Μουσικό πεντάγραμμο: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μ Αναστροφή της επεξεργασίας από τον 79.131.135.120 (συνεισφ.), επιστροφή στην τελευταία εκδοχή υπό [[Χρ... |
μΧωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
||
Γραμμή 1:
[[File:Flute And Harp Concerto K 299 1stmov.jpg|thumb|300px|Η πρώτη σελίδα από το ''Κοντσέρτο για άρπα και ορχήστρα σε Ντο μείζονα'' του [[Μότσαρτ]]: διακρίνονται τα πεντάγραμμα κατά ομάδες, με άγκιστρα ή αγκύλες στην αρχή, τα κλειδιά, το μουσικό μέτρο (C), οι νότες, οι διαστολές των μέτρων καθώς και άλλα στοιχεία της [[μουσική σημειογραφία|μουσικής σημειογραφίας]].]]
Το '''μουσικό πεντάγραμμο''' αποτελείται από πέντε παράλληλες γραμμές σχεδιασμένες σε ίσες αποστάσεις μεταξύ τους, πάνω και ανάμεσα στις οποίες γράφονται οι μουσικοί φθόγγοι (οι [[νότα|νότες]]) της δυτικής [[μουσική σημειογραφία|μουσικής σημειογραφίας]]. Το πεντάγραμμο δεν διέθετε εξ αρχής πέντε γραμμές· η πρώτη του εφαρμογή από τον [[Γκουίντο ντ' Αρέτσο]]
Στην αρχή του πενταγράμμου σημειώνεται ένα [[μουσικό κλειδί|κλειδί]], το οποίο αποτελεί σημείο αναφοράς για τον ορισμό των νοτών που αντιστοιχούν σε κάθε γραμμή και διάστημα. Υπαρχουν διάφορα [[μουσικό κλειδί|μουσικά κλειδιά]], με πιο συνηθισμένο αυτό του [[κλειδί του σολ|σολ]], που ορίζει ότι στη δεύτερη από κάτω γραμμή του πενταγράμμου η νότα που γράφεται είναι το σολ. Το [[κλειδί του φα]] χρησιμοποιείται για τα βαθύφωνα όργανα και ορίζει ότι στην τέταρτη από κάτω γραμμή η νότα που γράφεται είναι το φα. Υπάρχουν και τα κλειδιά του ντο που χρησιμοποιούνται πιο σπάνια και ορίζουν τη θέση που γράφεται η νότα ντο.
Μετά το κλειδί μπορεί να σημειωθεί μια ή περισσότερες [[ύφεση (μουσική)|υφέσεις]] ή [[δίεση |διέσεις]], οι οποίες αποτελούν τον λεγόμενο [[οπλισμός (μουσική)|οπλισμό]]· με βάση τον οπλισμό διακρίνεται η [[τονικότητα]] του έργου. Η απουσία οπλισμού (όπως στο παράδειγμα που παρατίθεται) δεν σημαίνει απουσία τονικότητας, αφού οι τονικότητες της Ντο μείζονας και Λα ελάσσονας δεν έχουν διέσεις ή υφέσεις, ενώ μπορεί να σηματοδοτεί τον φυσικό ελάσσονα τρόπο της Ρε. Παραδοσιακά ο οπλισμός δεν μπορεί να
Μετά το κλειδί και τον οπλισμό ακολουθεί το σύμβολο μεγέθους του [[μέτρο (μουσική)|μέτρου]]. Συνήθως έχει τη μορφή [[κλάσμα]]τος και διαβάζεται π.χ. ''τρία τέταρτα'' ή ''επτά όγδοα'' (3/4 και 7/8 αντίστοιχα). Ο αριθμητής αντιπροσωπεύει τη χρονική αξία του κάθε μέτρου, ενώ ο παρονομαστής τη βασική χρονική μονάδα μέτρησης. Το μέτρο των 4/4 που είναι και το πλέον κοινό μπορεί να γραφτεί τόσο ως κλάσμα (4/4), όσο και με το σύμβολο [[File:Commontime_inline.png|11px]]· το μέτρο 2/2, που ενέχει τη σημασία δύο κινήσεων ανά μέτρο, συμβολίζεται αντίστοιχα με [[File:Allabreve.svg|11px]].
Γραμμή 13:
==Τύποι πενταγράμμων==
Ο
Στην ομάδα των [[κρουστά|κρουστών]] οι γραμμές και τα διαστήματα ενός πενταγράμμου δεν αντιστοιχούν πάντα σε τονικά ύψη, αλλά σε διαφορετικά όργανα. Αυτό διευκολύνει τον εκτελεστή ο οποίος καλείται να παίξει ταυτόχρονα πολλά όργανα (π.χ. [[ντραμς]]), χωρίς να χρειάζεται να διαβάσει πολλές ξεχωριστές γραμμές για το κάθε όργανο. Στην περίπτωση που η μουσική είναι περίπλοκη, όπως π.χ. σε έργα για μεγάλη ορχήστρα, όπου ο κάθε εκτελεστής αντιστοιχεί σε ένα κρουστό όργανο, συνηθίζεται η χρήση '''μονόγραμμου''' πενταγράμμου (π.χ. [[γρανκάσα]]). Καθώς πολλά κρουστά δεν παράγουν συγκεκριμένα τονικά ύψη, είναι συνήθης η απουσία μουσικού κλειδιού, ή η χρήση του '''φυσικού κλειδιού''' (ή ''κρουστό κλειδί''). Αυτό δεν αφορά τα κρουστά που παράγουν συγκεκριμένα τονικά ύψη, όπως τα [[τυμπάνια]], το [[ξυλόφωνο]] κλπ.
[[Αρχείο:Diatonic scale on C tablature clef.png|μικρογραφία|Η κλιμακα Ντο μείζονα, σε ενδεικτική ταμπλατούρα για [[κιθάρα]] και τυπική σημειογραφία.]]
Ένας τύπος πενταγράμμου είναι και η λεγόμενη [[ταμπλατούρα]], η οποία χρησιμοποιείται κυρίως για τα νυκτά όργανα της Αναγέννησης και του Μπαρόκ (π.χ. [[Αναγεννησιακό λαούτο]], [[αρχιλαούτο]] κλπ). Το πεντάγραμμο αυτό διαθέτει συνήθως έξι γραμμές, πάνω στις οποίες συμβολίζονται όχι τα τονικά ύψη αυτά καθαυτά, αλλά η απαραίτητη δακτυλοθεσία που έχει ως αποτέλεσμα τα
Οι ταμπλατούρες χρησιμοποιήθηκαν και από άλλα όργανα, όπως το [[εκκλησιαστικό όργανο]] και την [[οκαρίνα]], ενώ στις μέρες μας μια εξελιγμένη μορφή τους χρησιμοποιείται ευρύτατα στη [[τζαζ]], την [[ποπ]] και [[ροκ]], καθώς και άλλα είδη σύγχρονης μουσικής.
|