Διήρης

Η διήρης ήταν τύπος αρχαίου κωπήλατου πολεμικού πλοίου (δηλαδή μορφή αρχαίας γαλέρας) με δύο (2) στοίχους κωπηλατών, που εφευρέθηκε πριν από τον 6^ο αιώνα π.Χ. και χρησιμοποιήθηκε σε μεγάλο βαθμό από τους Έλληνες και τους Φοίνικες. Η κύρια άποψη μεταξύ ιστορικών συνιστά ότι πρόκειται για επινόηση των Φοινίκων, που χρησιμοποιήθηκε και επεκτάθηκε από τους Έλληνες^[3].

Ασσυριακό πολεμικό πλοίο, διήρης με έμβολο, 700 π.Χ.

Η διήρης συναντάται για πρώτη φορά στην αρχαία ιστορία σε θραύσματα έργων τέχνης Ασσυριακής προέλευσης του 8^ου αιώνα π.Χ..^[4]

Η διήρης ήταν μακρύ σκάφος που κατασκευάστηκε καθαρά για πολεμικούς σκοπούς και μπορούσε να επιτύχει σχετικά υψηλή ταχύτητα πλεύσης, σε αντιδιαστολή με το «στρογγυλό» που ήταν φορτηγό κωπήλατο πλοίο και όχι «αμφίπλωρο» όπως ήταν εκείνο.

Αρκετά συχνά, αν και εσφαλμένα, ο όρος χρησιμοποιήθηκε γενικότερα για κάθε δίκροτη γαλέρα, άσχετα από τον αριθμό των κωπηλατών ανά κουπί.

Περιγραφή

Η ονομασία «διήρης» προέρχεται από το αριθμητικό πρόθεμα «δι-» και την κατάληξη «-ήρης», αναφερόμενη σε πλοία με δυο στοίχους κωπηλατών, είτε δίκροτα (με δύο σειρές κουπιών και έναν κωπηλάτη ανά κουπί) είτε μονόκροτα (με μια σειρά κουπιών και δύο κωπηλάτες ανά κουπί).

Τυπικά είχαν μήκος περί τα 18-45 μέτρα και πλάτος περί τα 3-12 μέτρα.^[5]^[6] Προήλθε από την πεντηκόντορο, ένα πλοίο διπλής χρήσης με μία σειρά κουπιών και έναν κωπηλάτη ανά κουπί σε κάθε πλευρά του σκάφους, προσθέτοντας είτε μια σειρά κουπιών είτε μια σειρά κωπηλατών. Η διήρης είχε το διπλάσιο μήκος και ύψος σε σύγκριση με την τριακόντορο και επανδρώνονταν με 120 κωπηλάτες. Είχε ακόμη ένα μεγάλο τετράγωνο ιστίο και έφερε (συνήθως) έμβολο.

Η επόμενη μετά τη διήρη ναυτική εξέλιξη ήρθε με την τριήρη, που είχε αυξημένο μήκος, μέχρι 43 μέτρα, συνήθως και ύψος (τουάχιστον η τρίκροτη), ενώ ο αριθμός των κωπηλατών αυξήθηκε σε 180.^[7]

Χρήσεις

Τέτοια πλοία χρησιμοποιήθηκαν συχνά, εκτός από τους Ίωνες και τους Φοίνικες, χρησιμοποιήθηκαν μεταγενέστερα και από τους Ρωμαίους, για παράδειγμα κατά τη δεύτερη εισβολή του Ιουλίου Καίσαρα στη Βρετανία.^[4]

Μεσαιωνικές γαλέρες επίσης περιγράφονταν ενίοτε, σε διάφορα λογοτεχνικά κείμενα, ως διήρεις ή και ως τριήρεις, ανάλογα με τον αριθμό σειρών των κουπιών, όπως επίσης και κάποια χελάνδια, δρομόνες και γαλεάσσες, καθώς και κάποιων μικρών σκαφών αναψυχής που ονομάζονταν «παμφύλεις». Ωστόσο, η χρήση αυτής της ορολογίας, εκτός από το ότι είναι ορολογικά εσφαλμένη, μπορεί να οδηγήσει σε παρανοήσεις, εφόσον τα πολεμικά της ελληνορωμαϊκής περιόδου είχαν κατασκευαστεί με τελείως διαφορετικές κατασκευαστικές αρχές.

