Νικαιο-Βενετική συνθήκη του 1219: Διαφορά μεταξύ των αναθεωρήσεων

Μετά την [[Άλωση της Κωνσταντινούπολης (1204)|Άλωση της Κωνσταντινούπολης]] κατά τη διάρκεια της [[Δ΄ Σταυροφορία|Δ΄ Σταυροφορίας]] το 1204, οι Βενετοί, οι οποίοι είχαν διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην εκτροπή της Σταυροφορίας και την τελική λεηλασία της Ρωμαϊκής πρωτεύουσας, πρωτοστάτησαν μεταξύ των νικητών. Στην επακόλουθη συμφωνία μεταξύ των Σταυροφόρων, την ''[[Partitio Terrarum Imperii Romaniae|Partitio terrarum imperii Romaniae]]'', οι Βενετοί επρόκειτο να λάβουν τα τρία όγδοα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, συμπεριλαμβανομένων των τριών ογδόων της ίδιας της Κωνσταντινούπολης. <ref name="Ostrogorsky, pp. 423–424">{{Harvnb|Ostrogorsky|1969}}.</ref> Αν και η Βενετία έλαβε το μεγαλύτερο όφελος από τη Σταυροφορία, παραιτήθηκε από την άμεση κυριαρχία επί των εδαφών της [[Ήπειρος (περιοχή)|Ηπείρου]], της [[Ακαρνανία|Ακαρνανίας]], της [[Αιτωλία|Αιτωλίας]] και της [[Πελοπόννησος|Πελοποννήσου]], που αρχικά είχαν ανατεθεί στη Δημοκρατία. Αντ' αυτού, η Δημοκρατία της Βενετίας διεκδίκησε τα νησιά του [[Αιγαίο Πέλαγος|Αιγαίου Πελάγους]], κυρίως την [[Κρήτη]], και μία αλυσίδα λιμανιών και παράκτιων οχυρών κατά μήκος των ελληνικών ακτών, με αποτέλεσμα να κυριαρχήσουν στα εμπορικά κέντρα και τις εμπορικές διαδρομές σε όλη την (πρώην) Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία.

Με την υποστήριξη των Βενετών, οι Λατίνοι συνέχισαν την εκστρατεία τους στα [[Βαλκάνια]], για να διεκδικήσουν τον έλεγχό τους στα (πρώην) Ρωμαϊκά εδάφη, αλλά σταμάτησαν στη μάχη της Αδριανούπολης το 1205 από τους [[Δεύτερη Βουλγαρική Αυτοκρατορία|Βούλγαρους]]. <ref name="Ostrogorsky, p. 429">{{Harvnb|Ostrogorsky|1969}}.</ref> Η νεοσυσταθείσα [[Λατινική Αυτοκρατορία]], μαζί με τη Βενετία, υπέγραψαν μία μυστική συνθήκη με τον [[Καϊκαούς Α΄|Γκιγιασεντίν Καϊχοσρόη Α΄]], τον Τούρκο [[Σουλτανάτο του Ρουμ|σουλτάνο του Ρουμ]], για έναν κοινό πόλεμο ενάντια στο επικεφαλής Ρωμαϊκό Ελληνικό διάδοχο κράτος, την [[Αυτοκρατορία της Νίκαιας|Αυτοκρατορία στη Νίκαια]]. Σε απάντηση, ο Αυτοκράτορας στη Νίκαια Θεόδωρος Α΄ ήρθε σε επαφή με τον βασιλιά [[Λέων Β΄ της Αρμενίας|Λέοντα Α΄]] της Μικρής Αρμενίας ([[Κιλικία|Κιλικίας)]], ο οποίος είχε επίσης απειληθεί από το σουλτανάτο. Η συμφωνία μεταξύ των δύο βασιλείων συνήφθη με τον γάμο της [[Φιλίππα της Αρμενίας|Φίλιππας της Αρμενίας]], ανιψιάς του Λέοντα Α΄, με τον Θεόδωρο Α΄· η Φιλίππα έγινε η δεύτερη σύζυγός του το 1214. <ref>{{Harvnb|Ostrogorsky|1969}}. Ostrogorsky states that it was Leo II that concluded this agreement. This is incorrect as King [[Λέων Β΄ της Αρμενίας|Leo I]] was ruling Armenia at this time.</ref>

