Γιακούμπ Σπάτας

Ο Γιακούμπ Σπάτας (1369 - 1416) ήταν ο τελευταίος λόρδος στο Δεσποτάτο της Άρτας από την Αλβανική Οικογένεια Σπάτα (1414 - 1416) εκτός από ένα σύντομο χρονικό διάστημα που ανατράπηκε από τον τοπικό πληθυσμό. Η ηγεμονία του έληξε όταν ο Παλατίνος κόμης της Κεφαλλονιάς και της Ζακύνθου Κάρολος Α΄ Τόκκος τον συνέλαβε, τον εκτέλεσε (1416), διέλυσε το Δεσποτάτο και προσάρτησε την Άρτα στην κομητεία του. Ο Γιακούμπ ήταν εγγονός του Αλβανού πολέμαρχου Ιωάννη Μπούα Σπάτα του ιδρυτή του Αλβανικού Δεσποτάτου μέσω της κόρης του Ειρήνης με πατέρα ένα άλλο άγνωστο μέλος της Οικογένειας Σπάτα. Ο αδελφός του ήταν ο προκάτοχος του Μορίς Σπάτας, είχε άλλα δύο ετεροθαλή αδέλφια τον Τσάρλς και την Μανταλένα Μαρτσεσάνο από τον δεύτερο γάμο της μητέρας του Ειρήνης. Ο Γιακούμπ Σπάτας μεγάλωσε στην αυλή του Οθωμανού Σουλτάνου Μωάμεθ Α΄ όπου ασπάστηκε το Ισλάμ. Όταν πέθανε ο μεγαλύτερος αδελφός του Μορίς (1414) διεκδίκησε την διαδοχή του δουκάτου, την απέκτησε με την βοήθεια της μητέρας του Ειρήνης, ο ετεροθαλής αδελφός του Τσάρλς διορίστηκε κυβερνήτης στην γειτονική πόλη Ρωγοί. Η Μουσουλμανική του πίστη προκάλεσε σφοδρές αντιδράσεις στον τοπικό πληθυσμό που φοβήθηκε ότι θα παραδώσει την πόλη τους στην Οθωμανική αυτοκρατορία. Οι Αρτινοί εξεγέρθηκαν, τον φυλάκισαν και τοποθέτησαν στην ηγεμονία τους τον ετεροθαλή αδελφό του Τσάρλς Μαρτσεσάνο. Ο Γιακούμπ δραπέτευσε από την φυλακή, κατέφυγε στην Οθωμανική αυλή και ζήτησε την βοήθεια τους, επέστρεψε στην Άρτα με την βοήθεια του Οθωμανού Ισμαήλ ανέκτησε το Δουκάτο, έστειλε εξορία τον Τσάρλς και εκτέλεσε τους υπαίτιους της εξέγερσης.

Γιακούμπ Σπάτας
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	14ος αιώνας
Θάνατος	1  Οκτωβρίου 1416
Χώρα πολιτογράφησης	Δεσποτάτο της Άρτας
Θρησκεία	Ισλάμ
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	πολιτικός
Σχετικά πολυμέσα

Με την ανάκτηση της Άρτας ο Γιακούμπ βρέθηκε αντιμέτωπος με έναν πανίσχυρο Λατίνο αντίπαλο, τον κόμη της Κεφαλλονιάς και της Ζακύνθου Κάρολο Α΄ Τόκκο. Ο Κάρολος κατείχε ήδη τα Ιωάννινα και είχε υποτάξει όλους τους άρχοντες της βορείας Ηπείρου και της Αλβανίας, ο επόμενος στόχος του ήταν περιοχές της νότιας Ηπείρου όπως η Άρτα, η Αιτωλία και η Ακαρνανία. Η χρονολόγηση αμφισβητείται επειδή το Χρονικό των Τόκκων δεν παρέχει ακριβείς ημερομηνίες, το βέβαιο είναι ότι ο Κάρολος είχε ξεκινήσει τις επιθέσεις στην Άρτα πρίν την επιστροφή του Γιακούμπ. Με βάση το κάστρο της Μπολιάνα ο Κάρολος Τόκκος έκανε συνεχείς επιθέσεις σε όλη την επικράτεια του Γιακούμπ στο Δεσποτάτο της Άρτας. Ο Γιακούμπ και πεθερός του Μορίς ηττήθηκαν στην πολιορκία του κάστρου της Μπολιάνα, κατόπιν ο αδελφός του Καρόλου Λεονάρδος Β΄ Τόκκος τους συνέτριψε κοντά στην Αρχαία Νικόπολη αν και ο γιος του Καρόλου δέχτηκε σοβαρά πλήγματα από τους Αλβανούς. Οι Τόκκοι κατέλαβαν το Κάστρο της Ρινιάσας, στην συνέχεια πολιόρκησαν τους Ρωγούς και την Άρτα αλλά ο Γιακούμπ και ο πεθερός του υπερασπίστηκαν την πόλη τους επιτυχώς. Ο Κάρολος Α΄ Τόκκος αποσύρθηκε στα Ιωάννινα, με την επιστροφή του συνάντησε τον Γιακούμπ κοντά στην Μπολιάνα, τον έριξε στην παγίδα, τον αιχμαλώτισε και τον εκτέλεσε (1 Οκτωβρίου 1416). Οι ευγενείς της Άρτας οι οποίοι όπως και οι αντίστοιχοι των Ιωαννίνων προτιμούσαν τους Λατίνους από τους Αλβανούς παρέδωσαν την πόλη στον Κάρολο Α΄ Τόκκο, ο ίδιος ορκίστηκε να σεβαστεί τα δικαιώματα τους. Ο Κάρολος Α΄ Τόκκο μπήκε θριαμβευτικά στην Άρτα (4 Οκτωβρίου 1416), την ίδια εποχή ο αδελφός του Λεονάρδο κατέλαβε τους Ρωγούς.

Πηγές

• Fine, John Van Antwerp (1994). The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest. Ann Arbor: University of Michigan Press.
• Nicol, Donald MacGillivray (2010). The Despotate of Epiros 1267–1479: A Contribution to the History of Greece in the Middle Ages. Cambridge: Cambridge University Press.
• Trapp, Erich; Beyer, Hans-Veit; Walther, Rainer; Sturm-Schnabl, Katja; Kislinger, Ewald; Leontiadis, Ioannis; Kaplaneres, Sokrates (1976–1996). Prosopographisches Lexikon der Palaiologenzeit (in German). Vienna: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften.