Δρομοκαΐτειο Μουσείο
Το Δρομοκαΐτειο Μουσείο είναι το πρώτο νοσοκομειακό μουσείο που ιδρύθηκε στην Ελλάδα και αποτελεί τον χώρο καταγραφής της δραστηριότητας του Ψ.Ν.Α. Δρομοκαϊτείου από την πρώτη χρονιά της λειτουργίας του έως σήμερα. Ξεκίνησε τη λειτουργία του το 1995 και μέχρι σήμερα εκθέτει, συντηρεί και διαφυλάττει την ιστορία του Ψυχιατρικού Νοσοκομείου.[1]
| Δρομοκαΐτειο Μουσείο | |
|---|---|
 | |
| Είδος | μουσείο |
| Διεύθυνση | Ιερά Οδός 343, Χαϊδάρι, Τ.Κ. 12461 |
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | 38°0′1″N 23°39′46″E |
| Διοικητική υπαγωγή | Δήμος Χαϊδαρίου |
| Τοποθεσία | Χαϊδάρι |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Έναρξη κατασκευής | 1 Νοεμβρίου 1995 |
| Ιστότοπος | |
| Επίσημος ιστότοπος | |
| δεδομένα (π) | |
Ιστορία Επεξεργασία
Το Δρομοκαΐτειο αποτελεί ένα εξειδικευμένο νοσοκομείο ψυχιατρικής μονάδας. Ιδρυτής του είναι ο Χιώτης Ζωρζής Δρομοκαΐτης.
Την ίδρυση του Μουσείου αποφάσισε το Διοικητικό Συμβούλιο του νοσοκομείου στις 1 Νοεμβρίου 1995. Η ίδρυση του μουσείου ήρθε να διαφυλάξει και να αναδείξει την ιστορία του νοσοκομείου και των συνθηκών διαβίωσης των ασθενών. Στους ιδρυματικούς στόχους του μουσείου συγκαταλέγεται ο εμπλουτισμός του υλικού και η αύξηση της επισκεψιμότητας.[2]
Το μουσείο φιλοξενεί τόσο έντυπο υλικό όπως φωτογραφίες, χειρόγραφα, επιστολές, βεβαιώσεις εισαγωγής ασθενών κ.α. όσο και αντικείμενα που υπήρξαν μέρος του νοσοκομείου, όπως ιατρικά εργαλεία, φαρμακευτικό υλικό, συσκευή ηλεκτροσόκ, συσκευασίες παλαιών φαρμάκων, προσωπικά αντικείμενα αποβιωσάντων ασθενών, πολύγραφους κ.α.
Εκθέματα Επεξεργασία
Αντικείμενα Επεξεργασία
Στο μουσείο του Ψ.Ν.Α. Δρομοκαϊτείου φιλοξενούνται αντικείμενα από την καθημερινή ζωή των ασθενών[3][4]. Συγκεκριμένα:[1][5]
- Αντικείμενα από τον Ιερό Ναό Αγίων Αναργύρων που βρίσκεται εντός του νοσοκομείου: εικόνες, πολυέλαιοι, Ευαγγέλιο, σταυροί από το νεκροταφείο του νοσοκομείου.
- Δωρεές: Μια ξύλινη στρογγυλή τραπεζαρία (από την τέως βασιλική οικογένεια), το πρώτο τηλέφωνο/τηλεφωνική γραμμή (από την SIEMENS), φιλμ με ελληνικές ταινίες (από τη Φίνος Φιλμ), ραδιόφωνο.
- Ιατρικά αντικείμενα: ζουρλομανδύας, φιάλες, γραφείο, σύριγγες, πιεσόμετρο, καρδιογράφος, φάρμακα, βρύσες για ψυχρολουσία και μηχανήματα για ηλεκτροσόκ, ατζέντα με το ιατρικό ιστορικό των ασθενών.
- Εγκαταλελειμμένα αντικείμενα ασθενών, οι οποίοι πέθαναν στο Δρομοκαΐτειο και δεν αναζητήθηκαν από τους δικούς τους ανθρώπους: παλιά νομίσματα, κοσμήματα (σκουλαρίκια, δαχτυλίδια, βραχιόλια, σταυροί κλπ.), γυαλιά, ρολόγια, κομπολόγια, φυλαχτά, πορτοφόλια, καπνό, πίπες και επίσημα χαρτιά (π.χ. διαβατήρια γραμμένα στα γαλλικά και στα οθωμανικά τουρκικά, τα οποία γράφονταν με περσοαραβικό αλφάβητο και περιείχαν πολλά περσικά και αραβικά δάνεια).
