Δημήτριος Γαλανός: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

{{πληροφορίες επιστήμονα}}Ο '''Δημήτριος Γαλανός ο «Αθηναίος»''' (1760-1833) είναι ο πρώτος και πλέον εύγλωττος Έλληνας Ινδολόγος των νεότερων χρόνων. Προσέφερε πολλά στη γνώση μας για τις [[φιλολογία|φιλολογικές]], [[φιλοσοφία|φιλοσοφικές]] και [[θρησκεία|θρησκευτικές]] παραδόσεις της [[Ινδία]]ς. Γεννήθηκε το [[1760]] από οικογένεια μεσαίας τάξης στην [[Αθήνα]]. Ο πατέρας του Παντολέων και η μητέρα του Διαμάντω είχαν τρεις γιους και μια κόρη ονόματι Κάργια. Ο μεγαλύτερος αδελφός του πέθανε σε μικρή ηλικία και ο νεώτερος, ο Φιλάρετος, ανέλαβε τη διαχείριση της πατρικής περιουσίας. Η εκπαίδευση του Δημήτριου ξεκίνησε στη γενέτειρά του, την Αθήνα, υπό την εποπτεία του γνωστού διδάσκαλου Ιωάννη Βενιζέλου. Σε ηλικία 14 ετών μετέβη στο [[Μεσολόγγι]], εμπορικό κέντρο της δυτικής Ελλάδας, το οποίο διατηρούσε στενές σχέσεις με τους έλληνεςΈλληνες εμπόρους της [[Βενετία]]ς. Εκεί μελέτησε με τον διακεκριμένο γραμματικό [[Παναγιώτης Παλαμάς|Παναγιώτη Παλαμά]].{{fn|1}} Μετά από τέσσερα χρόνια ο Γαλανός εγκατέλειψε το Μεσολόγγι και ταξίδεψε στην Πάτμο,{{fn|2}} όπου μελέτησε [[Αρχαία ελληνική γλώσσα|αρχαία ελληνικά]], φιλοσοφία, [[Λατινική γλώσσα|λατινικά]], [[ρητορική]] και [[εκκλησιαστική μουσική]] επί έξι χρόνια. Διευθυντής της σχολής εκείνη την περίοδο ήταν ο [[Δανιήλ Κεραμεύς]]. Αργότερα ο Γαλανός εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του για τους πρώτους δασκάλους του σε γράμματα που έγραψε από το ΒαρανάζιΒαρανάσι, όταν ειδοποιήθηκεπληροφορήθηκε για τοτον θάνατό τους.{{fn|3}}

Ολοκληρώνοντας τις σπουδές του, ο Γαλανός πήγε στην [[Κωνσταντινούπολη]] να συναντήσει τον θείο του Γρηγόριο, μητροπολίτη της Καισαρείας εκείνη την εποχή και Πρωτόθρονο της Ιεράς Συνόδου στην Κωνσταντινούπολη. Εργαζόμενος εκεί ως δάσκαλος, συνάντησε τον Μαντρατζόγλου, έναν εμπορικό αντιπρόσωπο των Ελλήνων της Βεγγάλης στην Κωνσταντινούπολη. Αυτή η συνάντηση έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στη ζωή του Γαλανού. Ο Μαντρατζόγλου τον βρήκε ιδανικό για τα παιδιά των ελλήνωνΕλλήνων εμπόρων που είχαν εγκατασταθεί στο Ναραγιανγκάντζ (Narayanganj) κοντά στην Ντάκα (Dhaka) και την [[Καλκούτα]] και του προσέφερε μια θέση δασκάλου εκεί. Ο Γαλανός, επιθυμώντας να διευρύνει τις γνώσεις του, αποδέχθηκε πρόθυμα την προσφορά του Μαντρατζόγλου και προετοιμάστηκε για το ταξίδι του στην Ανατολή, «… για να φέρει το φως της πατρικής εκπαίδευσης στους Έλληνες της Ινδίας, και να στείλει από εκεί στην Ελλάδα μερικούς σπινθήρες του φωτός της [[Ασία]]ς», σύμφωνα με τα λόγια του Γεννάδιου.{{fn|4}} Όταν ο Γαλανός εξέφραζε την επιθυμία του αυτή, δεν γνώριζε πως δεν θα έβλεπε ποτέ ξανά την πατρίδα του.

