Άρης Βελουχιώτης: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Συνοδευόμενος από περίπου 40 άνδρες, ο Βελουχιώτης περιόδευε στα χωριά της [[Φθιώτιδα]]ς και της [[Παρνασσίδα]]ς, όταν στις 7 Απριλίου έλαβε γνώση για την τεταμένη -σχεδόν εμφυλιοπολεμική- κατάσταση με το 5/42 ΣύνταγμαΣυντάγματος Eυζώνων της [[Εθνική και Κοινωνική Απελευθέρωση|ΕΚΚΑ]]<ref>Χαριτόπουλος (2003) σ. 524</ref>{{efn|Στις 23 Ιουνίου 1943 δυνάμεις του ΕΛΑΣ επιτέθηκαν στο 5/42. Μετά από δωδεκάωρη μάχη το 5/42 αυτοδιαλύθηκε με απόφαση του Ψαρρού. Από την ηγεσία του ΕΛΑΣ, η οποία υποστήριξε πως δεν έδωσε ποτέ διαταγή επίθεσης, ως υπεύθυνος θεωρήθηκε το μέλος του Γενικού Στρατηγείου Ρούμελης ταγματάρχης Ε. Ζούλας. Ο Βελουχιώτης δεν έπαιξε κανένα ρόλο στη δεύτερη διάλυση. Παρόλ΄ αυτά κατηγορήθηκε από τον Καρακίτση ότι ήταν εν μέρη υπεύθυνος για το «νέο στραπάτσο» της εθνικής πολιτικής του [[ΕΑΜ]], διότι εμφύσησε στους καπεταναίους τις δικές του απόψεις («Σχολή Άρη»), οι οποίες ήταν διαφορετικές από αυτές της κομματικής καθοδήγησης<ref>Χαριτόπουλος (2003) σ. 290</ref>.}}. Από τον Μάρτιο του 1944 είχαν ξεκινήσειξεκίνησαν ανάμεσα στις δύο ανταρτικές οργανώσεις συνεχείς προστριβές. Για τους αντάρτες του 5/42 ο [[Δημήτρης Δημητρίου (Νικηφόρος)]] ήταν αντιπαθής, καθώς τον κατηγορούσαν για πλήθος αυθαιρεσιών, θρασύτατη και βίαιηβίαια συμπεριφορά, όπως και φανερή υπεροψία <ref>Ζαούσης (2015) σ. 609</ref>. Από την άλλη πλευρά, ο ΕΛΑΣ κατηγορούσε τον λοχαγό του 5/42 [[Θύμιος Δεδούσης|Θύμιο Δεδούση]] σαν αρχηγό μιας «βασιλικής σπείρας» που υποκινούσε νέες εμφύλιες συγκρούσεις. Ο Δεδούσης έγινε επικεφαλής μιας κίνησης αμφισβήτησης του συνταγματάρχη Ψαρρού, ενώ ένας αντάρτης υπό τις διαταγές του σκότωσε τον υπεύθυνο του ΕΑΜ Κωνσταντίνο Βάρσο. Στα τέλη Φεβρουαρίου μαζί με 68 αξιωματικούς και υπαξιωματικούς είχε αποκηρύξει την ΕΚΚΑ και ζητούσε το 5/42 να λαμβάνει εντολές μόνο από το Στρατηγείο Μέσης Ανατολής, τον βασιλιά Γεώργιο Β΄ και την κυβέρνησή του<ref>Ρίχτερ (1975) τ. Β΄ σ. 116</ref>. Άλλα και με τις ενέργειές του τάχθηκε ανεπιφύλακτα κατά του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ<ref