence from four molecular loci and morphological data». Perspectives in Plant Ecology, Evolution and Systematics 11 (2): 81-110. doi:.