Ιράν: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

| πληθυσμός = 75.149.669<ref>[http://unstats.un.org/UNSD/Demographic/products/vitstats/serATab2.pdf Απογραφή Ιράν 2011]</ref>

| χρονιά_απογραφής_πληθυσμού = 2011

| θέση_πυκνότητας_πληθυσμού = 158

| θέση_ΑΕΠ =

| ΑΕΠ = 1.454,517 δισ. $<ref name="imf">{{cite web|url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2017/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=52&pr.y=4&sy=2016&ey=2016&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=429&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a= |title=Ιράν |publisher=[[ΔΝΤ]] |date=Απρίλιος 2017 |accessdate=09-05-2017}}</ref>

Το '''Ιράν''' ([[περσική γλώσσα|περσικά]]: ايران), επίσημα '''Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν''' ([[περσική γλώσσα|περσικά]]: جمهوری اسلامی ايران), ανεπίσημα '''Περσία''', είναι χώρα της [[Μέση Ανατολή|Μέσης Ανατολής]] στη Νοτιοδυτική [[Ασία]]. Ενώ τοπικά η χώρα ήταν γνωστή ως Ιράν από την αρχαιότητα, έως το 1935 η επικρατούσα ονομασία παγκοσμίως ήταν '''Περσία'''. Μετά το 1935 χρησιμοποιούνταν διεθνώς και οι δύο ονομασίες, ο όρος Ιράν όμως καθιερώθηκε έκτοτε ως επίσημη ονομασία της χώρας.

 

 

Ιστορικά, είναι από τις περιοχές του κόσμου όπου αναπτύχθηκαν οι πρώτοι σημαντικοί πολιτισμοί, με τους πρώτους οργανωμένους οικισμούς το 7.000 π.Χ., ενώ από την πρώτη χιλιετία π.Χ. έως τον 7ο αιώνα μ.Χ. εγκαθιδρύθηκαν μεγάλες αυτοκρατορίες: [[Αχαιμενίδες]], [[Παρθία|Πάρθοι]], [[Αυτοκρατορία των Σασσανιδών|Σασσανίδες]]. Κατά τη χρυσή εποχή του Ισλάμ (7ος-11ος αιώνας), στο Ιράν άκμασαν οι επιστήμες: φιλοσοφία, ιατρική, αστρονομία, μαθηματικά καθώς και οι τέχνες και η λογοτεχνία. Το 1906 συστάθηκε το πρώτο κοινοβούλιο της χώρας, ενώ από την 1η Απριλίου 1979, έγινε [[Ισλάμ|ισλαμική]] δημοκρατία.

 

Το Ιράν είναι μια πολυπολιτισμική χώρα με πολλές εθνοτικές και γλωσσικές ομάδες. Οι μεγαλύτεροι είναι οι Πέρσες (61%), το Αζερμπαϊτζάν (16%), οι Κούρδοι (10%) και οι LUR (6%).<ref>https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/ir.html</ref>

 

== Ονομασίες Ιράν-Περσία ==

 

=== Σύγχρονη ιστορία (1921 - σήμερα) ===

[[Αρχείο:Mrp1941.jpg|thumb|left|200px| Ο εικοσιδυάχρονος [[Μοχάμεντ Ρεζά Παχλαβί]] ανακηρύσσεται [[Σάχης]] του Ιράν στις 17 Σεπτεμβρίου [[1941]]]]

[[Αρχείο:MohammadRezaPahlavi1977.jpg|thumb|right|150px|Ο [[Μοχάμεντ Ρεζά Παχλαβί]], αυτοκράτορας του Ιράν 1941-1979, και η σύζυγός του [[Φαράχ Ντιμπά]] αναχωρούν από επίσημη επίσκεψη στις [[ΗΠΑ]] στις 16 Νοεμβρίου [[1977]]]]

 

== Οικονομία ==

[[Αρχείο:CIAIranKarteOelGas.jpg|thumb|left|200px|Το Ιράν κατέχει το 10% των παγκόσμιων αποθεμάτων πετρελαίου και 15% του φυσικού αερίου. Είναι ο 4ος κατα σειρά εξαγωγέας πετρελαίου στον κόσμο]]