Ο Νικόλας Κεφαλάς, έλληναςΈλληνας καπετάνιος από τη [[Ζάκυνθος|Ζάκυνθο]], που επισκέφθηκε τον Γαλανό στο [[Βαρανάσι]] (προφέρεται και Βαναράσι), πίστευε ότι ο λόγος για τον οποίο ο σοφός Αθηναίος μελέτησε και υιοθέτησε τα βραχμανικά έθιμα ήταν η προσπάθεια κατανόησης του ευγενικού και ηθικού τρόπου ζωής των Βραχμάνων. Αναφέρει επίσης ότι παρ’ όλα αυτά ο Γαλανός παρέμεινε [[Χριστιανισμός|Χριστιανός]] και υποδεικνύει το γεγονός ότι οι Ινδουϊστές δεν αποδέχονται τους αποστάτες. Η ευκολία όμως με την οποία εκινείτο ο συγκεκριμένος ξένος στην ινδική κοινωνία θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ένδειξη ότι το όραμά του καθοριζόταν πέρα από συγκεκριμένα ιδεολογικο-θρησκευτικά όρια.

Ο Γαλανός κρατούσε τακτική επικοινωνία με τους συγγενείς του στην Ελλάδα και μάθαινε τα νέα της ελληνικής επανάστασης από αγγλικές εφημερίδες. Πιθανώς επισκέφθηκε τους φίλους του στην Καλκούτα και την Ντάκα τη χρονιά που ξέσπασε η επανάσταση, όπως φαίνεται από την επιγραφή που χαράχτηκε κατ’ εντολή του ίδιου σε τάφο έλληνα φίλου του. Στην τελευταία επιστολή του προς τον ανηψιόανιψιό του Παντολέοντα (14 Δεκ. 1832) ρωτά με μεγάλη αγωνία για την κατάσταση της χώρας και της οικογένειάς του:

Σε μια άλλη επιστολή (Δεκ. 1829), που έστειλε στον ανηψιόανιψιό του Παντολέοντα, ο Γαλανός παραθέτει τον [[Ισοκράτης|Ισοκράτη]] και τους σοφούς Ινδούς, προκειμένου να υποδείξει ότι εκείνοι που επιθυμούν να αποκτήσουν σοφία και ευημερία χρειάζεται να περάσουν από πολλές δυσκολίες, να αποχωριστούν τα σπίτια και τους συγγενείς τους και να ταξιδέψουν σε ξένες χώρες:

Εάν είσαι λογικός και άνθρωπος με πλατειάπλατιά αντίληψη, τότε έλα σε μένα. Αν είσαι παράλογος, στενόμυαλος, λιγόψυχος και έχεις μυαλό σκλάβου, μείνε εκεί. Μείνε βάρβαρος, λαδέμπορος ή οινοπώλης, πούλα ρύζι και φασόλια. Εφόσον φέρεις το όνομα του πατέρα μου, αυτού του μεγάλου και καλού άνδρα, και καθώς ήκουσα πως είσαι οξύνους, θέλω να έρθεις εδώ σε μένα. Έγραψα στους πατέρες του όρους Σινά για σένα, αν αποφασίσεις να έλθεις. Πάρε μαζί σου ό,τι βιβλία, λεξικά και γραμματικές έχεις. Αν δεν έλθεις εσύ, θα έλθει κάποιος άλλος και θα γίνει κληρονόμος της γνώσης και της περιουσίας μου… Αλλά, παρόλο που βλέπεις ότι είναι δυνατά όλα αυτά τα καλά πράγματα, εσύ δε θέλεις να υποβληθείς σε λίγη δοκιμασία, αλλά είσαι και οκνηρός σαν να σε έσπρωξε στο λήθαργο κάποιο μαγικό φίλτρο. Αφυπνίσου άνθρωπε και γνώθι σεαυτόν. Γίνε [[Προμηθέας]] και όχι [[Επιμηθέας]].

Εκφράζει την αγάπη του προς εκείνους που εκπαιδεύονται: «Όστις μανθάνει, και παιδεύεται, εκείνον έγω αγαπώ». Στην ίδια επιστολή, εκφράζει τη λαχτάρα, τον νόστο για την Ελλάδα μαζί με τον ανηψιόανιψιό του, μετά από την ολοκλήρωση των μελετών του στην Ινδία, «… και τότε θα σε τιμούν και θα σε υμνούν [στην Ελλάδα] και θα σου δείχνουν το θαυμασμό τους».

