Βικιπαίδεια

Λατινικό αλφάβητο: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Περιήγηση ιστορικού διαδραστικά
← Προηγούμενη διαφοράΕπόμενη διαφορά →
Περιεχόμενο που διαγράφηκε Περιεχόμενο που προστέθηκε
ΟπτικήΚώδικας wiki
μ Αναστροφή της επεξεργασίας από τον 93.40.81.0 (συνεισφ.), επιστροφή στην τελευταία εκδοχή υπό Diu
Ετικέτα: Επαναφορά
→‎Γράμματα του αλφαβήτου: λατινικό αλφάβητο, όχι αγγλικό
Γραμμή 18:
| κατεύθυνση = Αριστερά προς δεξιά
| iso 15924 alias = Latin
| unicode = δείτε [[:en:Latin script in Unicode|Λατινικοί χαρακτήρες στο Unicode]]
| σημειώσεις = '''Το άρθρο περιέχει φωνητικά [[Διεθνές Φωνητικό Αλφάβητο|ΔΦΑ]] σύμβολα.''' Εκτός από την [[Διεθνές Φωνητικό Αλφάβητο|παροχή υποστήριξης]], μπορείτε να δείτε [[Mojibake|ερωτηματικά, πλαίσια, ή άλλα σύμβολα]] αντί των χαρακτήρων [[Unicode]].
}}
Γραμμή 27:
 
== Προέλευση ==
Το λατινικό αλφάβητο προέρχεται, κατά την επικρατέστερη θεωρία, από το [[ελληνικό αλφάβητο|ελληνικό]] και κατά άλλους από το [[ετρουσκικό αλφάβητο]]. Κατά τον γλωσσολόγο H. Hammarstrom, τα γράμματα B, D, O, X κατάγονται από κάποιο κατωϊταλιωτικό ελληνικό αλφάβητο. Ομως, υπάρχουν και ετρουσκικά αλφαβητάρια που περιλαμβάνουν τα γράμματα B, D, O, X. Ο H. Rix υποστηρίζει οτι οι φωνητικές αξίες αυτών των τεσσάρων γραμμάτων στα λατινικά πρέπει να αποδοθεί σε ελληνική επίδραση. Είναι πιθανό οτι τα γράμματα αυτά ήταν ήδη παρόντα στο ετρουσκικό αλφάβητο, την εποχή που το δανείστηκαν οι Ρωμαίοι.<ref name = "JSSS">Niklaus Shaeffer, ''Journal of the Simplified Spelling Society'', [http://www.spellingsociety.org/journals/j31/mixes.php J31, 2002/2, σελ. 31-34] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090721000153/http://www.spellingsociety.org/journals/j31/mixes.php |date=2009-07-21 }}. Ανακτήθηκε 28/1/2009</ref> Σύμφωνα και με τον καθηγητή Γλωσσολογίας και τ. πρύτανη του Πανεπιστημίου Αθηνών [[Γεώργιος Μπαμπινιώτης|Γεώργιο Μπαμπινιώτη]], το λατινικό αλφάβητο είναι το δυτικό ελληνικό αλφάβητο τής [[Χαλκίδα]]ς που μεταφέρθηκε στην Ιταλία και διαδόθηκε από τους Ρωμαίους και τούτο διδάσκεται από πολλούς έγκριτους γλωσσολόγους.{{πηγή}} Η θεωρία ότι το λατινικό αλφάβητο βασίστηκε κυρίως στο ετρουσκικό στηρίζεται στη φωνητική αξία του γράμματος C. Οι Ετρούσκοι δεν είχαν ηχηρά οδοντικά σύμφωνα, και γι αυτό ο χαρακτήρας C (προερχόμενος από το ελληνικό γάμμα) χρησιμοποιήθηκε για να δηλώσει το άηχο K της ετρουσκικής και της λατινικής. Ο J. Jensen σημειώνει οτι η αρχική χρήση των γραμμάτων C, K, Q προήλθε από την ετρουσκική: C εμπρός από /e και i/, K εμπρός από /a/, Q εμπρός από τα /u και o/. Συνεπώς τα γράμματα αυτά δηλώνουν διαφορετικά αλλόφωνα (allophones) του /k/. Αυτοί οι ορθογραφικοί κανόνες οφείλονται στα ονόματα εκείνων των γραμμάτων: γάμμα ή γέμμα, κάππα, κόππα ή κούπα (quppa). Στην ετρουσκική δεν υπήρχε φθόγγος /o/, γι αυτό το Q χρησιμοποιήθηκε εμπρός από τα /o/ και /u/ της λατινικής. Τα Y και Z είναι μεταγενέστερες προσθήκες από το ελληνικό αλφάβητο. Κατά τον αρχαίο Έλληνα ιστορικό [[Πλούταρχος|Πλούταρχο]], το G δημιουργήθηκε περί τον 3ο αι. π.Χ. από τον [[απελεύθερος|απελεύθερο]] Spurius Carvilius Ruga, με τροποποίηση του C. Στην ετρουσκική και λατινική, το δίγαμμα (F) δήλωνε το φθόγγο /w/ αλλά τελικά οι Ρωμαίοι απλοποίησαν το συνδυασμό H-/f/ σε F /f/. Τα ημίφωνα /w, j/ και τα φωνήεντα /u, u:, i, i:/ γράφονταν με τα αντίστοιχα γράμματα, δηλαδή τα V και I αντίστοιχα.<ref name = JSSS/>
 
