Βικιπαίδεια

Λέιντεν: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
μ Αποσαφήνιση Κορέα σε Κορέα (περιοχή)
μ clean up με τη χρήση AWB
Γραμμή 6:
{| width="100%" style="text-align:center; background: lightsteelblue;"
|-
| style="vertical-align:middle;" | [[Αρχείο: Leiden flag.svg|130px|Σημαία]]
 
| [[Αρχείο:Leiden wapen.svg|100px|Θυρεός]]
Γραμμή 38:
Ονομάζεται και «Πόλη του Κλειδιού» λόγω του θυρεού της. Είναι μία πόλη με πλούσια ιστορία, με όμορφο ιστορικό κέντρο, γνωστή παγκοσμίως για το -υψηλοτάτου επιπέδου σπουδών- Πανεπιστήμιό της, που είναι το παλαιότερο της [[Ολλανδία]]ς.
 
Το Λέιντεν είναι μία από τις λίγες πόλεις που διαθέτουν δικό τους [[Κανών|’’Κανόνα’’]] (De Leidse Literaire Canon), που διηγείται την ιστορία της πόλης μέσω 35 σημαντικών Θεμάτων.
 
==Ονοματολογία==
Γραμμή 46:
Η πιθανότερη προέλευση του ονόματος της πόλης, είναι από τον ρωμαϊκό οικισμό ''Lugdunum Batavorum'', που υπήρχε στην περιοχή, κοντά στο σημερινό [[Κάτβαϊκ]] (Katwijk). Κατά μίαν άλλη εκδοχή, το όνομα της πόλης προέρχεται από τη λέξη ''lagiþon'', της οποίας η γερμανική ρίζα ''lag''- παραπέμπει στο «νερό». Αργότερα, επικράτησε η θεωρία της προέλευσης από τον μικρό ποταμό ''Leyte'' που εξέβαλλε στο [[Ρήνος|Ρήνο]].
 
==Ιστορία==
 
Το Λέιντεν πρωτοεμφανίζεται γύρω στο [[860]] μ.Χ. ώς μικρό, οχυρωμένο χωριό στους πρόποδες ενός τεχνητού λόφου, στη συμβολή των ποταμών Παλαιού και Νέου [[Ρήνος|Ρήνου]] (de Oude en de Nieuwe Rijn), με το όνομα ''Leithon''. Εκεί έδρευε αρχικά κάποιος φεουδάρχης της επισκοπής της [[Ουτρέχτη|Ουτρέχτης]]ς, όμως το [[1100]] ο χώρος περιήλθε στην εξουσία του κόμη της Ολλανδίας (Holland). Η ιδανική τοποθεσία, σε συνδυασμό με την ανάπτυξη της [[βυρσοδεψία|βυρσοδεψίας]]ς και την εκχώρηση [[Χάρτα Δικαιωμάτων|Χάρτας Δικαιωμάτων]] ([[1266]]), χάρισαν οικονομική ευημερία στο Λέιντεν.
 
Το [[1389]] η πόλη είχε ήδη 4.000 κατοίκους. Το [[1420]], μετά από πολιορκία, έπεσε στα χέρια του Γιαν φαν Μπέιερεν 6ου. Το [[1572]] με το ξέσπασμα του [[Ογδοηκονταετής Πόλεμος|Ογδοηκονταετούς Πολέμου]], το Λέιντεν επέλεξε να αντισταθεί στους Ισπανούς. Εκείνοι το πολιόρκησαν για ένα (1) χρόνο, χωρίς αποτέλεσμα όμως και, αμέσως μετά τη λύση της πολιορκίας, ιδρύθηκε το περίφημο [[Πανεπιστήμιο του Λέιντεν]] ([[1575]]), το πρώτο πανεπιστήμιο της [[Ολλανδία]]ς, από τον νικητή [[Γουλιέλμος Α’ της Οράγγης|Γουλιέλμο]]. Πάντως, η διαδεδομένη άποψη, ότι η ίδρυση του Πανεπιστημίου ήταν η ανταμοιβή για τη στάση των κατοίκων, είναι πιθανότατα λανθασμένη. Ο Γουλιέλμος είχε πολιτικούς λόγους για να το κάνει αυτό και, συγκεκριμένα, να έχει με το μέρος του τους διοικούντες την πόλη.
Γραμμή 54:
[[Αρχείο:WapenLeiden.JPG|thumb|320px|right|Ο ''Λέων'' του Λέιντεν]]
 
Κατά τον 17ο αιώνα, το Λέιντεν γνώρισε μεγάλη οικονομική άνθηση λόγω της ανάπτυξης της [[Υφαντουργία|υφαντουργίαςυφαντουργία]]ς που, κατά μεγάλο ποσοστό, οφείλεται στην αθρόα προσέλευση μεταναστών από τη [[Φλάνδρα]]. Η πόλη, ενώ κατά την πολιορκία της είχε πολλά θύματα και, το [[1574]] είχε 15.000 κατοίκους, βρέθηκε το [[1622]] να έχει 45.000 και, έναν αιώνα μετά ([[1670]]), 70.000 κατοίκους περίπου. Έτσι, κατά τον περίφημο [[Χρυσός Ολλανδικός Αιώνας|Χρυσό Ολλανδικό Αιώνα]], ήταν η σημαντικότερη ολλανδική πόλη μετά το [[Άμστερνταμ]]. Η αύξηση του πληθυσμού επέβαλε τη δημιουργία ενός νέου δικτύου καναλιών [[χράχτ|χράχτεν]]εν και [[σίνγκελ|σινγκελς]] (grachten, singels), που ολοκληρώθηκε το [[1659]] και, μέχρι σήμερα, αποτελεί την υδρογραφικά αναγνωρίσιμη εικόνα του ιστορικού κέντρου της πόλης.
 
Κατά τον 18ο αιώνα η υφαντουργία του Λέιντεν παρήκμασε λόγω προστατευτικών νόμων που άρχισαν να εφαρμόζονται στη Γαλλία και αυξημένου κόστους ζωής στην τότε επαρχία της [[Ολλανδία]]ς. Ξεκίνησε τότε μία διαρκής μείωση στον πληθυσμό της πόλης, με αποτέλεσμα, το Λέιντεν στα τέλη του 18ου αιώνα και γύρω στο [[1815]] να έχει μόλις 30.000 και 27.000 κατοίκους, αντίστοιχα.
 
Το [[1807]], τεράστια έκρηξη 18 τόνων δυναμίτιδας που μετέφερε πλοίο από το [[Χάαρλεμ]] προς το [[Ντελφτ]], στο κέντρο του Λέιντεν, είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο 151 ατόμων και τον τραυματισμό 2.000, περίπου. Μεγάλο μέρος της πόλης καταστράφηκε ενώ, ο ήχος της έκρηξης σύμφωνα με πηγές της εποχής, ακούστηκε μέχρι τη [[Χάγη]]! Σημειωτέον ότι, στην πόλη την ώρα της έκρηξης, ήταν παρών ο [[Ναπολέων Α΄ της Γαλλίας|Ναπολέων Βοναπάρτης]], που προσπάθησε να βοηθήσει τους κατοίκους να περιθάλψουν τα θύματα και να αποκαταστήσουν τις ζημιές.
 
Το [[1842]] εγκαινιάστηκε η σιδηροδρομική γραμμή προς το [[Χάαρλεμ]]. Το [[1866]], η πόλη χτυπήθηκε από -την τελευταία- επιδημία [[χολέρα|χολέρας]]ς, η οποία οδήγησε στην κατασκευή του Ακαδημαϊκού Νοσοκομείου (het Academisch Ziekenhuis). Το [[1883]] οι κάτοικοι έμαθαν ανακουφισμένοι τα νέα για τη σύλληψη της Μαρίας Σβάνενμπουρχ (Maria Swanenburg), που είχε δηλητηριάσει τουλάχιστον 27 ανθρώπους.
 
Χάρη στον σιδηρόδρομο, η οικονομία της πόλης ανέκαμψε κατά τον 19ο αιώνα, παρόλ' αυτά, ο πληθυσμός δεν ξεπέρασε τους 50.000 κατοίκους μέχρι το [[1900]]. Κατά τη διάρκεια του [[Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος|Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου]] η πόλη υπέστη βαριές καταστροφές από τους βομβαρδισμούς των Συμμάχων, ευτυχώς χωρίς σοβαρές συνέπειες για το ιστορικό της κέντρο.
Γραμμή 78:
[[Αρχείο:Nieuwe Rijn.JPG|thumb|290px|left|Όψη της πόλης στο Νέο Ρήνο]]
 
Το Λέιντεν βρίσκεται στο βόρειο μέρος της επαρχίας [[Νότια Ολλανδία| Νότιος Ολλανδία]], 45 χιλιόμετρα ΝΔ του [[Άμστερνταμ]] και 18 χιλιόμετρα ΒΑ της [[Χάγη|Χάγης]]ς. Μέσα από την πόλη ρέει ο Παλαιός Ρήνος (de OudeRijn) με δεκάδες παρακλάδια, που αποτελεί ένα μικρό, κατ’ουσίαν, κομμάτι του μεγάλου ποταμού. Επίσης, γύρω από την πόλη ρέει ο Νέος Ρήνος (de Nieuwe Rijn) που, σε συνδυασμό με τον Παλαιό, συγκροτοτεί ένα δαιδαλώδες δίκτυο υδάτινων δρόμων [[χραχτ|χράχτεν]] και [[σίνγκελ|σίνγκελς]]ς. Το Λέιντεν κυριαρχείται από το νερό που, τού δίνει μία ξεχωριστή εικόνα πλαισιωμένη από πολυάριθμα πάρκα και χώρους αναψυχής.
 
Διαιρείται σε 4 διαμερίσματα, 10 περιοχές και 54 συνοικίες.
 
==Δόγματα==
Γραμμή 90:
===Μουσεία===
 
*Το ''Κρατικό Μουσείο Αρχαιοτήτων (Het Rijksmuseum van Oudheden (RMO))'': αποτελεί το κρατικό μουσείο αρχαιοτήτων για ολόκληρη την [[Ολλανδία]]. Ιδρύθηκε το [[1818]] από τον Γουλιέλμο Α’ και, διαθέτει αντικείμενα από την Ολλανδία και από άλλες χώρες (Αίγυπτο, Ελλάδα, Ετρουρία κ.α) από την Προϊστορική Εποχή και μετά.
 
*Το ''Μουσείο Λαϊκής Γνώσης (Het Museum Volkenkunde)'': επίσης κρατικό μουσείο, επίσης ιδρυμένο από τον Γουλιέλμο Α’, το [[1837]]. Περιλαμβάνει είδη παραδοσιακής λαϊκής τέχνης από την [[Αφρική]], την [[Ωκεανία]], την [[Αμερική]], την [[Κίνα]], την [[Ινδονησία]], την [[Κορέα (περιοχή)|Κορέα]], τη [[Γροιλανδία]], κ.α.
Γραμμή 104:
[[Αρχείο:Leiden-bibliotheca-thysiana.jpg|thumb|280px|right|Η Βιβλιοθήκη Τυζιάνα]]
 
*Η ''Βιβλιοθήκη Τυζιάνα (De Bibliotheca Thysiana)'': βιβλιοθήκη αφιερωμένη στον επιστήμονα Γ.Τύζιους (Joannes Thysius ,1622-1653), του οποίου η συλλογή αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος των βιβλίων και εγγράφων (περίπου 2500). Το κτήριο είναι του 17ου αιώνα και ανήκει στα 100 σημαντικότερα μνημεία ολλανδικής κληρονομιάς της [[ΟΥΝΕΣΚΟUNESCO]].
 
*Η ''Πανεπιστημιακή Βιβλιοθήκη (De Universiteitsbibliotheek Leiden)'': είναι η επίσημη βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου του Λέιντεν και η παλαιότερη στην Ολλανδία. Στεγάζεται σε μοντέρνο κτήριο αλλά οι συλλογές που έχει είναι τεσσάρων αιώνων. Περιλαμβάνονται 4.200.000 τίτλοι, 1.000.000 ηλεκτρονικοί τίτλοι (e-boeken), 60.000 χειρόγραφα, 500.000 επιστολές, 70.000 κάρτες, 120.000 φωτογραφίες, περιοδικά, σχέδια κ.α.
 
===Εκκλησίες===
Γραμμή 112:
*Ο '''Αγ. Πέτρος (De Pieterskerk)''': είναι η σημαντικότερη εκκλησία του Λέιντεν. Άρχισε να κατασκευάζεται το [[1390]], αλλά την τελική του μορφή πήρε σχεδόν δύο αιώνες μετά ([[1570]]). Είναι υστερογοτθικού ρυθμού και αφιερωμένη στον προστάτη Άγιο της πόλης –εξ ου και τα χιαστί κλειδιά στο οικόσημο (βλ.λ.). Το [[1971]] έπαψε να λειτουργεί ως εκκλησία και, έκτοτε, χρησιμοποιείται ως χώρος τέλεσης διαφόρων πολιτιστικών γεγονότων, κυρίως συναυλιών εκκλησιαστικης μουσικής. Συντηρήθηκε μεταξύ [[1978]] και [[1982]] και μεταξύ [[2001]] και [[2011]].
 
Έχει μήκος 81 μέτρα και πλάτος 40 μέτρα. Διαθέτει εντυπωσιακά παράθυρα [[βιτρώ]], μεγάλη αίθουσα εκκλησιαστικού συμβουλίου και δύο [[εκκλησιαστικό όργανο| εκκλησιαστικά όργανα]], ένα του [[1643]] και ένα του [[1883]].
 
Θεωρείται η δεύτερη σημαντικότερη εκκλησία της Ολλανδίας όσον αφορά στα ταφικά μνημεία που εμπεριέχει στις κρύπτες της που, περιλαμβάνουν πολλούς και διακεκριμένους επιστήμονες, ζωγράφους, γλύπτες, πανεπιστημιακούς κλπ, «τέκνα» της πόλης. Είναι τόσο πολλοί αυτοί που αναπαύονται στην εκκλησία, ώστε γίνεται μεταφορικά λόγος για «Ακαδημαϊκό Μαυσωλείο» (Mausoleum Accademicum).
 