Άλλωστε, με βάση την αρχαία ορολογία, που δεν ήταν πια σε χρήση, ο όρος αυτός ήταν συχνά λανθασμένος, γιατί πολλά από τα παραπάνω αναφερόμενα πολεμικά, είχαν μεν δυο ή και τρεις σειρές κουπιά, αλλά συχνά χρησιμοποιούσαν περισσότερους από έναν κωπηλάτες ανά κουπί, οπότε σύμφωνα με την αρχαία ορολογία συχνά ήταν τετρήρεις, ίσως και κάπως μεγαλύτερες πολυήρεις. Επίσης οι αρχαίες γαλέρες έφεραν (συνήθως) έμβολο, ενώ οι μεταγενέστερες όχι.

Δείτε επίσης

Παραπομπές

↑ D.B. Saddington (2011) [2007]. "the Evolution of the Roman Imperial Fleets," in Paul Erdkamp (ed), A Companion to the Roman Army, 201-217. Malden, Oxford, Chichester: Wiley-Blackwell. (ISBN 978-1-4051-2153-8). Plate 12.2 on p. 204.
↑ Coarelli, Filippo (1987), I Santuari del Lazio in età repubblicana. NIS, Rome, pp 35-84.
↑ Casson, Lionel (1 Δεκεμβρίου 1995). Πλοία και Ναυτιλία στον Αρχαίο Κόσμο. The Johns Hopkins University Press. σελίδες 57–58. ISBN 978-0801851308.
↑ ^4,0 ^4,1 Casson, Lionel (1 Δεκεμβρίου 1995). Ships and Seamanship in the Ancient World. The Johns Hopkins University Press. σελίδες 57–58. ISBN 978-0-8018-5130-8.
↑ Бирема // Военная энциклопедия : [в 18 т.] / под ред. В. Ф. Новицкого [и др.]. — СПб. ; [М.] : Тип. т-ва И. Д. Сытина, 1911—1915.
↑ «The nautical technology of the ancient Greeks: The bireme». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Οκτωβρίου 2021.
↑ Rawlinson, George (1867). The five great monarchies of the ancient eastern world; or, the history, geography, and antiquities of Chaldaea, Assyria, Babylon, Media, and Persia, collected and illustrated from ancient and modern sources: In 4 Vols, Volume 4. John Murray. σελ. 143.

[1] D.B. Saddington (2011) [2007]. "the Evolution of the Roman Imperial Fleets," in Paul Erdkamp (ed), A Companion to the Roman Army, 201-217. Malden, Oxford, Chichester: Wiley-Blackwell. (ISBN 978-1-4051-2153-8). Plate 12.2 on p. 204.

[2] Coarelli, Filippo (1987), I Santuari del Lazio in età repubblicana. NIS, Rome, pp 35-84.

[3] Casson, Lionel (1 Δεκεμβρίου 1995). Πλοία και Ναυτιλία στον Αρχαίο Κόσμο. The Johns Hopkins University Press. σελίδες 57–58. ISBN 978-0801851308.

[Casson_57–58-4] 4,0 ^4,1 Casson, Lionel (1 Δεκεμβρίου 1995). Ships and Seamanship in the Ancient World. The Johns Hopkins University Press. σελίδες 57–58. ISBN 978-0-8018-5130-8.

[5] Бирема // Военная энциклопедия : [в 18 т.] / под ред. В. Ф. Новицкого [и др.]. — СПб. ; [М.] : Тип. т-ва И. Д. Сытина, 1911—1915.

[6] «The nautical technology of the ancient Greeks: The bireme». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Οκτωβρίου 2021.

[7] Rawlinson, George (1867). The five great monarchies of the ancient eastern world; or, the history, geography, and antiquities of Chaldaea, Assyria, Babylon, Media, and Persia, collected and illustrated from ancient and modern sources: In 4 Vols, Volume 4. John Murray. σελ. 143.

[3]

[1]

[2]

[4]

[5]

[6]

[7]