Βικιπαίδεια

Αρτοτίνα Φωκίδας: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
μ Protected "Αρτοτίνα Φωκίδας": Συνεχείς βανδαλισμοί ([Επεξεργασία=Φραγή μη συνδεμένων χρηστών] (λήγει 18:50, 22 Ιουλίου 2017) [Μετακίνηση=Φραγή μη συ...
μ μικροπροσθήκη κειμένου. συνδέσμων, παραπομπών, προτύπου
Γραμμή 1:
{{πηγές|28|12|2012}}
 
{{coord|38.59361|22.10639|type:city_region:GR|display=title}}
{{Πόλη (Ελλάδα)
|Πόλη='''Αρτοτίνα'''
|Εικόνα=artotina.JPG|250px|right]Λεζάντα εικόνας=Αρτοτίνα
|Πλάτος=38.59361▼
|Λεζάντα εικόνας=Αρτοτίνα
|Μήκος=22.10639▼
|Χάρτης=
|Χώρα=Ελλάδα▼
|ΓεωγραφικόΔιαμέρισμα=[[Στερεά Ελλάδα]]
|Περιφέρεια=[[Στερεά Ελλάδα|Στερεάς Ελλάδας]]
|Νομός=[[Νομός Φωκίδας|Φωκίδας]]▼
|Δήμος=[[Δήμος Δωρίδος|Δωρίδος]]
|ΑριθμόςΔημοτικώνΔιαμερισμάτων=▼
|Δήμαρχος=
|Έκταση=▼
|Υψόμετρο = 1.180▼
|Πληθυσμός=174
|Απογραφή=2011
|ΤαχυδρομικόςΚωδικός=▼
▲|Έκταση=
|ΤηλεφωνικόςΚωδικός=22660▼
▲|Πλάτος=38.59361
|Ιστοσελίδα= http://www.artotina.gr▼
▲|Μήκος=22.10639
|250px|right]
▲|Χώρα=Ελλάδα
▲|Νομός=[[Νομός Φωκίδας|Φωκίδας]]
|Δημοτική Ενότητα=Βαρδουσίων
|ΜορφολογικάΧαρακτηριστικά=
▲|ΑριθμόςΔημοτικώνΔιαμερισμάτων=
▲|ΤηλεφωνικόςΚωδικός=22660
▲|ΤαχυδρομικόςΚωδικός=
|Πινακίδες=
|δημοτική ενότητα=Βαρδουσίων}}
▲|Ιστοσελίδα= http://www.artotina.gr
Η '''Αρτοτίνα''' είναι ορεινό χωριό που βρίσκεται στο βορειοδυτικό άκρο της πρώην [[επαρχία Δωρίδας|επαρχίας Δωρίδας]], του νομού [[νομός Φωκίδας|Φωκίδας]]. Είναι χτισμένη σε πλαγιά, στους πρόποδες του βουνού Κόρακα ([[Βαρδούσια|Βαρδούσια)]] και σε υψόμετρο 1.100 - 1.350 μέτρα (υψόμετρο της πλατείας του χωριού 1.180 μέτρα)<ref>{{Cite book|title=Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή|last=|first=|publisher=Τεγόπουλος - Μανιατέας|year=1996|isbn=|location=Αθήνα|page=162, τομ. 5}}</ref><ref name=":0">{{Cite web|url=http://www.dorida.gr/%CE%B2%CE%B1%CF%81%CE%B4%CE%BF%CF%8D%CF%83%CE%B9%CE%B1/%CE%B1%CF%81%CF%84%CE%BF%CF%84%CE%AF%CE%BD%CE%B1|title=Αρτοτίνα {{!}} Δήμος ΔωρίδοςMunicipality of Dorida|website=www.dorida.gr|language=el|accessdate=2017-09-10}}</ref>. Η Αρτοτίνα ανήκε στον πρώην Καποδιστριακό [[δήμος Βαρδουσίων|Δήμο Βαρδουσίων]] μέχρι το [[2010]] και με την εφαρμογή του προγράμματος [[Καλλικράτης]] το [[2011]] εντάχθηκε στο νέο Δήμο [[Δήμος Δωρίδος|Δωρίδος]]. Ο πληθυσμός της, σύμφωνα με την [[Ελληνική απογραφή 2001|απογραφή του 2011]], είναι 174 κάτοικοι<ref>[http://web3.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_2011_monimos.pdf Απογραφή Πληθυσμού-Κατοικιών 2011]</ref>.
▲|Υψόμετρο = 1.180
}}
Η '''Αρτοτίνα''' είναι ορεινό χωριό που βρίσκεται στο βορειοδυτικό άκρο της πρώην [[επαρχία Δωρίδας|επαρχίας Δωρίδας]], του νομού [[νομός Φωκίδας|Φωκίδας]]. Είναι χτισμένη σε πλαγιά, στους πρόποδες του βουνού [[Βαρδούσια]] και σε υψόμετρο 1.100- 1.350 μέτρα (υψόμετρο της πλατείας του χωριού 1.180 μέτρα).
 
