Μαδριγάλι: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Το '''μαδριγάλι''' είναι είδος κοσμικής, [[πολυφωνία|πολυφωνικής]], φωνητικής μουσικής που άνθισε την εποχή της [[Αναγεννησιακή μουσική|Αναγέννησης]]. Πρωτοεμφανίζεται στην Ιταλία του 14ου αιώνα και λαμβάνει δύο κύριες μορφές: το '''μαδριγάλι του τρετσέντο''' (ιτ. ''trecento'' = τριακόσια· αναφέρεται στην εποχή του 1300 μ.Χ.) και το κυρίως ειπείν μαδριγάλι του 16ου και 17ου αιώνων, που εμφανίζεται και εκτός Ιταλίας. Αργότερα αναπτύσονταιαναπτύσσονται και άλλοι τύποι, όπως το αγγλικό μαδριγάλι και το μαδριγάλι κοντσερτάντο, ενώ αποτέλεσαν τη βάση για την ανάπτυξη άλλων ειδών φωνητικής μουσικής, όπως η [[σανσόν]], η [[καντάτα]] και τέλος η [[άρια]]. Το ζενίθ του φτάνει στα μέσα του 16ου αιώνα, αποτελώντας το κυρίαρχο είδος κοσμικής φωνητικής μουσικής. Στις αρχές του 17ου αιώνα το μαδριγάλι εκτοπίζεται σταδιακά από την άνοδο της μονωδίας, το νέο ύφος που οδηγεί στην εδραίωση της [[όπερα|όπερας]].

Όσον αφορά στο κείμενο, επικρατεί ο Βοκκάκιος και ο Πετράρχης και αργότερα οι ποιητές [[Λοντοβίκο Αριόστο|Αριόστο]], [[Τορκουάτο Τάσσο|Τάσσο]] και [[Πιέτρο Μπέμπο]]. Προς το τέλος του 16ου αιώνα προτιμώνται οι ελεύθεροι στίχοι (''rime libere''), κατά την προτροπή και του Ιταλού θεωρητικού της μουσικής [[Τζοζέφο Τσαρλίνο]] (1558). Χρησιμοποιούνται συνδιασμοίσυνδυασμοί δύο έως οκτώ φωνών, αν και τα περισσότερα είναι για τρεις έως έξι φωνές. Το μελοποιημένο κείμενο είναι πάντα κοσμικό, ποιήματα και μικρά πεζά κείμενα• στον αντίποδα βρίσκεται το [[μοτέτο]], όπου χρησιμοποιούνται εδάφια της Αγίας Γραφής, αλλά όχι τα μέρη της [[Λειτουργία|λειτουργίας]]. Κύριο χαρακτηριστικό είναι η απουσία συνοδείας (εκτελούνται δηλαδή ''a cappella'') αν και ορισμένοι συνθέτες, όπως ο Ιταλός [[Κάρλο Τζεζουάλντο]], ενθάρρυναν τη μερική χρήση οργάνων.