Τόμας Κουν: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
μ Διόρθωση κατηγορίας (Φιλόσοφοι του 20ού αιώνα) |
Χωρίς σύνοψη επεξεργασίας |
||
Γραμμή 15:
| αξιοσημείωτες_ιδέες =
}}
Ο '''Τόμας Κουν''' (''Thomas Kuhn''), ήταν [[επιστήμονας]] ο οποίος με το έργο του επηρέασε την [[επιστημολογία]] του 20ού αιώνα. Γεννήθηκε στο [[Οχάιο]] των [[ΗΠΑ]] το 1922 και πέθανε το 1996 στη [[Μασαχουσέτη]]. Σπούδασε στο τμήμα φυσικής του [[Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ|Πανεπιστημίου Χάρβαρντ]], συνέχισε τις μεταπτυχιακές του σπουδές και το 1946 ολοκλήρωσε το διδακτορικό του στην [[κβαντική φυσική]].
==Το έργο του==
Γραμμή 45:
===Η εξασθένιση του παραδείγματος και το νέο παράδειγμα===
Από τη στιγμή που ένα παράδειγμα εξασθενίσει και υπονομευθεί σε βαθμό που ακόμη και οι υπέρμαχοί του χάσουν την εμπιστοσύνη τους απέναντί του, ο καιρός είναι ώριμος για την επιστημονική επανάσταση, για το πέρασμα της επιστημονικής κοινότητας σε ένα νέο παράδειγμα. Με την εμφάνιση ενός νέου ανταγωνιστικού παραδείγματος η κρίση βαθαίνει.
Η επιστημονική επανάσταση, η μετάβαση από ένα παράδειγμα σε ένα άλλο νεώτερο, είναι μια μη συσσωρευτική διαδικασία. όπου το παλαιότερο και εξασθενημένο παράδειγμα αντικαθίσταται ολοκληρωτικά ή τμηματικά από ένα νέο μη συμβατό με το προηγούμενο παράδειγμα. Οι αλλαγές που πραγματοποιούνται είναι τόσο ριζοσπαστικές και ανατρεπτικές ώστε να μην μπορούν να προκύψουν από μια συνεχή και απρόσκοπτη διαδικασία επιμέρους τροποποιήσεων και αλλαγών όπως υποστήριζαν οι εμπειριστές και οι θετικιστές. Ο Κουν αναφέρει χαρακτηριστικά: «Η μετάβαση από ένα παράδειγμα σε κρίση σε ένα νέο, απ’ όπου θα αναδυθεί μια νέα παράδοση κανονικής επιστήμης, είναι κάτι πολύ διαφορετικό από μια συσσωρευτική διαδικασία, μια διαδικασία που επιτυγχάνεται με τη διάρθρωση και την επέκταση του παλιού παραδείγματος. Πρόκειται μάλλον για μια ανακατασκευή του πεδίου στη βάση νέων θεμελίων, μια ανακατασκευή που αλλάζει ορισμένες από τις στοιχειώδεις θεωρητικές γενικεύσεις του πεδίου, όπως και πολλές από τις μεθόδους και τις εφαρμογές του παραδείγματος». Και συμπληρώνει ο [[Butterfield]] «Η αλλαγή παραδείγματος μοιάζει με το γύρισμα των πραγμάτων από την ανάποδη. Σαν να αφαιρείς από τα μάτια κάποιου φακούς
Ο Κουν υποστηρίζει τις απόψεις του για την επιστημονική επανάσταση και τις ριζοσπαστικές αλλαγές που φέρνει το νέο παράδειγμα στις ιστορικές του έρευνες και σε φιλοσοφικού χαρακτήρα θέσεις και παρατηρήσεις. Παρατηρεί ότι η πρόοδος στην επιστήμη συντελείται μόνο αφού εγκαταλειφθεί, απαξιωθεί και ανατραπεί η προηγούμενη κατάσταση πραγμάτων. Μια νέα ανακάλυψη μπορεί να θεωρηθεί καινοτόμος και να οδηγήσει σε νέες θεωρίες μόνο εφόσον έρχεται σε αντίθεση με το παλιό παράδειγμα. Αν δεν έρχεται σε αντίθεση με το παλιό παράδειγμα δεν μπορεί να θεωρηθεί ως καινοτόμος, ώστε να γονιμοποιήσει μια νέα οπτική και ένα νέο επιστημονικό πρόγραμμα. Το φιλοσοφικό επιχείρημα που χρησιμοποιεί ο Kuhn για να στηρίξει ότι οι επιστήμες αναπτύσσονται ασυνεχώς και όχι συσσωρευτικά είναι ότι κατά τη μετάβαση από το παλιό στο νέο παράδειγμα συντελείται ένας βαθύς εννοιολογικός μετασχηματισμός που δεν επιτρέπει να υπάγουμε λογικά τη μια θεωρία στην άλλη. Επίσης υποστηρίζει ότι εάν ίσχυε η θετικιστική άποψη περί συνέχειας στην επιστημονική εξέλιξη, η οποία επιτυγχάνεται περιορίζοντας το εύρος των επιστημονικών θεωριών, τότε θα καταργούνταν ένα ουσιώδες χαρακτηριστικό των επιστημών, η ικανότητά τους να επεκτείνονται σε περιοχές που δεν προβλεπόταν εξαρχής από την κρατούσα θεωρία.