[[Αρχείο:SamandLX2006.jpg|thumb|200px|right|Η ιρανική παραγωγή αυτοκινήτων, όπως του εικονιζόμενου "Ιράν Χόδρο" ξεπέρασε το 1 εκ. το 2005. Είναι η μεγαλύτερη αυτοκινητοβιομηχανία στη Μέση Ανατολή, με παραρτήματα σε τέσσερις ηπείρους]]

Ξεχωρίζουν επίσης η πετροχημική βιομηχανία, η βιομηχανία τροφίμων, η σιδηρουργία [[χάλυβας|χάλυβα]] και η αυτοκινητοβιομηχανία. Επιπρόσθετα, η χώρα διαθέτει σημαντικά αποθέματα [[φυσικό αέριο|φυσικού αερίου]], όπως και ορυκτών ανθράκων, [[ψευδάργυρος|ψευδάργυρου]], [[Μόλυβδος|μόλυβδου]], [[Σίδηρος|σιδήρου]], [[Χρώμιο|χρωμίου]] και [[Βάριο|βαρίου]].

 

Σημαντική είναι η [[υφαντουργία]], και ιδιαίτερα η κατασκευή χαλιών, τα οποία είναι παγκοσμίως γνωστά για την ξεχωριστή ποιότητά τους, τα σχέδια και τα χρώματά τους.

 

 

=== Ανώτατος Ηγέτης (Ραχμπάρ) ===

Σύμφωνα με το [[ιρανικό σύνταγμα]], ο [[Ανώτατος Ηγέτης του Ιράν]] σκιαγραφεί και επιβλέπει την εφαρμογή των «γενικών πολιτικών κατευθύνσεων της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν». Αναπληρώνεται από το Συμβούλιο των Κηδεμόνων, μία επιτροπή σημαινόντων ιερωμένων. Ο Ανώτατος Ηγέτης είναι και αρχιστράτηγος του στρατού όπως και αρχηγός των υπηρεσιών ασφαλείας και των μυστικών υπηρεσιών και είναι ο μόνος που δικαιούται να κηρύξει πόλεμο. Ηγείται προσωπικά του αυτόνομου στρατού των Φρουρών της ισλαμικής επανάστασης. Επίσης διορίζει και απομακρύνει τους επικεφαλής της δικαιοσύνης και των κρατικών [[Μέσα ενημέρωσης|ΜΜΕ]]. Τέλος διορίζει επίσης έξι από τα δώδεκα μέλη του Συμβουλίου των Κηδεμόνων.

 

 

=== Πρόεδρος (Ραΐς-ε Τζομχούρ) ===

Μαζί με τον Ανώτατο Ηγέτη, ο λαϊκά εκλεγόμενος [[Πρόεδρος του Ιράν]] είναι ο σημαντικότερος αξιωματούχος στη χώρα και αρχηγός της εκτελεστικής εξουσίας. Έχει την ευθύνη για την τήρηση του Συντάγματος και ηγείται της εκτελεστικής εξουσίας, εκτός από υποθέσεις που σχετίζονται απευθείας με τον Ανώτατο Ηγέτη. Σύμφωνα με το Σύνταγμα όλοι οι υποψήφιοι για το αξίωμα του Προέδρου πρέπει να εγκρίνονται από το Συμβούλιο των Κηδεμόνων πριν συμμετάσχουν στις εκλογές, που διεξάγονται με καθολική ψηφοφορία και πλειοψηφικό σύστημα ανά τέσσερα χρόνια. Μετά την εκλογή του ο Πρόεδρος διορίζει και επιβλέπει το [[Υπουργικό Συμβούλιο]], συντονίζει το κυβερνητικό έργο και επιλέγει πολιτικές που προτείνονται στο Κοινοβούλιο. Ο διορισμός νέου Υπουργικού Συμβουλίου πρέπει να επικυρώνεται από το Κοινοβούλιο. Αξιοσημείωτο είναι ότι στο Ιράν, κατά παγκόσμια εξαίρεση, ο στρατός δεν ελέγχεται από την εκτελεστική εξουσία.