name="Ρ Β 117">Ρίχτερ (1975) τ. Β΄ σ. 117</ref>. Ο Ψαρρός, υποσχόταν, μετάΠαρά τις διαμαρτυρίες του ΕΛΑΣ ο Ψαρρός, υποσχόμενος το ότι θα περιόριζε τον Δεδούση., Δενδεν μπορούσε, όμως, να ελέγξει το Σύνταγμά του. Έτσι, για να ασκήσει πίεση στον Ψαρρό, η ελεγχόμενη από το ΕΑΜ, [[Κυβέρνηση του Βουνού]] (ΠΕΕΑ), στις 7 Απριλίου διέταξε την ανώτατη διοίκηση του ΕΛΑΣ ([[Στέφανος Σαράφης|Σαράφης]]) να του στείλει ένα τελεσίγραφο., Θα ζητούσεζητώντας από τοτον συνταγματάρχη να συλλάβει τον Δεδούση και άλλους αξιωματικούς και να συγκεντρώσει το 5/42 σε καθορισμένη περιοχή μέχρι να ρυθμιστούν τα «εκκρεμή ζητήματα»<ref>Ζαούσης (2015) σ. 610</ref>. Στην περίπτωση που ο Ψαρρός αρνούταναρνούνταν τους όρους ο ΕΛΑΣ έπρεπε να επιτεθεί και να διαλύσει το Σύνταγμα. Ο Ψαρρός συμφώνησε με όλους τους όρους, σημειώνοντας μόνο ότι ο Δεδούσης βρισκότανβρίσκονταν σε αποστολή και όταν μετά από 2 με 3 μέρες επέστρεφε θα συλλαμβάνονταν. Ωστόσο ο ΕΛΑΣ αύξησε την επιθετικότητά του έναντι του 5/42<ref>Μamarelis (2003) σ. 201-202</ref>.

Πιστεύοντας ότι δεν μπορούσε να μείνει αδιάφορος, ο Βελουχιώτης, έχοντας μαζί του τους μαυροσκούφηδες, άλλαξε την πορεία του προς την Πελοπόννησο και στις 13 Απριλίου έφτασε στη Δωρίδα. Ως ανώτερος Καπετάνιος όλωναπό όλους ανέλαβε την ηγεσία των τοπικών δυνάμεων του ΕΛΑΣ, αποτελούμενων από περίπου 1.400<ref>Χαριτόπουλος (2003) σ. 526</ref> με 2.000<ref>Κέδρος (2004) τομ. 2, σ. 138</ref> αντάρτες. Με την καταλυτική παρουσία του στηνστη περιοχή, που ενίσχυσε τους οπαδούς της σύγκρουσης και από τις δύο πλευρές, οι εξελίξεις επιταχύνθηκαν. Αμέσως έστειλε ένα νέο τελεσίγραφο στον Ψαρρό, επισημαίνοντας ότι αφού δεδεν συνέλαβε τοτον Δεδούση οι σχεδόν 500 άνδρες του 5/42 θα έπρεπε να παραδώσουν τα όπλα τους, εγγυόμενος ότι θα προστάτευε όσους δεν ενέχονταν σε αντεθνικές ενέργειες<ref>Ρίχτερ (1975) τ. Β΄ σ. 117</ref>. Ο Ψαρρός, παρότι είχε αποδεχθεί τους όρους της ΠΕΕΑ και του ΕΛΑΣ, μόλις έλαβε το μήνυμα του Βελουχιώτη κατάλαβε ότι δεν υπήρχε διάθεση συμβιβασμού και ο ΕΛΑΣ ήταν αποφασισμένος να διαλύσει το 5/42<ref>Μamarelis (2003) σ. 203</ref>. Προσπαθώντας να αποφύγει την