Η Αρτοτίνα ανήκε στον πρώην Καποδιστριακό [[δήμος Βαρδουσίων|δήμο Βαρδουσίων]] μέχρι το [[2010]] και με την εφαρμογή του προγράμματος [[Καλλικράτης]] το [[2011]] εντάχθηκε στο νέο Δήμο [[Δήμος Δωρίδος|Δωρίδος]]. Ο πληθυσμός της, σύμφωνα με την [[Ελληνική απογραφή 2001|Απογραφή του 2011]], είναι 174 κάτοικοι. Για την ονομασία της η επικρατέστερη εκδοχή είναι πως σημαίνει Νέα Αρτα και κατοικήθηκε γύρω στο 1585 από διωχθέντες Ηπειρώτες. Η Αρτοτίνα ερίζει μαζί με τον [[Αθανάσιος Διάκος Φωκίδας|Αθανάσιο Διάκο]] σχετικά με το ποιο χωριό είναι η γενέτειρα του [[Αθανάσιος Διάκος|Αθανασίου Διάκου]].
 
Σε απόσταση περίπου 310 χλμ. από την [[Αθήνα]], 115 χλμ. από την [[Άμφισσα]] και 85 χλμ. από τη [[Ναύπακτος|Ναύπακτο]] και με πρόσβαση και από την περιοχή της [[Λαμία|Λαμίας]].
 
== Γεωγραφία - Αξιοθέατα ==
==Γενικά==
Απέναντι από τον οικισμό της Αρτοτίνας, στα ανατολικά ορθώνεται, σχεδόν κατακόρυφα, ο κύριος όγκος του ορεινού συγκροτήματος των Βαρδουσιών, η ''οροσειρά του Κόρακα''. Μια από τις πιο ψηλές κορυφές του ορεινού όγκου, η υψηλότερη από αυτές που βρίσκονται απέναντι από την Αρτοτίνα, ονομάζεται Πυραμίδα και έχει υψόμετρο 2.350 μέτρα. Πολλά σημεία του βουνού είναι κατάλληλα για [[ορειβασία]]. Ορισμένες από τις δυτικές κορυφές είναι προσβάσιμες και από την Αρτοτίνα. Ο ορεινός όγκος είναι καλά ορατός από το χωριό και ιδίως τη πλατεία του χωριού. Εξ αυτού του λόγου, η Αρτοτίνα αναφέρεται πολλές φορές ως "μπαλκόνι των Βαρδουσίων".
 
