Βορτιοξετίνη

χημική ουσία

Η βορτιοξετίνη, που πωλείται με τα εμπορικά σήματα Trintellix και Brintellix μεταξύ άλλων, είναι φάρμακο που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της μείζονος κατάθλιψης. Η αποτελεσματικότητα θεωρείται παρόμοια με αυτή των άλλων αντικαταθλιπτικών. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, συνιστάται μόνο σε άτομα που δεν έχουν βελτιωθεί επαρκώς σε δύο άλλα αντικαταθλιπτικά.[3] Λαμβάνεται από το στόμα.[4]

Βορτιοξετίνη
Ονομασία IUPAC
1-[2-(2,4-Dimethyl-phenylsulfanyl)-phenyl]piperazine
Κλινικά δεδομένα
Εμπορικές ονομασίεςTrintellix, Brintellix, άλλα
AHFS/Drugs.commonograph
MedlinePlusa614003
Δεδομένα άδειας
Κατηγορία ασφαλείας κύησης
Οδοί
χορήγησης
Από το στόμα (ταμπλέτες με επικάλυψη)
Κυκλοφορία
Κυκλοφορία
Φαρμακοκινητική
Βιοδιαθεσιμότητα75% (μέγιστη στις 7–11 ώρες)
Πρωτεϊνική σύνδεση98%
ΜεταβολισμόςΕκτεταμένος στο ήπαρ, κυρίως οξείδωση από το CYP2D6
Βιολογικός χρόνος ημιζωής66 ώρες
Απέκκριση59% στα ούρα, 26% στα κόπρανα
Κωδικοί
Αριθμός CAS508233-74-7 YesY
Κωδικός ATCN06AX26
PubChemCID 9966051
IUPHAR/BPS7351
DrugBankDB09068 N
ChemSpider8141643 N
UNII3O2K1S3WQV N
KEGGD10184 N
ChEBICHEBI:76016 N
ΣυνώνυμαLu AA21004
Χημικά στοιχεία
Χημικός τύποςC18H22N2S
Μοριακή μάζα298,45 g·mol−1
CC(C=C(C)C=C1)=C1SC2=C(N3CCNCC3)C=CC=C2

InChI=1S/C18H22N2S/c1-14-7-8-17(15(2)13-14)21-18-6-4-3-5-16(18)20-11-9-19-10-12-20/h3-8,13,19H,9-12H2,1-2H3 N

Key:YQNWZWMKLDQSAC-UHFFFAOYSA-N N
  (verify)

Συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες περιλαμβάνουν δυσκοιλιότητα και ναυτία.[4] Σοβαρές παρενέργειες μπορεί να περιλαμβάνουν αυτοκτονία σε άτομα κάτω των 25 ετών, σύνδρομο σεροτονίνης, αιμορραγία, μανία και σύνδρομο απρόσφορης έκκρισης αντιδιουρητικής ορμήνης. Σύνδρομο απόσυρσης μπορεί να εμφανιστεί εάν η δόση μειωθεί γρήγορα. Η χρήση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού δεν συνιστάται γενικά.[3] Κατατάσσεται ως διαμορφωτής σεροτονίνης. Ο τρόπος λειτουργίας του δεν είναι απολύτως σαφής, αλλά πιστεύεται ότι σχετίζεται με την αύξηση των επιπέδων σεροτονίνης.

Εγκρίθηκε για ιατρική χρήση στις Ηνωμένες Πολιτείες το 2013.[4] Το 2017, ήταν η 312η πιο συχνά συνταγογραφούμενη φαρμακευτική αγωγή στις Ηνωμένες Πολιτείες, με περισσότερες από ένα εκατομμύριο συνταγές.[5]

Ιατρικές χρήσεις

Επεξεργασία

Η βορτιοξετίνη χρησιμοποιείται ως θεραπεία για τη μείζονα καταθλιπτική διαταραχή.[4] Η αποτελεσματικότητα φαίνεται να είναι παρόμοια με άλλα αντικαταθλιπτικά. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί όταν άλλες θεραπείες έχουν αποτύχει.[6][7][8][9] Μια ανασκόπηση του Cochrane το 2017 σχετικά με τη βορτιοξετίνη έδειξε ότι η θέση της στη θεραπεία της σοβαρής κατάθλιψης είναι ασαφής λόγω των χαμηλών ποιοτικών στοιχείων και ότι απαιτείται περισσότερη μελέτη συγκρίνοντας τη βορτιοξετίνη με τα SSRI που είναι η τυπική αγωγή πρώτης γραμμής.[10]