εμφύλια σύρραξη και την αιματοχυσία, την στιγμή μάλιστα που υπέρτερες δυνάμεις είχαν κυκλώσει τους άνδρες του, ο Ψαρρός απάντησε στις 15 Απριλίου υποχωρώντας ακόμα περισσότερο. Αποδεχόταναποδεχόμενος πλήρως όλους τους όρους του ΕΛΑΣ και ζήτησε το τμήμα του να ενσωματωθεί ως ανεξάρτητη μονάδα στην ΠΕΕΑ<ref>Μamarelis (2003) σ. 203-204</ref>. Ωστόσο, τα ξημερώματα της 16ης Απριλίου δυνάμεις του ΕΛΑΣ ξεκίνησαν μεμονωμένες επιθέσεις, οι οποίες αποκρούστηκαν. Χωρίς να λάβει απάντηση, ο Ψαρρός, το απόγευμα της ίδιας μέρας, απέστειλε ένα νέο μήνυμα, δηλώνοντας ότι ήταν αποφασισμένος να αγωνισθεί εναντίον της επίθεσης του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ.<ref>Κέδρος (2004) τομ. 2, σ. 139</ref>

Οι ηττημένοι αντάρτες συνελήφθησαν από τοτον Νικηφόρο, που με ρητή διαταγή του ζήτησε να μην ενοχληθεί κανείς κρατούμενος. Αμέσως μετά έστειλε τον Ψαρρό και μερικούς αξιωματικούς του προς τον σταθμό διοίκησης, οπού βρισκότανεκεί βρίσκονταν ο Βελουχιώτης. Στην διαδρομή όμως συνάντησαν τον αξιωματικό του ΕΛΑΣ Θύμιο Ζούλα. Αυτός, ο οποίος μετά από σύντομη λεκτική διαμάχη με τον Ψαρρό, διέταξε έναν ελασίτη να πυροβολήσει τον αιχμάλωτο συνταγματάρχη<ref>Μamarelis (2003) σ. 205</ref>. Το πτώμα του φορτώθηκε σε ένα μουλάρι και περιόδευσε σε όλη την περιοχή<ref>Ζαούσης (2015) σ. 616</ref>. Δεκάδες αντάρτες του 5/42 προσχώρησαν υποχρεωτικά στον ΕΛΑΣ, ενώ τις επόμενες μέρες εκτελέστηκαν τουλάχιστον 66 αιχμάλωτοι<ref>Φλάισερ (2015) «Η Αντίσταση», σ. 40</ref>. Πολλοί από αυτούς πέθαναν μετά από ανακρίσεις και βασανιστήρια που υπέστησαν, είτε για να αποκαλύψουν που έκρυψαν τις λίρες που απόκτησαν από την βρετανική βοήθεια είτε για λόγους αντεκδίκησης<ref name="Μ206">Μamarelis (2003) σ. 206</ref>. Σε αυτές τις βίαιες ανακρίσεις έλαβε μέρος και ο Βελουχιώτης<ref name="Κ189">Κλόουζ (2003) σ. 189 </ref>. Η διάλυση του 5/42 είχε σαν αποτέλεσμα ο ΕΛΑΣ να επιβάλει ένα κλίμα τρόμου για τους οπαδούς της ΕΚΚΑ που υπήρχαν στην περιοχή. Οικαι τελευταίοινα έμεινανμείνουν απροστάτευτοι από πράξεις αντεκδίκησης ορισμένων ακραίων ελασιτών<ref name="Μ206"/><ref>Ζαούσης (2015) σ. 617</ref>.