*Η '''Εκκλησία Χόοχλάντσε (De Hooglandse Kerk)''': εκκλησία με χαρακτηριστική στενόμακρη «σιλουέτα» , άρχισε να κατασκευάζεται το [[1377]] στη θέση ενός παλαιότερου παρεκκλησίου του [[1314]]. Είναι προτεσταντική, γοτθικού ρυθμού και αφιερωμένη στον Αγ. Παγκράτιο. Διαθέτει πλούσιο εσωτερικό διάκοσμο και 3 εκκλησιαστικά όργανα, από τα οποία το παλαιότερο, χρονολογείται από το [[1565]].
 
*Η '''Εκκλησία Χάρτεμπρυχ (De Hartebrugkerk)''': χρονολογείται από το [[1836]], είναι νεοκλασσικού ρυθμού και ανήκει στο ρωμαιοκαθολικό δόγμα. Την ονομασία της οφείλει στην γέφυρα που βρίσκεται εκαί κοντά, αλλά οι κάτοικοι συχνά την αναφέρουν και ώς "Κούλι", παραφράζοντας τη λατινική επιγραφή της εισόδου: ''Hic Domus Dei est et Porta Coeli'' («Εδώ είναι ο οίκος του Θεού και η πόρτα του ουρανού»). Διαθέτει εκκλησιαστικό όργανο κατασκευασμένο το [[1877]]
Γραμμή 142:
*Το ''Πηγάδι (DePut)'': ο αρχικός μύλος ήταν του [[1619]], αλλά μετά από πυρκαγιά ανακατασκευάστηκε το [[1729]], για να κατεδαφιστεί αργότερα. Το τωρινό κτίσμα χρονολογείται από το [[1987]] και αποτελεί ρέπλικα του πρώτου, ενώ αποτελεί και μνημείο παραδοσιακής κληρονομιάς της πόλης (gemeentelijk monument).
 
===Διάφορα===
 
*Το '''Κάστρο (Burcht van Leiden)''': κυκλικής διατομής φρουριακό οικοδόμημα, που ανήκει στα οχυρωματικά κτίσματα μεσαιωνικού τύπου πάνω σε τεχνητό λόφο (shell keep). Είναι έργο του 11ου αιώνα και αποτελεί ένα από τα σύμβολα του Λέιντεν. Η πύλη εισόδου χρονολογείται από το [[1662]].
Γραμμή 150:
*Το ''Ράπενμπυρχ (Het Rapenburg)'': είναι το γνωστότερο [[χραχτ]] (αστικό κανάλι) του Λέιντεν, δημιουργημένο κατά τον 14ο αιώνα, με πολλά όμορφα οικήματα στις όχθες του. Κατά τους 17ο και 18ο αιώνες, είχε ανακηρυχθεί το ωραιότερο χραχτ της Ολλανδίας.
 
[[Αρχείο:Leiden_City_HallLeiden City Hall.jpg|thumb|280px|left|Το Ιστορικό Δημαρχείο]]
 
*Το '''Ιστορικό Δημαρχείο (Het stadhuis van Leiden)''': η πρόσοψη αναγεννησιακού ρυθμού του κτηρίου αποτελεί την ευρύτερη για ολλανδικό ιστορικό δημαρχείο. Κατασκευάστηκε το [[1600]], αλλά κάποια τμήματα είναι εκ νέου κατασκευασμένα μετά από πυρκαγιά που ξέσπασε το [[1929]].
Γραμμή 156:
==Επιστήμη και Τέχνη==
 
Πολλές και μεγάλες προσωπικότητες σχετίζονται με το Λέιντεν, που δικαίως κατέχει τον τίτλο της «πόλης της κουλτούρας» στην Ολλανδία. Άλλοι γεννήθηκαν στην πόλη, άλλοι πέρασαν σ’αυτή κάποιο μέρος της ζωής τους, άλλοι εργάστηκαν εκεί για μικρό χρονικό διάστημα, όμως οι περισσότεροι πέρασαν από το περίφημο Πανεπιστήμιο. Στη μακρά λίστα περιλαμβάνονται ζωγράφοι ([[Ρέμπραντ]], [[Στέιν]], [[Ντάου]]), μουσικοί ([[Γκούσταβ Μάλερ|Μάλερ]]), φιλόσοφοι ([[Ρενέ Ντεκάρτ|Καρτέσιος]]), επιστήμονες ([[Κλούσιος]], [[Κρίστιαν Χόυχενς| Χόυχενς]], [[Άλμπερτ Αϊνστάιν|Αϊνστάιν]], [[Λόρεντς]]) κ.α.
 
 
{{Ενσωμάτωση κειμένου|nl|Leiden}}
 
 
 
 
[[Κατηγορία:Πόλεις της Ολλανδίας]]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Λέιντεν"