Γραμματολογία
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Η γραμματολογία είναι κλάδος της φιλολογικής επιστήμης που ερευνά τη γένεση, την ιστορική εξέλιξη και την ιστορική διαδοχή των γραπτών μνημείων του λόγου ενός έθνους και ενδιαφέρεται για την αξιολόγηση του περιεχομένου τους και τον καθορισμό της μορφής τους.
Τα γραπτά όμως μνημεία του λόγου με τα οποία εκφράστηκε η πνευματική δημιουργία ενός έθνους και έζησαν πάνω απ' τα χρόνια και αναγνωρίστηκαν γενικά, είναι φυσικό να αποτελούν συνάρτηση της πνευματικής δύναμης του έθνους και να συνδέονται στενά με την ιστορική πορεία του και την ακμή, τη στασιμότητα ή την παρακμή του.
Γι' αυτό η γραμματολογία, όταν εξετάζει τη γένεση ή την εξέλιξη ενός είδους του λόγου σε ορισμένη εποχή, ερευνά τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της εποχής αυτής, τις συνθήκες του τόπου, πολιτικές, κοινωνικές οικονομικές, ηθικές και πνευματικές, όπως επίσης και τις προσωπικότητες που συντέλεσαν στην ανάπτυξη των ιδεών και της τέχνης.
Επειδή η πνευματική δημιουργία είναι τεράστια, για την εύκολη εξέτασή της χωρίζεται σε είδη λόγου που κι αυτά εξετάζονται κατά ιστορικές περιόδους. Τα είδη λόγου χωρίζονται στα: είδη της ποίησης και του πεζού λόγου, με πολλές ειδικότερες υποδιαιρέσεις και οι ιστορικές περίοδοι σε: αρχαία, αλεξανδρινή, βυζαντινή και νεότερη.
Ιστορία
ΕπεξεργασίαΗ γραμματολογία έχει την αρχή της στην αρχαιότητα και πρώτος την έβαλε στη σχολή του ο Αριστοτέλης, που εκτός από τις διδασκαλίες του, έγραψε και την Ποιητική που εξέταζε τη φύση και τα στοιχεία της ποίησης.
Περισσότερο όμως συστηματοποιήθηκε η έρευνα αυτή στην αλεξανδρινή εποχή, που οι Πτολεμαίοι είχαν συγκεντρώσει στη βιβλιοθήκη και το μουσείο ότι αξιόλογο είχε γραφτεί στον ελληνικό κόσμο. Οι προϊστάμενοι της βιβλιοθήκης, μεγάλοι σοφοί Ερατοσθένης, Θεόκριτος, Απολλώνιος ο Ρόδιος, Καλλίμαχος κ.ά. εκτός από φιλόλογοι ήταν και αξιόλογοι ποιητές και συγγραφείς.
Κυριότερος θεμελιωτής της ιστορίας της ελληνικής γραμματείας θεωρείται ο Καλλίμαχος, που συστηματοποίησε και τελειοποίησε τις εργασίες του Αριστοτέλη, με τους πίνακες και τη διδασκαλία του. Τους πίνακες του Καλλίμαχου διόρθωσε και συμπλήρωσε ο Αριστοφάνης ο Βυζάντιος που έκανε και την κριτική έκδοση του Όμηρου, του Ησίοδου, του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη.
Στα νεότερα χρόνια συστηματικότερος μελετητής της αρχαίας γραμματείας είναι ο Γερμανός Ιωάννης Γ. Αλβέρτος Φαβρίκιος, καθηγητής του Αμβούργου. Σπουδαία βοήθεια στη διαμόρφωση της γραμματολογικής έρευνας πρόσφεραν οι Γερμανοί ποιητές Φρίντριχ Σίλερ και Γιόχαν Βόλφγκανγκ φον Γκαίτε. Η νεοελληνική γραμματεία βρίσκεται στο στάδιο της συλλογής του υλικού και της βιβλιογράφησης και τις βάσεις για την κριτική επεξεργασία έβαλαν ο Ιάκωβος Πολυλάς, ο Εμμανουήλ Ροΐδης και ο Κωστής Παλαμάς.
Παραπομπές
ΕπεξεργασίαΒιβλιογραφία
Επεξεργασία- Α. Γεωργοπαπαδάκος, Ελληνική Γραμματολογία, από τις αρχές ως το τέλος του 6ου μ.χ. αιώνα, Βιβλιοπωλείο Μόλχο, Θεσσαλονίκη 1955.