Βόρακας

Βόρακας
	Βόρακας. Προέλευση: Περιοχή Boron, Καλιφόρνια, ΗΠΑ. Έκθεμα Ορυκτολογικού Μουσείου Βόννης
Γενικά
Κατηγορία	Βορικά. Εβαπορίτες
Χημικός τύπος	Na2B4O5(OH)4 . 8H2O
Ορυκτολογικά χαρακτηριστικά
Πυκνότητα	1,7 gr/cm3
Χρώμα	Λευκό, ανοικτό γκρι. Ενίοτε αχνές αποχρώσεις γαλάζιου, πράσινου και κίτρινου
Σύστημα κρυστάλλωσης	Μονοκλινές
Κρύσταλλοι	Πρισματικοί σε όλα τα μεγέθη. Ενίοτε σε φλοιώδη ή γαιώδη μορφή
Υφή	Συμπαγής, πρισματική, ενίοτε πλακοειδής
Διδυμία	Σπάνια {100}
Σκληρότητα	2 - 2,5
Σχισμός	Τέλειος {100}, ατελής {010}
Θραύση	Κογχοειδής έως γαιώδης
Λάμψη	Υαλώδης έως ρητινώδης, ενίοτε αλαμπής
Γραμμή κόνεως	Λευκή
Πλεοχρωισμός	Άχρους
Διαφάνεια	Ημιδιαφανής έως αδιάφανος

Το παρόν άρθρο αφορά στο ορυκτό βόρακας. Για την ομώνυμη χημική ένωση δείτε βόρακας (ένωση).

Ο βόρακας (αγγλ. borax) είναι ένυδρο ορυκτό του βορίου. Το όνομά του προέρχεται από την αραβική λέξη buraq = λευκός, λόγω του χρώματός του. Η βασική του δομή συνίσταται από τριγωνικά συμπλέγματα BO₂(OH) και τετράεδρα BO₃(OH), τα οποία συνδέονται με αλυσίδες νατρίου και οκτάεδρα κρυσταλλικού νερού. Συνηθέστερο χρώμα του είναι το λευκό, χαρακτηριστική, όμως, είναι η γεύση του, η οποία είναι υπόγλυκη μεταλλική.

Στην ατμόσφαιρα τα κρυσταλλικά του δείγματα αφυδατώνονται παρέχοντας το δευτερεύον ορυκτό τινκαλκονίτη (Na₂B₄O₇ . 5H₂O), χωρίς, όμως, να χάσουν το αρχικό τους σχήμα. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται ψευδομορφισμός.

Σχηματίζεται με την εξάτμιση υδάτινων μαζών, στις οποίες βρίσκεται διαλυμένος, κυρίως αλμυρών λιμνών που αναφέρονται ως "playas", δηλαδή λιμνών που δεν έχουν νερό όλες τις εποχές του έτους και υπάρχουν μόνο κατά την εποχή των βροχών σε ξηρές περιοχές. Στις περιπτώσεις που οι λίμνες από τις οποίες προέκυψαν τα κοιτάσματα δεν σχηματιστούν ξανά, για διάφορους λόγους, οι αποθέσεις βόρακα εμφανίζουν το φαινόμενο της «εξάνθησης», δηλαδή οι κρύσταλλοι καλύπτονται επιφανειακά από μια μορφή σκόνης, προερχόμενης από την αφυδάτωση του ορυκτού (δείτε τον τινκαλκονίτη πιο πάνω). Το φαινόμενο αυτό αποτρέπει τη συλλογή δειγμάτων από συλλέκτες, καθώς για τη φύλαξή του απαιτούνται ειδικές συνθήκες.

Ανευρίσκεται σε περιοχές του Θιβέτ (από όπου μεταφερόταν εξαγόμενο από τον 16ο αιώνα), στην Τουρκία, στη Βολιβία, το Μεξικό και σε πολλές περιοχές της Καλιφόρνια των ΗΠΑ.

Σχετίζεται με τα ορυκτά κερνίτη, ουλεξίτη, αλίτη και τερναρδίτη, δηλαδή άλλους εβαπορίτες. Είναι γνωστός από τα πολύ παλιά χρόνια και, πριν την ανακάλυψη του κερνίτη, το 1926, στην Καλιφόρνια ( Kramer District of Kern Co., εξ ου και το όνομα κερνίτης), ήταν το βασικό μετάλλευμα βορίου.

Ο βόρακας χρησιμοποιείται σε καθαριστικά προϊόντα για τις λευκαντικές του ιδιότητες, στα χημικά εργαστήρια για τη δημιουργία ρυθμιστικών διαλυμάτων, ως συμπλοκοποιητής, ως χημικό για την αποσκλήρυνση του νερού, μαζί με χλωριούχο αμμώνιο χρησιμοποιείται ως συλλίπασμα στη μεταλλουργία, ως μια από τις πρώτες ύλες για την παρασκευή εύκαμπτης πάστας (Flubber) π.χ. στη σχολική επίδειξη της διαδικασίας δημιουργίας γέλης και ως πρόσθετο τροφίμων, χρησιμοποιούμενο σε κάποιες χώρες, αλλά απαγορευμένο σε άλλες.

Πηγές

Δείτε επίσης

Βιβλιογραφία

James Dwight Dana, Manual of Mineralogy and Lithology, Containing the Elements of the Science of Minerals and Rocks READ BOOKS, 2008 ISBN 1-4437-4224-4
Walter Schumann, R. Bradshaw, K. A. G. Mills, Handbook of Rocks, Minerals and Gemstones, Houghton Mifflin Harcourt, 1993 ISBN 0-395-51137-2