== Γράμματα του αλφαβήτου ==
 
==== Παλαιό λατινικό αλφάβητο ====
Η αγγλική έκδοση του λατινικού αλφαβήτου έχει 26 γράμματα.
Τα λατινικά είχαν 21 διαφορετικούς χαρακτήρες. Το γράμμα {{angle bracket|C}} ήταν η δυτική μορφή του ελληνικούς [[γάμμα]], αλλά χρησιμοποιούνταν για τους ήχους {{IPA|/ɡ/}} και {{IPA|/k/}} ταυτόχρονα, πιθανά υπό την επιρροή της [[Ετρουσκική γλώσσα|ετρουσκικής]] που μπορεί να μην είχε ηχηρά [[κλειστά σύμφωνα]]. Αργότερα, κατά τον 3ο αιώνα π.Χ. το γράμμα {{angle bracket|Z}} – που δεν χρειαζόταν για τα λατινικά – αντικαταστάθηκα από το νέο γράμμα {{angle bracket|G}}, που ήταν ένα {{angle bracket|C}} τροποποιημένο με μια μικρή κάθετη γραμμή, που πήρε την θέση του στο αλφάβητο. Από εκεί, το {{angle bracket|G}} αντιπροσώπευε το {{IPA|/ɡ/}}, ενώ το {{angle bracket|C}} γενικά διατηρήθηκε για το {{IPA|/k/}}. Το γράμμα {{angle bracket|K}} χρησιμοποιούνταν μόνο σπάνια, σε ένα μικρό αριθμό από λέξεις όπως ''[[Καλένδες|Kalendae]]'', συχνά εναλλασσόμενο με το {{angle bracket|C}}.
 
<center>
{| class="wikitable"
|+Παλαιό λατινικό αλφάβητο
!Γράμμα
!A
!B
!C
!D
!E
!F
!G
!H
!I
!K
!L
!M
!N
!O
!P
!Q
!R
!S
!T
!V
!X
|}
 