Ο Παντολέων τελικά αποφάσισε να ταξιδέψει στην Ινδία και έφθασε στη [[Βεγγάλη]] στα τέλη του 1832. Ωστόσο, αντί να του υποδείξει να πάει αμέσως στο Bαναράζι, ο Γαλανός τον έστειλε να μελετήσει ελληνικά με τον πατέρα Ανανία στην [[Καλκούτα]]. Στην ίδια επιστολή, που ήταν πιθανώς η τελευταία της ζωής του, ο Γαλανός εξέφρασε έναν βαθύ σεβασμό για τους παλαιούς φίλους του στην Καλκούτα: «… όλο το σεβασμό που δείχνεις σε μένα, τόσο να δείξεις και περισσότερο ακόμα στον πολύ καλό φίλο μου Κωνσταντίνο Πανταζή, γιατί είναι το ''alter ego μου''» και «… πήγαινε στην κατοικία του άλλου φίλου μου του Μανολάκη Αθανασίου να τον χαιρετήσεις και να του φιλήσεις το δεξί χέρι». Ο Γαλανός όμως δεν συνάντησε ποτέ τον ανηψιόανιψιό του.

Ο θάνατος του Γαλανού καταγράφηκε στα επισκοπικά αρχεία του Μπεναρές (1833), που κατέληξαν εντέλει στην Επισκοπή του Αλλαχαμπάντ και στα αρχεία ενταφιασμών (1833) της Αρχιδιακονίας και επισκοπής της Καλκούτας, καθώς επίσης και στον πρώτο Κώδικα (1792-1914) της ελληνικής εκκλησίας στην Καλκούτα. Δεν αναφέρεται, όμως, πουθενά η αιτία θανάτου. Ο Σουλτζ υποθέτει ότι πιθανώς έπεσε θύμα της [[χολέρα]]ς η οποία, σύμφωνα με τις ''Ενθυμήσεις της Βόρειας Ινδίας'' (Λονδίνο, 1848), γραμμένες από τον Αιδεσιμότατο Γουΐλιαμ Μπάυερς (William Buyers), μάστιζε την πόλη του ΒαναράζιΒαναράσι εκείνη την περίοδο και έγινε η αιτία χιλιάδων θανάτων. Θάφτηκε στο χριστιανικό κοιμητήριο της πόλης που τον φιλοξένησε για το μεγαλύτερο διάστημα της ζωής του. Στην επιτύμβια πλάκα χαράχθηκε η παρακάτω επιγραφή:

Ο Δημήτριος Γαλανός πέραν της καταγραφής των ινδικών ηθών μετέφρασε πολλά κείμενα από τα Σανσκριτικά. Έγραψε το μεγάλο Σανσκριτο-Αγγλο-Ελληνικό λεξικό, Λεξικό της Περσικής - Σανσκριτικής και Ελληνικής και επίσης Σανσκριτικό Ονομαστικό Λεξικό της [[Ινδική μυθολογία|ινδικής μυθολογίας]]. Το γλωσσολογικό του έργο διακρίνεται για τη βαθιά κλασική παιδεία, τη φιλοκαλία και επιμέλεια αυτού του ασυνήθιστου έλληναΈλληνα λόγιου που αναζήτησε και ασπάστηκε τα διδάγματα της ινδουιστικής φιλοσοφίας, όπως φαίνεται από τα παραπάνω, χωρίς όμως να απαρνηθεί τη χριστιανική του πίστη. Στις φωτοτυπημένες σελίδες του λεξικού του είναι εντυπωσιακή η καλλιγραφία της σανσκριτικής γραφής αλλά και το πλήθος των συνώνυμων λέξεων στα ελληνικά και στα [[Αγγλική γλώσσα|αγγλικά]] που χρησιμοποιεί για να ερμηνεύσει τη σανσκριτική γλώσσα.

*{{fnb|5}} Η τεράστια αξία της περιουσίας του Γαλανού, η οποία, μετά θάνατό του, αξιολογήθηκε περίπου στα 75-80.000 χρυσά φράγκα, θέτει ερωτηματικά σχετικά με τη φύση της εργασίας του στη Βεγγάλη. Ο επίσκοπος Heber τον περιέγραψε ως συνταξιούχο συνεργάτη ενός εμπορικού πρακτορείου της Καλκούτας και ο δικηγόρος του Πανταζή τον ανέφερε ως έλληναΈλληνα εμπορικό πράκτορα του Μπεναρές. Βλ. έγγραφο no. II, στο Maria Burgi-Kyriazi, ''Demetrios Galanos - Énigme de la Renaissance orientale'', (Lίbrairie d’ Amerique et d’ Οrient, Paris, 1984), σελ. 126.

*[httphttps://www.elinepa.org/index.php/el/publications-gr/photo-galleries-gr/dimitriosgalanos Φωτογραφίες και πρόσθετη βιβλιογραφία] από την Ελληνο-grΙνδική Εταιρία Πολιτισμού και Ανάπτυξης (ΕΛΙΝΕΠΑ).html Φωτογραφίες και πρόσθετη βιβλιογραφία] από την Ελληνο-Ινδική Εταιρία Πολιτισμού και Ανάπτυξης.