ΣτηνΗ Αρτοτίνα βρίσκεται σε απόσταση περίπου 310 χλμ. από την [[Αθήνα]], 115 χλμ. από την [[Άμφισσα]] και 85 χλμ. από τη [[Ναύπακτος|Ναύπακτο]] και με πρόσβαση και από την περιοχή της [[Λαμία|Λαμίας]]. Ένα σημαντικό αξιοθέατο του χωριού είναι η Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου - το μοναστήρι στο οποίο καλογέρεψε ο Αθανάσιος Διάκος προτού ξεχυθεί στο αρματολίκι<ref name=":1">{{Cite news|url=https://greece.terrabook.com/phocis/el/page/artotina|title=Αρτοτίνα - Φωκίδα {{!}} Terrabook|newspaper=Φωκίδα {{!}} Terrabook|language=el-GR|accessdate=2017-09-10}}</ref>. Μέχρι και σήμερα σώζεται το κελί στο οποίο εμόνασε ο Ήρωας. Έξω ακριβώς από το κελί του Διάκου, η Κεντρική Επιτροπή Εκατονταετηρίδος εντοίχισε το [[1930]] μαρμάρινη επιγραφή ''"Εντάυθα εμόνασε το τέκνον της Αρτοτίνης, ο Αθανάσιος Διάκος"''.▼
Στην Αρτοτίνα, γεννήθηκε ο ήρωας [[Αθανάσιος Διάκος]] (τον τόπο γέννησης διεκδικεί και το κοντινό χωριό Άγιος Αθανάσιος, Άνω Μουσουνίτσα μέχρι το 1959) και πολλοί άλλοι οπλαρχηγοί και καπεταναίοι της [[Ελληνική Επανάσταση του 1821|Επαναστάσεως του 1821]] μεταξύ των οποίων και οι : [[Λουκάς Καλιακούδας]], συμπολεμιστής του [[Λάμπρος Κατσώνης|Λάμπρου Κατσώνη]], ο [[Δήμος Σκαλτσάς]], ο Ιωάννης Ρούκης, ο [[Αντρίτσος Σαφάκας]], Πιστιόλη, Γεράντωνου κ.α. Γι' αυτό και παλαιότερα την αποκαλούσαν "καπετανοχώρι" της Δωρίδας. Η Αρτοτίνα ελευθερώθηκε από τον [[Κίτσος Τζαβέλας|Κίτσο Τζαβέλα]] το [[1828]]. Από το [[1836]] έως [[1869]] υπαγόταν στο Δήμο Κροκυλείου. Από το [[1869]] έως το [[1912]] ανήκε στο Δήμο Βωμέας. Το [[1912]] η Αρτοτίνα αναγνωρίστηκε σαν Κοινότητα. Ήταν έδρα σταθμού χωροφυλακής και είχε μόνιμο ειρηνοδικείο ως το [[1946]].▼
 
Σήμερα στην Αρτοτίνα εκτός από τη ''Μητρόπολη του [[Άγιος Γεώργιος|Αγίου Γεωργίου'']] στην πλατεία του χωριού, λειτουργούν ακόμα 14 ξωκλήσια. Επίσης, στην Αρτοτίνα λειτουργεί το Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Αρτοτίνας, το οποίο ήταν το αρχοντικό οπλαρχηγού Σαφάκα που κτίστηκε το 1810, ανακαινίστηκε το 1860 και το 1975 δόθηκε από τους κληρονόμους του στην κοινότητα για να στεγαστεί το μουσείο<ref name=":0" /><ref name=":1" />. Υπάρχει ακόμα ενώ και έχει συντηρηθεί και το παλαιό κτιριοκτίριο του σχολείου ο. όπου σήμερα στεγάζεται το Μουσείο Αθανασίου Διάκου. Στηνενώ στην πλατεία έχει στηθεί η προτομή του Αθανάσιου Διάκου από το [[1930]]. Στήλες έχουν στηθεί στα σπίτια που γεννήθηκαν ο Διάκος και ο [[Σκαλτσοδήμος]]. Ο τάφος του γιου του, Αντρίτσου Σαφάκα, βρίσκεται μπροστά στην εκκλησία της Παναγίας<ref>{{Cite web|url=http://www.artotina.gr/index.php/el/artotina/churches/|title=Αρτοτίνα, γενέτειρα του Αθανασίου Διάκου :: Εκκλησίες|website=www.artotina.gr|language=en|accessdate=2017-09-10}}</ref>.▼
▲Στην Αρτοτίνα βρίσκεται η Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου - το μοναστήρι στο οποίο καλογέρεψε ο Αθανάσιος Διάκος προτού ξεχυθεί στο αρματολίκι. Μέχρι και σήμερα σώζεται το κελί στο οποίο εμόνασε ο Ήρωας. Έξω ακριβώς από το κελί του Διάκου, η Κεντρική Επιτροπή Εκατονταετηρίδος εντοίχισε το 1930 μαρμάρινη επιγραφή "Εντάυθα εμόνασε το τέκνον της Αρτοτίνης, ο Αθανάσιος Διάκος".
 
