Γερούλι
Το γερούλι (επιστημονική ονομασία - Hyoscyamus albus - ελλ. Υοσκύαμος) είναι φυτό της οικογένειας των Στρυχνοειδών (Solanaceae).[1][2][3] Το φυτό αναπαράγεται κυρίως στη Νότια Ευρώπη. Υπάρχουν 11 είδη και είναι όλα τοξικά, ενώ από το φυτό χρησιμοποιούνται τα φύλλα και τα κουκούτσια. Χρησιμοποιείται για επουλώσεις. Επίσης, είναι αναλγητικό, αναισθητικό, σπασμολυτικό, ναρκωτικό, προκαλεί διαστολή της κόρης. Η τοξικότητα είναι ανάλογη των συνθηκών και του χώματος στα οποία μεγαλώνει το φυτό.
| Γερούλι | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
,_%CE%86%CE%BD%CF%89_%CE%A0%CF%8C%CE%BB%CE%B7,_%CE%98%CE%B5%CF%83%CF%83%CE%B1%CE%BB%CE%BF%CE%BD%CE%AF%CE%BA%CE%B7,_03-04-2021.jpg) Υοσκύαμος o λευκός (Hyoscyamus albus), Άνω Πόλη, Θεσσαλονίκη, 03-04-2021
| ||||||||||||||
| Συστηματική ταξινόμηση | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Διώνυμο | ||||||||||||||
| Υοσκύαμος o λευκός Hyoscyamus albus L. |
Το H. albus κατανέμεται κυρίως στις ακτές της Μεσογείου, σε χέρσες τοποθεσίες, μπάζα, αρχαιολογικούς χώρους, ερειπωμένα σπίτια, άκρες δρόμων, από το ύψος της θάλασσας μέχρι τα 800 μ. περίπου. Όλο το φυτό είναι αδενωδώς τριχωτό και κολλώδες. Ανθίζει από Ιανουάριο μέχρι Νοέμβριο και τα άνθη έχουν χρώμα ωχρο-κιτρινοπράσινο, συχνά με μια πορφυρή σκούρη κηλίδα στον φάρυγγα της στεφάνης.[4] Στην Ελλάδα απαντούν αυτοφυή 3 είδη του γένους Hyoscyamus (H. albus, H. niger, H. aureus), γνωστά με τα ονόματα γέροντας, γέρος, γιατρός, δαιμοναριά κ.ά. Το όνομα του Hyoscyamus προέρχεται από το αρχ. υός (γενική του ὗς=χοίρος) και το κύαμος=κουκιά. Ειδικότερα, η παράδοση αναφέρει ότι ο χοίρος μπορούσε να τραφεί με το φυτό χωρίς δυσάρεστες συνέπειες, ενώ αντίθετα για τον άνθρωπο είναι τοξικό. Επιπλέον, η κάψα του υοσκύαμου και της κουκιάς μοιάζουν. Όσον αφορά το όνομα του είδους (albus), προέρχεται από τα λατινικά, επειδή ο χρωματισμός του άνθους είναι πιο ανοιχτός σε σχέση με το συγγενικό Hyoscyamus niger. Όπως και πολλά άλλα είδη της οικογένειας Solanaceae, το Hyoscyamus albus L., είναι φυτό πολύ τοξικό σε όλα τα μέρη του, με κύριο αλκαλοειδές τη σκοπολαμίνη. Η κατάποση από μόνη της μπορεί να οδηγήσει σε θάνατο. Η γνώση του Υοσκύαμου ως φαρμακευτικό φυτό είναι πολύ παλιά. Βαβυλώνιοι, Αιγύπτιοι, Πέρσες, Άραβες, Έλληνες και Ρωμαίοι, το χρησιμοποιούσαν τόσο ως ηρεμιστικό όσο και ως δηλητήριο.
Πηγές Επεξεργασία
- Παπιομύτογλου Β. 2006, Αγριολούλουδα της Ελλάδας.
- Φυτολογία 2006, Εκδοτική Αθηνών.
- Krigas, N., Lagiou, E., Hanlidou, E. & Kokkini, S., 1999: The vascular flora of the Byzantine Walls of Thessaloniki (N Greece). — Willdenowia 29: 77–94
- Lafranchis T. & Sfikas G. 2001, Flowers of Greece (Vol. II)
- Strid A. 1980, Φυτά του Ολύμπου. Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Thomas Meyer: Weißes Bilsenkraut. Datenblatt mit Bestimmungsschlüssel.
- ↑ Ehrentraud Bayer, Karl-Peter Buttler, Xaver Finkenzeller, Jürke Grau: Pflanzen des Mittelmeerraums. Mosaik Verlag GmbH, München 1986.
- ↑ «Factsheet - *Hyoscyamus albus». Flora.sa.gov.au. 13 Οκτωβρίου 1976. Ανακτήθηκε στις 24 Απριλίου 2017.
- ↑ «Hyoscyamus albus L. 1753». www.greekflora.gr. Ανακτήθηκε στις 20 Αυγούστου 2021.