Ηρακλής A

Ο Ηρακλής A (Hercules A, συντομογραφικά Herc A) είναι μία ισχυρή αστρονομική ραδιοπηγή στο νοτιότατο τμήμα του αστερισμού του Ηρακλή, η οποία αντιστοιχεί στον ελλειπτικό ραδιογαλαξία 3C 348. Η απόστασή της από τη Γη εκτιμάται σε 2,1 δισεκατομμύρια έτη φωτός.

Εικόνα του Ηρακλέους A στο ορατό φως (κέντρο) από το Διαστημικό Τηλεσκόπιο Χαμπλ συνδυασμένη με εικόνα της εκπομπής ραδιοκυμάτων (μοβ) αποκτημένη από το VLA

Ιστορικό παρατηρήσεων

Κατά τη διάρκεια μιας επισκοπήσεως έντονων ραδιοπηγών στα μέσα του 20ού αιώνα, οι αστρονόμοι ανεκάλυψαν μία πολύ έντονη ραδιοπηγή στον Ηρακλή. Η πηγή αυτή, που είναι ισχυρότερη στις μέσες ραδιοσυχνότητες, διαπιστώθηκε ότι εκπέμπει ακτινοβολία συγχρότρου, κάτι που υποδεικνύει ότι η παραγωγή της οφείλεται σε βαρυτική αλληλεπίδραση. Η ανίχνευση της πηγής έγινε το 1959 από Βρετανούς αστρονόμους της «Ομάδας Ραδιοαστρονομίας» (αργότερα «Ομάδα Αστροφυσικής Cavendish) με το Συμβολόμετρο του Κέμπριτζ στο ομώνυμο αγγλικό πανεπιστήμιο, οπότε τη συμπεριέλαβαν στον Τρίτο Κατάλογο ραδιοπηγών του Κέιμπριτζ (3C) ως 3C 348 (δηλαδή η 348η ραδιοπηγή που ανιχνεύθηκε από την επισκόπηση).

Περιγραφή

Ο ραδιογαλαξίας που αντιστοιχεί στη ραδιοπηγή είναι ένας γιγαντιαίος ελλειπτικός γαλαξίας, ίσως από τους μεγαλύτερους στο Σύμπαν. Ταξινομείται ως τύπου E3 προς E4. Στο ορατό φως εμφανίζεται ως ένας μάλλον κανονικός ελλειπτικός γαλαξίας, αλλά στα ραδιοκύματα εμφανίζει πίδακες πλάσματος μήκους άνω του 1 εκατομμυρίου ετών φωτός. Λεπτομερείς αναλύσεις υποδεικνύουν ότι ο γαλαξίας αυτός έχει στην πραγματικότητα μάζα χίλιες και πλέον φορές μεγαλύτερη της μάζας του Γαλαξία μας (περίπου 10¹⁵ έναντι 10¹² ηλιακών μαζών), και ότι φιλοξενεί στο κέντρο του μαύρη τρύπα μάζας περίπου 4 δισεκατομμυρίων ηλιακών μαζών, δηλαδή 900 φορές μεγαλύτερη της εκτιμώμενης μάζας της μαύρης τρύπας στο κέντρο του Γαλαξία μας. Ο φυσικός μηχανισμός που παράγει τους γιγάντιους πίδακες δεν είναι καλά κατανοητός, με την πιθανότερη πηγή ενέργειας να προέρχεται από τον δίσκο προσαυξήσεως της κεντρικής μαύρης τρύπας.