Τα σπίτια του χωριού είναι κυρίως πετρόχτιστα, δίπατα, με κεραμοσκεπές και τα παλιότερα, με παραδοσιακές σκεπές, από σχιστόλιθο (στερφογάλαρα), που οι ντόπιοι τεχνίτες έδιναν το χαρακτηριστικό ύφος της Αρτοτίνας. Στην Αρτοτίνα, υπάρχουν πάνω από 50 πηγές. Η Αρτοτίνα υπήρξε κατεξοχήν κτηνοτροφικό χωριό και λιγότερο γεωργικό λόγω της γεωφυσικής θέσης της. Το [[1941]] η Αρτοτίνα είχε περίπου 33.000 αιγοπρόβατα και 11.000 οικόσιτα. Αξίζει να επισημανθεί ότι παλαιότερα υπήρχαν μεγάλες καλλιέργειες σε όσπρια, κρασί, καλαμπόκι. Η ξυλεία της άφθονη από τα γύρω δάση.▼
▲Σήμερα στην Αρτοτίνα εκτός από τη ''Μητρόπολη του Αγίου Γεωργίου'' στην πλατεία του χωριού, λειτουργούν ακόμα 14 ξωκλήσια. Επίσης, στην Αρτοτίνα λειτουργεί το Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Αρτοτίνας, ενώ έχει συντηρηθεί και το παλαιό κτιριο του σχολείου ο όπου σήμερα στεγάζεται το Μουσείο Αθανασίου Διάκου. Στην πλατεία έχει στηθεί η προτομή του Αθανάσιου Διάκου από το [[1930]]. Στήλες έχουν στηθεί στα σπίτια που γεννήθηκαν ο Διάκος και ο Σκαλτσοδήμος. Ο τάφος του γιου του Αντρίτσου Σαφάκα βρίσκεται μπροστά στην εκκλησία της Παναγίας.
 