Η βορτιοξετίνη χρησιμοποιείται επίσης εκτός σήματος για το άγχος.[11] Μια ανασκόπηση του 2016 διαπίστωσε ότι δεν ήταν χρήσιμη στη γενικευμένη διαταραχή άγχους σε δόσεις 2,5, 5 και 10 mg (δεν δόθηκαν δοκιμές 15 και 20 mg).[12] Μια μετα-ανάλυση του 2019 διαπίστωσε ότι η βορτιοξετίνη δεν παρήγαγε στατιστικά σημαντικά αποτελέσματα έναντι του εικονικού φαρμάκου στα συμπτώματα, την ποιότητα ζωής και τα ποσοστά ύφεσης της γενικευμένης διαταραχής άγχους, αλλά ήταν καλά ανεκτή.[13]

Παραπομπές

Επεξεργασία

Οι πιο συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες που αναφέρθηκαν με τη βορτιοξετίνη είναι ναυτία, διάρροια, ξηροστομία, δυσκοιλιότητα, έμετος, μετεωρισμός, ζάλη και σεξουαλική δυσλειτουργία.[6] Ωστόσο, με τη μοναδική εξαίρεση της ναυτίας, αυτές οι ανεπιθύμητες ενέργειες εμφανίστηκαν σε λιγότερο από το 10% των συμμετεχόντων στη μελέτη που έλαβαν το ενεργό φάρμακο, με έως και 8% των συμμετεχόντων που έλαβαν εικονικό φάρμακο να αναφέρουν τις ίδιες παρενέργειες.

Εάν συνταγογραφείται βορτιοξετίνη παράλληλα με τους παραδοσιακούς εκλεκτικούς αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRI) ή άλλα σεροτονινεργικά φάρμακα, αυτό μπορεί να προκαλέσει το δυνητικά απειλητικό για τη ζωή σύνδρομο σεροτονίνης.[6]

Η συχνότητα εμφάνισης σεξουαλικής δυσλειτουργίας είναι ελαφρώς υψηλότερη σε ασθενείς που λαμβάνουν βορτιοξετίνη από ό, τι σε άτομα που λαμβάνουν εικονικό φάρμακο και εμφανίζεται σε λιγότερο από το 10% των ασθενών που έλαβαν βορτιοξετίνη. Ως εκ τούτου, η βορτιοξετίνη μπορεί να είναι κατάλληλη για άτομα που έχουν υποστεί σεξουαλικές παρενέργειες από άλλα αντικαταθλιπτικά φάρμακα.[6][9]

Φαρμακολογία

Επεξεργασία

Φαρμακοδυναμική

Επεξεργασία

Η βορτιοξετίνη αυξάνει τις συγκεντρώσεις σεροτονίνης στον εγκέφαλο αναστέλλοντας την επαναπρόσληψή της στη σύναψη και ρυθμίζοντας (ενεργοποιώντας ορισμένους υποδοχείς ενώ μπλοκάρει ή ανταγωνίζεται, άλλους) ορισμένους υποδοχείς σεροτονίνης. Αυτό τη βάζει στην κατηγορία των ρυθμιστών και των διεγερτικών σεροτονίνης που περιλαμβάνει επίσης τη βιλαζοδόνη.[14] Έχει αποδειχθεί ότι διαθέτει τις ακόλουθες φαρμακολογικές δράσεις:[6][15][16][17][18][19]

Στόχος Συγγένεια Λειτουργική δραστηριότητα Δράση
Κi (nM) IC50 / EC50 (nM) IA (%)
SERT * 1.6 5.4 - Αναστολή
NET * 113 - - Αναστολή
5-HT1A * 15 200 96 Αγωνιστής
5-HT1B * 33 120 55 Μερικός αγωνιστής
5-HT1D * 54 370 - Ανταγωνιστής
5-HT3 * 3.7 12 - Ανταγωνιστής
5-HT7 * 19 450 - Ανταγωνιστής
β1 46[15] - - -

Φαρμακοκινητική

Επεξεργασία

Η βορτιοξετίνη φτάνει τη μέγιστη συγκέντρωση στο πλάσμα (C max ) εντός 7 έως 11 ωρών μετά τη χορήγηση (T max ) και ο μέσος τελικός χρόνος ημίσειας ζωής του (T ½ ) είναι ≈ 66 ώρες.