- Δημιουργήματα των ασθενών: ψεύτικα σπαθιά και ασπίδες, σίδερο (για σιδέρωμα), ζυγαριές, κυρίως για τις θεατρικές παραστάσεις τους, καθώς και ποιήματα και πίνακες.
- Αντικείμενα από τις δραστηριότητες των ασθενών: βραβεία από αθλητικούς αγώνες με το Δαφνί, ραπτομηχανές, αργαλειός, μουσικά όργανα.
- Χαρτιά του Γ. Βιζυηνού: αίτηση εισαγωγής, πιστοποιητικό (περί ταυτοπροσωπίας), δικαστική πιστοποίηση (περί κινητικής αταξίας & φρενοβλάβειας), αποβιωτήριο και ποιήματά του.
- Οι επτά ανέκδοτες επιστολές του Δ. Βικέλα.
- Ποιήματα του Κ. Παλαμά και του Νίκου Καμπά, οι οποίοι δεν νοσηλεύτηκαν στο Δρομοκαΐτειο.
Φωτογραφικό υλικό Επεξεργασία
Στο Δρομοκαΐτειο Μουσείο δεν υπάρχει μεγάλος αριθμός φωτογραφιών, ούτε και πλήθος πληροφοριών που να προέρχονται από φωτογραφικά αρχεία της εποχής. Παρ' όλα αυτά, το υπάρχον φωτογραφικό υλικό του μουσείου αποτελεί πολύ σημαντική πηγή για προηγούμενες περιόδους λειτουργίας του Ιδρύματος. Το φωτογραφικό αυτό υλικό χρονολογείται από το 1935 έως το 1952. Δεν διατίθενται περισσότερες πληροφορίες για προγενέστερες ή μεταγενέστερες περιόδους.
Οι εν λόγω φωτογραφίες απεικονίζουν τόσο το προσωπικό του νοσοκομείου, όσο και κάποιους από τους χώρους του. Πιο συγκεκριμένα, σε κάποιες από αυτές παρουσιάζονται γυναίκες που ανήκουν στο προσωπικό του νοσοκομείου οι οποίες έχουν φωτογραφηθεί κυρίως στους εξωτερικούς χώρους του ιδρύματος. Σε κάποιες άλλες εμφανίζονται η τραπεζαρία και κάποιοι θάλαμοι του νοσοκομείου καθώς επίσης και κάποια από τα κτίριά του (π.χ. η εκκλησία, το νεκροταφείο).
Επίσης το μουσείο διαθέτει 14 φωτογραφικές πλάκες αρνητικών, εκ των οποίων προέρχονται μερικές από τις φωτογραφίες του μουσείου. Οι περισσότερες από αυτές αφορούν φωτογραφίες των εξωτερικών χώρων του νοσοκομείου και κτίρια. Ελάχιστες είναι αυτές στις οποίες απεικονίζονται εσωτερικοί χώροι.
Στην είσοδο του μουσείου υπάρχει πλούσιο φωτογραφικό υλικό από τους κατά καιρούς διευθυντές του νοσοκομείου (οι περισσότεροι εκ των οποίων ήταν από τη Χίο), τα πορτρέτα των οποίων είναι τοποθετημένα με χρονολογική σειρά στους τοίχους του μουσείου. Επιπλέον, τους τοίχους του μουσείου κοσμούν φωτογραφικά πορτρέτα και των δωρητών του νοσοκομείου (ενδ. Έλενα Σκυλίτση, Κων/νος Σεβαστόπουλος)
Δρομοκαΐτειο & γνωστά πρόσωπα Επεξεργασία
Στο άλλοτε φρενοκομείο και σήμερα Ψυχατρικό Νοσοκομείο Δρομοκαΐτειο έχουν νοσηλευτεί γνωστοί άνθρωποι τόσο στον τομέα των τεχνών όσο και των γραμμάτων, έργα των οποίων σήμερα βρίσκονται στο μουσείο που λειτουργεί εντός του νοσοκομείου.[6][7]
Προσωπικότητες της τέχνης Επεξεργασία
- Αλέξης Ακριθάκης: Γεννήθηκε το 1939 στο Ηράκλειο Αττικής. Από πολύ μικρός του αρέσει να μιλά για την τέχνη χωρίς να καταλαβαίνει πλήρως το νόημα της. Δεν πραγματοποίησε σπουδές στον τομέα της τέχνης. Δέχθηκε επιρροές από πολλά κινήματα ωστόσο δεν εντάχθηκε ποτέ σε κανένα αμιγώς. Δανειζόταν τεχνοτροπίες από διάφορους καλλιτέχνες πραγματοποιώντας έτσι ένα δικό του στυλ. Χαρακτηριστικό της ζωγραφικής του είναι η παρουσία έντονων χρωμάτων. Πραγματοποίησε πλήθος εκθέσεων στη Γερμανία και την Ελλάδα. Στη Γερμανία σε ηλικία 30 ετών ήρθε σε επαφή με ναρκωτικές ουσίες. Η αποτοξίνωσή του, τόσο από τις καταχρήσεις όσο και από το αλκοόλ, είναι ο λόγος που βρέθηκε στο Δρομοκαΐτειο. Πέθανε το 1994.