==Ιστορία==
Τα σπίτια του χωριού κυρίως πετρόχτιστα, δίπατα, με κεραμοσκεπές και τα παλιότερα, με παραδοσιακές σκεπές, από σχιστόλιθο (στερφογάλαρα), που οι ντόπιοι τεχνίτες έδιναν το χαρακτηριστικό ύφος της Αρτοτίνας. Στην Αρτοτίνα, υπάρχουν πάνω από 50 πηγές.
▲ΣτηνΓια την ονομασία της Αρτοτίνας η επικρατέστερη εκδοχή είναι πως σημαίνει Νέα Αρτα και κατοικήθηκε γύρω στο 1585 από διωχθέντες Ηπειρώτες<ref name=":1" />. Η Αρτοτίνα, γεννήθηκεερίζει ομαζί ήρωαςμε το χωριό [[Αθανάσιος Διάκος Φωκίδας|Αθανάσιο Διάκο]] (τον τόποΆνω γέννησηςΜουσουνίτσα διεκδικείμέχρι καιτο 1959) σχετικά με το κοντινόποιο χωριό Άγιοςείναι Αθανάσιος,η Άνωγενέτειρα Μουσουνίτσατου μέχρι[[Αθανάσιος τοΔιάκος|Αθανασίου 1959)Διάκου]]. καιΕίναι η πατρίδα πολλοίπολλών άλλοιάλλων οπλαρχηγοίοπλαρχηγών και καπεταναίοικαπεταναίων της [[Ελληνική Επανάσταση του 1821|Επαναστάσεως του 1821]] μεταξύ των οποίων και οι : [[Λουκάς Καλιακούδας]], συμπολεμιστής του [[Λάμπρος Κατσώνης|Λάμπρου Κατσώνη]], ο [[Δήμος Σκαλτσάς]], ο Ιωάννης Ρούκης, ο [[Αντρίτσος Σαφάκας]], ο ΠιστιόληΓιάννης Σαφάκας, Γεράντωνουο Γεράντωνος, ο Ρούκης κ.α.<ref name=":0" /><ref>{{Cite web|url=http://www.artotina.gr/index.php/el/artotina/history/|title=Αρτοτίνα, γενέτειρα του Αθανασίου Διάκου :: Ιστορία|website=www.artotina.gr|language=en|accessdate=2017-09-10}}</ref> Γι' αυτό και παλαιότερα την αποκαλούσαν "καπετανοχώρι" της Δωρίδας. Η Αρτοτίνα ελευθερώθηκεστην επανάσταση του 1821 άργησε να ελευθερωθεί, εξ΄αιτίας της ισχυρής τουρκικής φρουράς της και τελικά αυτό έγινε από τον [[Κίτσος Τζαβέλας|Κίτσο Τζαβέλα]] το [[1828]]<ref name=":0" />. Από το [[1836]] έως [[1869]] υπαγόταν στο Δήμο Κροκυλείου. Από το [[1869]] έως το [[1912]] ανήκε στο Δήμο Βωμέας. Το [[1912]] η Αρτοτίνα αναγνωρίστηκε σαν Κοινότητα<ref>{{Cite web|url=https://www.eetaa.gr/index.php?tag=dkmet_details&id=1033|title=ΕΕΤΑΑ-Ελληνική Εταιρία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης Α.Ε.|website=www.eetaa.gr|accessdate=2017-09-10}}</ref>. Ήταν έδρα σταθμού χωροφυλακής και είχε μόνιμο ειρηνοδικείο ως το [[1946]].
 
▲Η Αρτοτίνα υπήρξε κατεξοχήν κτηνοτροφικό χωριό και λιγότερο γεωργικό λόγω της γεωφυσικής θέσης της. Το [[1941]] η Αρτοτίνα είχε περίπου 33.000 αιγοπρόβατα και 11.000 οικόσιτα. Αξίζει να επισημανθεί ότι παλαιότερα υπήρχαν μεγάλες καλλιέργειες σε όσπρια, κρασί, καλαμπόκι. Η ξυλεία της άφθονη από τα γύρω δάση.
 
==Σύλλογοι==
 
*''Σύλλογος Αρτοτινών «Ο Αθανάσιος Διάκος»'' που ιδρύθηκε στην Αθήνα το [[1948]].
*''Σύλλογος Αρτοτινών Μεσολογγίου «Ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος»'''που ιδρύθηκε το [[1987]].
 
==Παραπομπές==
 
*Γιάννη Α. Ρουφαγάλη " Αρτοτίνα", Αθήνα 1989
*Παν. Ρόδιος, 1835 (Η πρώτη βιογραφία του Αθανασίου Διάκου)
*Ιακ. Ραγκαβή "Τα Ελληνικά", 1853
*Δήμαρχος Κροκυλείου, "Πιστοποιητικό Οικογενειακής Καταστάσεως Αθανασίου Διάκου", 1865
 
 
 
<references />
 
==Εξωτερικοί σύνδεσμοι==
 
*Ιστοσ. Artotina.Gr, [http://www.artotina.gr/ Αρχική]
*[http://www.dorida.gr/el/ Διαδικτυακός τόπος του Δήμου Δωρίδας]
 
 
 
{{Δήμος Δωρίδος}}
 
[[Κατηγορία:Χωριά του νομού Φωκίδας]]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Αρτοτίνα_Φωκίδας"