Οι μέσες τιμές Cmax σταθερής κατάστασης ήταν 9, 18 και 33 ng / mL μετά από δόσεις των 5, 10 και 20 mg / ημέρα. Οι συγκεντρώσεις στο πλάσμα σε σταθερή κατάσταση επιτυγχάνονται συνήθως εντός δύο εβδομάδων.[6]

Οι τιμές pKa της βορτιοξετίνης προσδιορίζονται ότι είναι 9,1 (± 0,1) και 3,0 (± 0,2) σύμφωνα με την Αυστραλιανή Δημόσια Έκθεση Αξιολόγησης για το υδροβρωμίδιο της βορτιοξετίνης.[20]

 
Δισκία 10 mg βορτιοξετίνης (Trintellix).

Η βορτιοξετίνη ανακαλύφθηκε από επιστήμονες της Lundbeck, οι οποίοι ανέφεραν τη λογική και τη σύνθεση του φαρμάκου (τότε ονομάστηκε Lu AA21004) σε μια δημοσίευση του 2011.[15][21]

Το 2007, η ουσία βρισκόταν σε κλινικές δοκιμές Φάσης II, και η Lundbeck και η Takeda συνήψαν συνεργασία με την οποία η Takeda πλήρωσε στη Lundbeck 40 εκατομμύρια δολάρια εκ των προτέρων, με υποσχέσεις έως 345 εκατομμύρια δολάρια σε ορόσημα και η Takeda συμφώνησε να πληρώσει το μεγαλύτερο μέρος του υπόλοιπου κόστους ανάπτυξης του φαρμάκου. Οι εταιρείες συμφώνησαν να συν-προωθήσουν το φάρμακο στις ΗΠΑ και την Ιαπωνία και ότι η Lundbeck θα λάβει δικαίωμα για όλες αυτές τις πωλήσεις. Η συμφωνία περιελάμβανε έναν άλλο υποψήφιο φάρμακο, την τεντατιοξετίνη (Lu AA24530), και θα μπορούσε να επεκταθεί ώστε να συμπεριλάβει δύο άλλες ενώσεις της Lundbeck.[22]

Η βορτοξετίνη εγκρίθηκε από την Αμερικανική Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων (FDA) για τη θεραπεία της μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής (MDD) σε ενήλικες τον Σεπτέμβριο του 2013[23] και εγκρίθηκε στην Ευρώπη αργότερα εκείνο το έτος.[24]