 

=== Ισλαμική Συμβουλευτική Συνέλευση (Ματζλίς-ι Σούρα-γιε Ισλαμί) ===

Η Βουλή ονομάζεται Ισλαμική Συμβουλευτική Συνέλευση. Απαρτίζεται από ένα σώμα 290 βουλευτών που εκλέγονται ανά 4 χρόνια με καθολική μυστική ψηφοφορία. Οι υποψήφιοι πρέπει να εγκρίνονται προκαταβολικά από το Συμβούλιο των Κηδεμόνων. Επεξεργάζεται σχέδια νόμων, επικυρώνει διεθνείς συνθήκες και εγκρίνει τον εθνικό προϋπολογισμό. Όλα τα σχέδια νόμων στέλνονται στο Συμβούλιο των Κηδεμόνων για αναθεώρηση.

 

=== Συνέλευση των Εμπειρογνωμόνων ===

Η Συνέλευση των Εμπειρογνωμόνων - η οποία συγκαλείται για μία εβδομάδα κάθε χρόνο- αποτελείται από 86 «ενάρετους και πολυμαθείς» κληρικούς που εκλέγονται από το λαό κάθε οκτώ χρόνια, από λίστα ονομάτων εγκεκριμένη από το Συμβούλιο των Κηδεμόνων (όπως συμβαίνει και στις προεδρικές και κοινοβουλευτικές εκλογές στο Ιράν).

 

 

=== Συμβούλιο των Κηδεμόνων (Σουρα-γιε Νεγαμπάν-ι Κανούν) ===

Το Συμβούλιο των Κηδεμόνων περιλαμβάνει δώδεκα νομομαθείς εκ των οποίων οι έξι διορίζονται από τον Ανώτατο Ηγέτη. Οι άλλοι έξι προτείνονται από τον επικεφαλής του δικαστικού σώματος, και διορίζονται από τη Βουλή.

Το Συμβούλιο των Κηδεμόνων είναι εξουσιοδοτημένο να ερμηνεύει το Σύνταγμα και να αποφαίνεται για την συμβατότητα των νόμων με το Ισλαμικό Δίκαιο. Αν ένα νομοθέτημα κριθεί αντίθετο με τον ισλαμικό νόμο παραπέμπεται για αναθεώρηση στη βουλή.

 

=== Συμβούλιο Σκοπιμότητας ===

Το λεγόμενο Συμβούλιο Σκοπιμότητας καθιερώθηκε το 1988 από τον [[Αγιατολάχ Χομεϊνί]] και εξουσιοδοτείται να μεσολαβεί σε πιθανές διαφορές γνώμης ανάμεσα στη Βουλή και το Συμβούλιο των Κηδεμόνων. Σύμφωνα με το σύνταγμα το συμβούλιο αυτό λειτουργεί επίσης συμβουλευτικά στον Πρόεδρο της χώρας.

 

=== Δικαστική Εξουσία / Δικαιοσύνη ===

Ο αρχηγός του δικαστικού σώματος διορίζεται από τον Ανώτατο Ηγέτη και με τη σειρά του διορίζει τον πρόεδρο του Ανωτάτου Δικαστηρίου και τον Γενικό Εισαγγελέα του κράτους.

Τα δημόσια δικαστήρια εκδικάζουν τις αστικές και τις περισσότερες ποινικές υποθέσεις. Ειδικά Επαναστατικά Δικαστήρια ασχολούνται με ορισμένες ποινικές πράξεις, όπως εγκλήματα κατά της εθνικής ασφάλειας, πράξεις κατά του πολιτεύματος και λαθρεμπόριο ναρκωτικών και οι αποφάσεις τους είναι τελεσίδικες (χωρίς δικαίωμα έφεσης). Τελεσίδικες είναι επίσης οι αποφάσεις του Ειδικού Δικαστηρίου Κληρικών που εκδικάζει υποθέσεις κληρικών κατηγορουμένων.