- Νικόλαος Στεφάνου Δραγούμης: Γιος του πρωθυπουργού Στεφάνου Δραγούμη και αδελφός του Ίωνα, ήταν ο πρωτότοκος γιος της οικογένειας γεννημένος το 1874. Έχει χαρακτηριστεί και ως «ο Βαν Γκογκ της Ελλάδας». Ο χαρακτηρισμός αυτός έχει διττή σημασία, από τη μία η ένταξη του στο κίνημα του Ιμπρεσιονισμού και από την άλλη η μακροχρόνια περιπλάνηση του σε ψυχιατρικές κλινικές οδήγησαν στον χαρακτηρισμό αυτό. Τελευταίος σταθμός του ήταν το Δρομοκαΐτειο. Η σύντομη νοσηλεία του εκεί έλαβε τέλος το 1933, όπου πέθανε πιθανώς από εγκεφαλικό.
- Ανδρέας Κρυστάλλης: Γεννήθηκε το 1911. Ως καλλιτέχνης εντάσσεται στο κίνημα του Ιμπρεσιονισμού. Χαρακτηριστικά της ζωγραφικής του είναι τόσο τα τοπία όσο και σκηνές της απλής καθημερινής ζωής. Η εισαγωγή του στο Δρομοκαΐτειο είναι απόρροια της γενικότερης κατάστασης που βίωσε καθ'όλη τη διάρκεια της ζωής του. Από μικρός έζησε τον ξεριζωμό από την πατρίδα του. Στη νέα του κατοικία, τον Πειραιά, βίωσε συνεχείς βομβαρδισμούς με αποκορύφωμα τη δημιουργία ενός χαρακτηριστικού πίνακα του, αντίστοιχου της Γκουέρνικα [8]. Με το τέλος της κατοχής οδηγήθηκε στο Δρομοκαΐτειο. Η έξοδός του από το ψυχιατρικό ίδρυμα δεν συνεπάγεται και την καλή ψυχική του υγεία. Έζησε την υπόλοιπη ζωή του με ψυχικά προβλήματα ως και τον θάνατό του το 1951.
- Αριστείδης Λάβδας[2][9]: Γεννήθηκε το 1911. Η ενασχόληση του με την τέχνη αφορά την αγιογραφία. Η νοσηλεία του στο Δρομοκαΐτειο διήρκησε 25 χρόνια. Οι λόγοι εγκλεισμού του ήταν η κατάχρηση αλκοολούχων ποτών (αλκοολική ψύχωση) και οι σοβαρές διαταραχές μνήμης.
- Βαλεντίνος Ίλβες[9]: Γεννημένος το 1900 στη Ρωσία, νοσηλεύτηκε για 20 χρόνια στο Δρομοκαΐτειο. Κληροδότησε στο μουσείο αρκετά έργα του καθώς ζωγράφιζε ακατάπαυστα. Έπειτα από τον 20ετή εγκλεισμό του δραπέτευσε αφήνοντας έτσι πίσω τα έργα του. Ο λόγος εισαγωγής του στο τότε φρενοκομείο ήταν οι ακουστικές παραισθήσεις και η φοβία.
- Γεράσιμος Βώκος: Γεννημένος το 1868, ανάμεσα στις διάφορες ειδικότητες του υπήρξε και αυτοδίδακτος ζωγράφος. Με την τελευταία του ιδιότητα έχει γίνει περισσότερο γνωστός. Από το 40 έτη του και έως το τέλος της ζωής του το 1927 νοσηλευόταν κατά διαστήματα στο Δρομοκαΐτειο.