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. «Brintellix (vortioxetine (as hydrobromide)) Product Information» (PDF). Therapeutic Goods Administration. 
  2. «Brintellix EPAR». European Medicines Agency (EMA). Ανακτήθηκε στις 15 Ιανουαρίου 2021. 
  3. 3,0 3,1 British national formulary : BNF 76 (76 έκδοση). Pharmaceutical Press. 2018. σελ. 376. ISBN 9780857113382. 
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 «Vortioxetine Hydrobromide Monograph for Professionals». Drugs.com (στα Αγγλικά). American Society of Health-System Pharmacists. Ανακτήθηκε στις 18 Μαρτίου 2019. 
  5. «Vortioxetine Hydrobromide - Drug Usage Statistics». ClinCalc. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Ιουνίου 2020. Ανακτήθηκε στις 11 Απριλίου 2020. 
  6. 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 «Trintellix- vortioxetine tablet, film coated». DailyMed. 26 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 16 Νοεμβρίου 2020. 
  7. Connolly, KR; Thase, ME (2016). «Vortioxetine: a New Treatment for Major Depressive Disorder.». Expert Opinion on Pharmacotherapy 17 (3): 421–31. doi:10.1517/14656566.2016.1133588. PMID 26679430. «The authors suggest that vortioxetine is currently a good second-line antidepressant option and shows promise, pending additional long-term data, to become a first-line antidepressant option.». 
  8. Köhler, Stephan; Cierpinsky, Katharina; Kronenberg, Golo; Adli, Mazda (2016). «The serotonergic system in the neurobiology of depression: Relevance for novel antidepressants». Journal of Psychopharmacology 30 (1): 13–22. doi:10.1177/0269881115609072. PMID 26464458. 
  9. 9,0 9,1 Bobo, William; Kelliny, Marc; Croarkin, Paul; Moore, Katherine (2015). «Profile of vortioxetine in the treatment of major depressive disorder: An overview of the primary and secondary literature». Therapeutics and Clinical Risk Management 11: 1193–212. doi:10.2147/TCRM.S55313. PMID 26316764. 
  10. Koesters, Markus; Ostuzzi, Giovanni; Guaiana, Giuseppe; Breilmann, Johanna; Barbui, Corrado (2017-07-05). «Vortioxetine for depression in adults». The Cochrane Database of Systematic Reviews 7: CD011520. doi:10.1002/14651858.CD011520.pub2. ISSN 1469-493X. PMID 28677828. 
  11. Pae, Chi-Un; Wang, Sheng-Min; Han, Changsu; Lee, Soo-Jung; Patkar, Ashwin A.; Masand, Praksh S.; Serretti, Alessandro (May 2015). «Vortioxetine, a multimodal antidepressant for generalized anxiety disorder: a systematic review and meta-analysis». Journal of Psychiatric Research 64: 88–98. doi:10.1016/j.jpsychires.2015.02.017. ISSN 1879-1379. PMID 25851751. 
  12. Fu, Jie; Peng, Lilei; Li, Xiaogang (2016-04-19). «The efficacy and safety of multiple doses of vortioxetine for generalized anxiety disorder: a meta-analysis». Neuropsychiatric Disease and Treatment 12: 951–959. doi:10.2147/NDT.S104050. ISSN 1176-6328. PMID 27143896. 
  13. Qin, Bin; Huang, Guangsu; Yang, Qian; Zhao, Mingjun; Chen, Hong; Gao, Wen; Yang, Mingxiu (November 2019). «Vortioxetine treatment for generalised anxiety disorder: a meta-analysis of anxiety, quality of life and safety outcomes». BMJ Open 9 (11): e033161. doi:10.1136/bmjopen-2019-033161. PMID 31784448. 
  14. «Lundbeck's "Serotonin Modulator and Stimulator" Lu AA21004: How Novel? How Good? - GLG News». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Ιουλίου 2011. 
  15. 15,0 15,1 15,2 «Discovery of 1-[2-(2,4-dimethylphenylsulfanyl)phenyl]piperazine (Lu AA21004): a novel multimodal compound for the treatment of major depressive disorder». Journal of Medicinal Chemistry 54 (9): 3206–21. May 2011. doi:10.1021/jm101459g. PMID 21486038. 
  16. N. Moore; B. Bang-Andersen; L. Brennum; K. Fredriksen; S. Hogg; A. Mork; T. Stensbol; H. Zhong και άλλοι. (August 2008). «Lu AA21004: a novel potential treatment for mood disorders». European Neuropsychopharmacology 18 (Supplement 4): S321. doi:10.1016/S0924-977X(08)70440-1. 
  17. Sanchez, C; Asin, KE; Artigas, F (1 January 2015). «Vortioxetine, a Novel Antidepressant with Multimodal Activity: Review of Preclinical and Clinical Data». Pharmacology & Therapeutics 145: 43–57. doi:10.1016/j.pharmthera.2014.07.001. ISSN 1879-016X. PMID 25016186. 
  18. Stahl, Stephen M. (11 Απριλίου 2013). Stahl's Essential Psychopharmacology: Neuroscientific Basis and Practical Applications (4th έκδοση). Cambridge University Press. ISBN 978-1107686465. 
  19. «BindingDB Search: BDBM50400902 1-(2-(2,4-dimethylphenylsulfanyl)phenyl)piperazine». BindingDB. Ανακτήθηκε στις 7 Δεκεμβρίου 2018. 
  20. «Australian Public Assessment Report for vortioxetine hydrobromide» (PDF). σελ. 11. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 1 Αυγούστου 2017. Ανακτήθηκε στις 5 Μαΐου 2018. 
  21. Sanchez, C; Asin, KE; Artigas, F (2015). «Vortioxetine, a novel antidepressant with multimodal activity: review of preclinical and clinical data». Pharmacol. Ther. 145: 43–57. doi:10.1016/j.pharmthera.2014.07.001. PMID 25016186. 
  22. Daniel Beaulieu for First Word Pharma. September 5th, 2007 Lundbeck, Takeda enter strategic alliance for mood disorder, anxiety drugs Αρχειοθετήθηκε 2016-10-10 στο Wayback Machine.
  23. FDA approves new drug to treat major depressive disorder Αρχειοθετήθηκε 2013-10-03 στο Wayback Machine., U.S. Food and Drug Administration Press Announcement.
  24. EMA Brintellix page at EMA site Αρχειοθετήθηκε 2016-01-26 στο Wayback Machine. Page accessed January 19, 2016