Η εγκυρότητα ενός επιστημονικού παραδείγματος δεν μπορεί να προκύψει από μια ουδέτερη εξωθεσμική αρχή. Πρόκειται για ζήτημα που διακυβεύεται και η έκβασή του εξαρτάται από την εμβέλεια που θα έχει το επιστημονικό παράδειγμα στην επιστημονική κοινότητα. Η διαδικασία της πειθούς προβάλει κυρίαρχη, μιας και η ορθότητα των επιχειρημάτων δεν καταδεικνύεται αμέσως, αφού τα επιχειρήματα αντλούν την ισχύς τους από τα επιμέρους παραδείγματα. Η έμφαση που δίνεται στην επιστημονική κοινότητα και στη διαδικασία της πειθούς κατά τη διάρκεια της επιστημονικής επανάστασης γίνεται για να δείξει ότι η επιλογή ενός παραδείγματος δεν υπαγορεύεται από τη λογική, ή από τη φύση, ή από μια πειραματική διαδικασία η οποία υποτίθεται ότι επικυρώνει ή διαψεύδει τις θεωρίες μας.
Γραμμή 53:
Η ασυμμετρία μπορεί να είναι πολλών ειδών, όπως η ασυμμετρία εννοιών, η ασυμμετρία κριτηρίων και η ασυμμετρία της αντίληψης.
Ασυμμετρία εννοιών έχουμε όταν με την αλλαγή του παραδείγματος αλλάζει ριζικά το νόημα των επιστημονικών όρων ακόμη και αν διατηρεί το ίδιο όνομα. Π.χ. η έννοια της [[μάζα|μάζας]] στην κλασική φυσική και στην σχετικότητα. Η ασυμμετρία εννοιών υποδηλώνει και τις ασυμφιλίωτες διαφορές που υπάρχουν ανάμεσα στα παραδείγματα.
Ασυμμετρία κριτηρίων σημαίνει ότι τα μέτρα με βάση τα οποία κρίνεται μια λύση ως ικανοποιητική, ή μια μέθοδος ως έγκυρη, ή ένα πρόβλημα ως επιστημονικό κ.α., διαφέρουν ριζικά από παράδειγμα σε παράδειγμα. Π.χ.
Η ασυμμετρία στη αντίληψη αφορά τις ασυμφιλίωτες διαφορές στην αντιληπτική ικανότητα των επιστημόνων που ανήκουν σε διαφορετικά παραδείγματα. Κατά την επιστημονική επανάσταση όταν συντελείται η αλλαγή παραδείγματος οι επιστήμονες βλέπουν έναν διαφορετικό κόσμο. Φανταστείτε πως βλέπουν την επιφάνεια της σελήνης ένας αριστοτελικός φυσικός φιλόσοφος του 17ου αιώνα και ο [[Γαλιλαίος]]. Ο Γαλιλαίος βλέπει τα όρη και τους κρατήρες που υπάρχουν, ενώ ο αριστοτελικός φιλόσοφος «βλέπει» μια αόρατη ουσία να καλύπτει τα όρη και τους κρατήρες και να δημιουργεί μια τέλεια σφαιρική επιφάνεια όπως προβλέπεται από την αριστοτελική φυσική φιλοσοφία.
| |||