- Άλλος καλλιτέχνης που έχει νοσηλευτεί, ήταν ο ζωγράφος Νικόλαος Τράγκας.
Άνθρωποι των γραμμάτων Επεξεργασία
- Γεώργιος Βιζυηνός: Από τις πιο γνωστές προσωπικότητες που νοσηλεύτηκαν στον Δρομοκαΐτειο ήταν ο Βιζυηνός. Γεννήθηκε τον Μάρτιο του 1849. Ο Βιζυηνός το 1892 προσβλήθηκε από προϊούσα παραλυσία σε συνδυασμό με παραληρήματα τα οποία ήταν αποτέλεσμα του έρωτα του για την 14 ετών τότε Μπετίνα Φραβασίλη. Η νοσηλεία του διήρκησε για τέσσερα χρόνια και έληξε με τον θάνατό του το 1896. Κατά τη διάρκεια της νοσηλείας του δεν σταμάτησε το συγγραφικό του έργο. Την περίοδο αυτή έγραψε το διήγημα Μοσκώβ Σελήμ και το ποίημα «Το φάσμα μου».
- Ρώμος Φιλύρας: Το πραγματικό του όνομα ήταν Ιωάννης Οικονομόπουλος και είχε γεννηθεί το 1888. Είχε ασθενήσει από σύφιλη, η οποία στα τελευταία στάδια της κάνει τους ανθρώπους να φέρονται σαν τρελοί (σύμφωνα με τη θεώρηση της τότε εποχής) και αυτός ήταν και ο λόγος εγκλεισμού του στο Δρομοκαΐτειο. Η συγγραφική του δραστηριότητα συνεχίστηκε και κατά τη διάρκεια της νοσηλείας του. Το 1942 πέθανε νοσηλευόμενος.
- Μιχαήλ Μητσάκης: Γεννημένος το 1868 υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους εκπρόσωπους της Νέας Αθηναϊκής Σχολής. Πέρα από τη συγγραφική του ιδιότητα ήταν και δημοσιογράφος. Αρχικά είχε νοσηλευτεί στο ψυχιατρικό νοσοκομείο της Κέρκυρας. Ωστόσο οι ψυχικές διαταραχές που τον διέτρεχαν τον οδήγησαν και στο Δρομοκαΐτειο. Νοσηλεύτηκε στο δωμάτιο που βρισκόταν ο Βιζυηνός, δύο μόλις ημέρες μετά από το θάνατο του. Η νοσηλεία του διέκοψε τη συγγραφική του παραγωγή, κάτι που τον βύθισε περισσότερο στην αρρώστια. Απεβίωσε το 1916 από πνευμονία.
- Στο μουσείο εκτίθενται επιστολές του λογοτέχνη Δημήτρη Βικέλα και ποιήματα του Κωστή Παλαμά καθώς και του Νίκου Καμπά. Από αυτούς τους τρεις κανείς δεν είχε νοσηλευτεί. Οι επιστολές του Βικέλα βρίσκονται στο μουσείο αναδεικνύοντας τη συνεισφορά του στην ίδρυση του τότε φρενοκομείου. Τα ποιήματα του Παλαμά αποτελούν την ερωτική του εξομολόγηση σε μια γυναίκα. Τα χειρόγραφα αυτά βρέθηκαν στα χέρια της ανιψιάς της γυναίκας αυτής, η οποία νοσηλευόταν στο Δρομοκαΐτειο. Έτσι παρέμειναν στο ψυχιατρικό ίδρυμα και σήμερα εκτίθενται στο Μουσείο.
Τρόποι πρόσκτησης Επεξεργασία
Τα εκθέματα του μουσείου προέρχονται κυρίως από αντικείμενα αποβιωσάντων ασθενών (π.χ. προσωπικά αντικείμενα όπως: προπολεμικά νομίσματα, ρολόγια, σταυροί και κοσμήματα της περιόδου 1900 έως 1940) των οποίων δεν βρέθηκαν συγγενείς για τα πάρουν, με αποτέλεσμα να μείνουν στη συλλογή του μουσείου, και από τον εξοπλισμό που διέθετε το νοσοκομείο (π.χ. ιατρικές συσκευές, φάρμακα). Ένας άλλος τρόπος πρόσκτησης αντικειμένων ήταν οι διάφορες δωρεές που γίνονταν στο μουσείο (π.χ. το πρώτο τηλέφωνο / τηλεφωνική γραμμή (από την SIEMENS) κ.α) καθώς και εγκαταλελειμμένα αντικείμενα που βρέθηκαν σε Ιερούς Ναούς (π.χ. σταυρός από νεκροταφείο) και σε χωράφια (π.χ. πιάνο). Τέλος, συμπεριλαμβάνεται προσφορά πινάκων ζωγραφικής και μικροκατασκευών από τους ίδιους τους ανθρώπους οι οποίοι νοσηλεύτηκαν στο Δρομοκαΐτειο.