==== Κλασικό Λατινικό αλφάβητο ====
[[File:Inscription_displaying_apices_(from_the_shrine_of_the_Augustales_at_Herculaneum).jpg|σύνδεσμος=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Inscription_displaying_apices_(from_the_shrine_of_the_Augustales_at_Herculaneum).jpg|μικρογραφία|The [[Apex_(diacritic)|apices]] in this first-century inscription are very light. (There is one over the {{smallcaps|ó}} in the first line.) The vowel ''I'' is written taller rather than taking an apex. The [[Interpunct|interpuncts]] are comma-shaped, an elaboration of a more typical triangular shape. From the [[Sodales_Augustales|shrine of the Augustales]] at [[Herculaneum|Herculaneum]].]]
Μετά τη Ρωμαϊκή κατάκτηση της Ελλάδας τον 1ο αιώνα π.Χ., η Λατινική υιοθέτησε τα Ελληνικά γράμματα {{angle bracket|Y}} και {{angle bracket|Z}} (ή επαναϋιοθέτησε το δεύτερο) για να γράφουν δάνειες λέξεις από την [[Ελληνική γλώσσα|ελληνική]], τοποθετώντας τα στο τέλος του αλφαβήτου. Μια προσπάθεια του αυτοκράτορα [[Κλαύδιος|Κλαύδιου]] να εισαγάγει τρία επιπλέον γράμματα δεν επικράτησε. Συνεπώς κατά την διάρκεια της [[Κλασική λατινική γλώσσα|κλασικής λατινικής]] το Λατινικό αλφάβητο περιείχε 23 γράμματα:
{| class="wikitable" style="text-align:center"
|+Κλασικό Λατινικό αλφάβητο
! style="text-align:left" |Γράμμα
![[A|A]]
![[B|B]]
![[C|C]]
![[D|D]]
![[E|E]]
![[F|F]]
![[G|G]]
![[H|H]]
![[I|I]]
![[K|K]]
![[L|L]]
![[M|M]]
![[N|N]]
![[O|O]]
![[P|P]]
![[Q|Q]]
![[R|R]]
![[S|S]]
![[T|T]]
![[V|V]]
![[X|X]]
![[Y|Y]]
![[Z|Z]]
|-
! style="text-align:left" |Λατινικό όνομα (majus)
| style="background:#efefef; text-align:center;" colspan="26"| '''Μεγαλογράμματη Μορφή''' (ονομάζονται επίσης '''κεφαλαία''' ή '''μεγάλα γράμματα''')
|{{smallcaps|á}}
|- style="text-align:center;"
|{{smallcaps|bé}}
| style="width:3%; "|[[A]]|| style="width:3%; text-align:center;"|[[B]]|| style="width:3%; text-align:center;"|[[C (γράμμα)|C]]|| style="width:3%; text-align:center;"|[[D]]|| style="width:3%; text-align:center;"|[[E]]|| style="width:3%; text-align:center;"|[[F]]|| style="width:3%; text-align:center;"|[[G]]|| style="width:3%; text-align:center;"|[[H]]|| style="width:3%; text-align:center;"|[[I]]|| style="width:3%; text-align:center;"|[[J]]|| style="width:3%; text-align:center;"|[[K]]|| style="width:3%; text-align:center;"|[[L]]|| style="width:3%; text-align:center;"|[[M]]|| style="width:3%; text-align:center;"|[[N]]|| style="width:3%; text-align:center;"|[[O]]|| style="width:3%; text-align:center;"|[[P]]|| style="width:3%; text-align:center;"|[[Q]]|| style="width:3%; text-align:center;"|[[R]]|| style="width:3%; text-align:center;"|[[S (γράμμα)|S]]|| style="width:3%; text-align:center;"|[[T]]|| style="width:3%; text-align:center;"|[[U]]|| style="width:3%; text-align:center;"|[[V]]|| style="width:3%; text-align:center;"|[[W]]|| style="width:3%; text-align:center;"|[[X]]|| style="width:3%; text-align:center;"|[[Y]]|| style="width:3%; text-align:center;"|[[Z]]
|{{smallcaps|cé}}
|{{smallcaps|dé}}
|{{smallcaps|é}}
|{{smallcaps|ef}}
|{{smallcaps|gé}}
|{{smallcaps|há}}
|{{smallcaps|í}}
|{{smallcaps|ká}}
|{{smallcaps|el}}
|{{smallcaps|em}}
|{{smallcaps|en}}
|{{smallcaps|ó}}
|{{smallcaps|pé}}
|{{smallcaps|q}}{{smallcaps|v́}}
|{{smallcaps|er}}
|{{smallcaps|es}}
|{{smallcaps|té}}
|{{smallcaps|v́}}
|{{smallcaps|ix}}
|{{smallcaps|í graeca}}
|{{smallcaps|zéta}}
|-
! style="text-align:left" |Λατινικό όνομα
| style="background:#efefef; text-align:center;" colspan="26"| '''Μικρογράμματη Μορφή''' (ονομάζονται επίσης '''πεζά''' ή '''μικρά γράμματα''')
|''ā''
|- style="text-align:center;"
|''bē''
||a|| style="text-align:center;"|b|| style="text-align:center;"|c|| style="text-align:center;"|d|| style="text-align:center;"|e|| style="text-align:center;"|f|| style="text-align:center;"|g|| style="text-align:center;"|h|| style="text-align:center;"|i|| style="text-align:center;"|j|| style="text-align:center;"|k|| style="text-align:center;"|l|| style="text-align:center;"|m|| style="text-align:center;"|n|| style="text-align:center;"|o|| style="text-align:center;"|p|| style="text-align:center;"|q|| style="text-align:center;"|r|| style="text-align:center;"|s|| style="text-align:center;"|t|| style="text-align:center;"|u|| style="text-align:center;"|v|| style="text-align:center;"|w|| style="text-align:center;"|x|| style="text-align:center;"|y|| style="text-align:center;"|z
|''cē''
|''dē''
|''ē''
|''ef''
|''gē''
|''hā''
|''ī''
|''kā''
|''el''
|''em''
|''en''
|''ō''
|''pē''
|''qū''
|''er''
|''es''
|''tē''
|''ū''
|''ix''
|{{nowrap|''ī Graeca''}}
|''zēta''
|-
! style="text-align:left" |Λατινική προφορά ([[Help:IPA/Latin|IPA]])
|{{IPA|aː}}
|{{IPA|beː}}
|{{IPA|keː}}
|{{IPA|deː}}
|{{IPA|eː}}
|{{IPA|ɛf}}
|{{IPA|ɡeː}}
|{{IPA|haː}}
|{{IPA|iː}}
|{{IPA|kaː}}
|{{IPA|ɛl}}
|{{IPA|ɛm}}
|{{IPA|ɛn}}
|{{IPA|oː}}
|{{IPA|peː}}
|{{IPA|kuː}}
|{{IPA|ɛr}}
|{{IPA|ɛs}}
|{{IPA|teː}}
|{{IPA|uː}}
|{{IPA|iks}}
|{{IPA|iː&nbsp;ˈɡraɪka}}
|{{IPA|ˈdzeːta}}
|}
</center>
 
==Παραπομπές==
Γραμμή 51 ⟶ 170 :
==Δείτε επίσης==
* [[Λατινική γραφή]]
 
{{Γλωσσολογία-επέκταση}}
 
[[Κατηγορία:Λατινικό αλφάβητο|*]]
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/wiki/Λατινικό_αλφάβητο"