Υπήρξε μία μακρά εμπορική σχέση μεταξύ των Βενετών και των Ρωμαίων στο παρελθόν, ξεκινώντας με τη Βυζαντινο-Βενετική συνθήκη του 1082. Ωστόσο με τα χαοτικά γεγονότα του 1204, η σχέση μεταξύ των δύο δυνάμεων είχε αλλάξει πολύ. Προκειμένου να μειώσει τη Βενετική στρατιωτική υποστήριξη προς τη Λατινική Αυτοκρατορία, ο κύριος κληρονόμος της Ρωμανίας, ο Θεόδωρος Α΄, υπέγραψε εμπορική συμφωνία με τη Βενετία τον Αύγουστο του 1219, η οποία παρείχε ελευθερία εμπορίου και αφορολόγητες εισαγωγές στους Βενετούς σε όλη την Αυτοκρατορία στη Νίκαια. Εκτός από τα δικαιώματα διαπραγμάτευσης, τού [[Δόγης της Βενετίας|δόγη της Βενετίας]] [[Πιέτρο Τζιάνι]], τού αναγνωρίστηκε ο τίτλος τού [[Δεσπότης|δεσπότη]] και του «κυρίου του 1/4 και του 1/8, όλης της Αυτοκρατορίας της Ρωμανίας» (''dominus quartae partis et dimidiae, totius Imperii Romaniae''), ό,τι είχε διεκδικήσει μετά το 1204. <ref>{{Harvnb|Ostrogorsky|1969}}.</ref> Το λατινικό κείμενο της συνθήκης δημοσιεύθηκε στη συλλογή των βενετικών διπλωματικών εγγράφων, που συνέταξαν οι Γκόντλημπ Τάφελ και Γκέοργκ Τόμας για την Αυτοκρατορική Ακαδημία Επιστημών στη Βιέννη. {{Sfn|Tafel|Thomas|1856}}

Η συνθήκη έδωσε στη νεοσυσταθείσα Αυτοκρατορία στη Νίκαια αρκετό χώρο να ανασάνει, για να εδραιώσει και αργότερα να επεκτείνει την επικράτειά της σε βάρος της Λατινικής αυτοκρατορίας, ενώ η Βενετία απέκτησε πρόσβαση σε αγορές που δεν ήταν ανοιχτές πριν, συμπεριλαμβανομένης της αναγνώρισης τής παρουσίας της στην Κωνσταντινούπολη. Ωστόσο η ίδια η συνθήκη υπονομεύθηκε στη συνέχεια από τη δημοσιονομική λιτότητα και τις πολιτικές [[Αυτάρκεια|αυτάρκειας]] του Θεόδωρου Α΄: απαγόρευσε στους υπηκόους του να αγοράζουν ξένα είδη πολυτελείας και τους προειδοποίησε να είναι ικανοποιημένοι με "τα προϊόντα του Ρωμαϊκού εδάφους και τη χειροτεχνία των Ρωμαϊκών χεριών". Αυτός ο [[προστατευτισμός]] προφανώς στρεφόταν εναντίον της Βενετίας, αλλά λίγα πράγματα θα μπορούσε αυτή να κάνει· ήταν δικαίωμα του Αυτοκράτορα να αρνηθεί στους υπηκόους του τις υπερβολικές πολυτέλειες. <ref>{{Harvnb|Ostrogorsky|1969}}.</ref> Αυτή η συνθήκη παρέμεινε σε ισχύ με λίγες επιπλοκές, μέχρι τη Συνθήκη του Νυμφαίου μεταξύ της Αυτοκρατορίας στη Νίκαια και τού αντιπάλου της Βενετίας, τύς [[Δημοκρατία της Γένοβας|Δημοκρατίας τύς Γένοβας]] το 1261.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1270 ο [[πάπας Γρηγόριος Ι΄]] διέταξε τους Βενετούς να μην ανανεώσουν τη συνθήκη, έως ότου ολοκληρωθεί η [[Σχίσμα του 1054|Ένωση]] μεταξύ της Ορθόδοξης και της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας, ακυρώνοντας έτσι μόνιμα τη συνθήκη. <ref>{{Harvnb|Ostrogorsky|1969}}.</ref>

* {{cite book|author=Ostrogorsky, George (|year=1969). |title=History of the Byzantine State. |location=New Brunswick, New Jersey: |publisher=Rutgers University Press. |ISBN =0-8135-1198-4. }}

* {{cite book|author=Nicol, Donald M. (|year=1988). |title=Byzantium and Venice: A Study in Diplomatic and Cultural Relations. |location=Cambridge: |publisher=Cambridge University Press. |ISBN =0-521-34157-4. }}