Συντήρηση εκθεμάτων Επεξεργασία
Η θερμοκρασία στο μουσείο διατηρείται ίδια σε όλους τους χώρους του.
Τα εκθέματα του μουσείου είναι τοποθετημένα είτε στο έδαφος, είτε πενήντα με εκατόν πενήντα πόντους πιο ψηλά από αυτό. Τα εκθέματα τα οποία είναι είναι πιο ψηλά από το έδαφος έχουν τοποθετηθεί μέσα σε προθήκες.
Κατά βάση, η συντήρηση των εκθεμάτων πραγματοποιείται από το ίδιο το προσωπικό. Αν κάποια εκθέματα χρειαστούν κάποια ιδιαίτερη μεταχείριση κατά τη συντήρηση τους, τότε το προσωπικό του μουσείου συνεργάζεται με το μουσείο Μπενάκη.
Προσβασιμότητα Επεξεργασία
Το «Δρομοκαΐτειο» βρίσκεται στην Ιερά Οδό 343, στο Χαϊδάρι.
Η επίσκεψη στο μουσείο Ψ.Ν.Α., μπορεί να πραγματοποιηθεί οποιαδήποτε ημέρα της εβδομάδας, με ελεύθερη είσοδο (χωρίς αντίτιμο). Η πρόσβαση, καθώς και οι σχολικές ξεναγήσεις στο μουσείο είναι εφικτές ύστερα από επικοινωνία με τους υπεύθυνους του μουσείου, είτε κατόπιν συνεννόησης μέσω της επίσημης ιστοσελίδας του μουσείου.
Οι τρόποι επικοινωνίας αναγράφονται στην ιστοσελίδα του μουσείου, έτσι ώστε κάποιος που θέλει να προγραμματίσει μια επίσκεψη στο μουσείο να το κάνει με ευκολία.[10]
Δείτε επίσης Επεξεργασία
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 «Μουσείο». www.dromokaiteio.gr. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2019.
- ↑ 2,0 2,1 «Ψ.Ν.Α Δρομοκαΐτειο» (PDF). Δρομοκαΐτειο Μουσείο. Ανακτήθηκε στις 1 Ιανουαρίου 2020.
- ↑ «Μνήμες από το Δρομοκαΐτειο: Ξενάγηση στο μουσείο του ψυχιατρικού νοσοκομείου». LiFO. Ανακτήθηκε στις 5 Ιανουαρίου 2020.
- ↑ «Μια επίσκεψη στο Δρομοκαΐτειο!». ProtoThema. 27 Ιουνίου 2016. Ανακτήθηκε στις 5 Ιανουαρίου 2020.
- ↑ «Λοιπές Δομές». www.dromokaiteio.gr. Ανακτήθηκε στις 5 Ιανουαρίου 2020.
- ↑ Πανταζόπουλος, Γίαννης (21 Απριλίου 2019). «Μνήμες από το Δρομοκαΐτειο: Ξενάγηση στο μουσείο του ψυχιατρικού νοσοκομείου». Lifo. Ανακτήθηκε στις 3 Ιανουαρίου 2020.
- ↑ «Πού βρισκόταν το καταφύγιο των ανθρώπων του πνεύματος που χρειάστηκαν ψυχιατρική βοήθεια. Χτίστηκε στη μέση μιας πεδιάδας με πυκνή δεντροφύτευση και ήταν δωρεά ενός Χιώτη εμπόρου που γλύτωσε από τα σκλαβοπάζαρα των Οθωμανών». Μηχανή του Χρόνου.
- ↑ Μιλέσης, Στέφανος. «Η φρίκη του βομβαρδισμού στον Πειραιά όπως τον ζωγράφισε ο Ανδρέας Κρυστάλλης, λίγο πριν από τη νοσηλεία του στο Δρομοκαΐτειο». Μηχανή του Χρόνου.
- ↑ 9,0 9,1 «cytoday». CYtoday. 30 Δεκεμβρίου 2019.
- ↑ «Μουσείο». www.dromokaiteio.gr. Ανακτήθηκε στις 8 Ιανουαρίου 2020.