Ο Βελουχιώτης σε έκθεση που απέστειλε στην [[ΠΕΕΑ]] την 31η31 Μαΐου 1944, υποστήριξε ότι η επίθεση ήταν επιβεβλημένη γιατί, όπως πίστευε, το 5/42 συνεργαζότανσυνεργάζονταν με τους κατακτητές και επομένως οποιαδήποτε ''αναμονή, μέχρις ότου έλθουν αι γερμανικαί ενισχύσεις ή διαφυγή διά μίαν ακόμη φοράν των καθαρμάτων του 5/42 και ιδιαίτερα του εθνοπροδότου Συνταγματάρχου Ψαρρού Δ., θα ήτο πράξις εγκληματικώς ασύμφορος''<ref>Φαράκος (1998) σ. 292</ref>{{efn|Όπως αναφέρει ο Κέδρος τα αίτια της ''μεγάλης οργής'' του Βελουχιώτη ''εναντίον του Ψαρρού και εναντίον των άλλων αξιωματικών της ΕΚΚΑ'', πρέπει να αναζητηθούν ''στην ευερέθιστη ψυχική κατάσταση'' που του προξένησε η ''«διαταγή αποστολής»'' των Σιάντου-Ιωαννίδη, οι οποίοι προσπαθούν ''να απαλλαγούν από την φορτική παρουσία του'' απομακρύνοντάς τον ''από το στρατιωτικό και πολιτικό Επιτελείο''<ref>Κέδρος (2004) τομ. 2, σ. 139-140</ref>. Πάντως κάποιοι συμπολεμιστές του Βελουχιώτη αναφέρουν πως μόλις έμαθε την είδηση της δολοφονίας δυσαρεστήθηκε και αντιλαμβανόμενος τις επιπτώσεις επαναλάμβανε : ''Χάσαμε τον μισό αγώνα''<ref>Χαριτόπουλος (2003) σ. 529-530</ref> }}. Ωστόσο συνεργασία του 5/42 με τις γερμανικές δυνάμεις δεν υπήρξε ποτέ<ref>Μamarelis (2003) σ. 230</ref>. Επίσης στην ίδια έκθεση ανέφερε ότι ο Ψαρρός σκοτώθηκε στη μάχη και παραδέχτηκε ότι επέδρασε ''εξαιρετικά και ερυμούλκησα την Ταξιαρχίαν προς γραμμήν τοιαύτης ταχείας και ανηλεούς εξοντώσεως. Πιστεύω, όμως, ότι ενήργησα απολύτως προς το συμφέρον του αγώνος και αναλαμβάνω ακεραίαν την ευθύνην''. Αν και σε ορισμένους ελασίτες η εκτέλεση του ηγέτη του 5/42 προκάλεσε αγανάκτηση, η ηγεσία του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ υποστήριξε την εκδοχή του θανάτου στηστην μάχη<ref name="Λ46">Λυμπεράτος (2007) σ. 46</ref>. Αντίθετα, αρκετοί αυτόπτες μάρτυρες υποστηρίζουν την εκδοχή της δολοφονίας από τον Ζούλα<ref>Μamarelis (2003) σ. 246-253</ref><ref>Χαριτόπουλος (2003) σ. 529-532</ref><ref>Ρίχτερ (1975) τ. Β΄ σ. 116</ref>. Καθώς το ΕΑΜ δεν παραδεχότανπαραδέχονταν ανοιχτά το γεγονός της δολοφονίας, οι Βρετανοί κατηγόρησαν τον ΕΛΑΣ ότι έκανε επίδειξη δύναμης ξεπερνώντας τα όρια και το καταχώρησε ως ένα ακόμη έγκλημα του Βελουχιώτη. Πράγματι, ο Αρχικαπετάνιος αγνοώντας συνειδητά την πολιτική του ΚΚΕ<ref name="Κ189"/> και εν αγνοία του ΓΣ του ΕΛΑΣ μετακίνησε μονάδες και να ενεπλάκη ενεργά στην επίθεση και διάλυση του 5/42 και έτσι κλήθηκε σε απολογία<ref name="Λ46"/>. Η ηγεσία της Αριστεράς όμως, προσπαθώντας να συγκαλύψει την εκτέλεση του Ψαρρού, δεν έκανε καμία έρευνα και δεν επέβαλε κάποια κύρωση στους εμπλεκόμενους, γιατί διαφορετικά θα αναγνώριζε έμμεσα ότι υπήρξε δολοφονία<ref>Γρηγοριάδης (2011) τ.3, σ. 48</ref><ref name="Λ46"/>.