Δακτυλικό εξάμετρο

Δακτυλικό ή ηρωϊκό εξάμετρο λέγεται ο δακτυλικός δεκαεπτασύλλαβος, το κατεξοχήν μέτρο των στίχων της αρχαίας ελληνικής επικής, αλλά και διδακτικής ποίησης. Χρησιμοποιήθηκε κυρίως για τα Ομηρικά Έπη,^[1] αλλά αργότερα και για τη φιλοσοφία, την ιστορία, τα επύλλια, τη βουκολική ποίηση και την επιγραμματική ποίηση, όπου αποτελούσε τον πρώτο στίχο του ελεγειακού διστίχου. Ήταν επίσης γνωστό με τις ονομασίες έπος, ηρωικός στίχος, ηρωικό μέτρο, ηρώον. Το επίθετο εξάμετρος χρησιμοποιούνταν ήδη από τον Ηρόδοτο τον 5ο αιωνα π.Χ..^[2] Από τον Ηφαιστίωνα γνωρίζουμε ότι υπήρχαν 32 δυνατές παραλλαγές του στίχου, μολονότι η νέα ελληνική δεν μπορεί να αποκαταστήσει τη μουσική προφορά της αρχαίας, καθώς δεν διαθέτει μουσικό, αλλά δυναμικό τόνο.

Ο δακτυλικός εξάμετρος, αποτελείται από έξι δακτύλους ( -UU) ή συνδυασμούς δακτύλων και σπονδείων (--) και έχει την παρακάτω ακολουθία:

-UU / -UU / -UU / -UU / -UU / --

όπου - είναι η μακρά συλλαβή και U η βραχεία.

Γενικά, διακρίνονται τρία μοτίβα δακτυλικού εξάμετρου:

-UU / -UU / -UU / -UU / -UU / -- ή ολοδάκτυλος, γιατί αποτελείται αποκλειστικά από δακτύλους.
-UU / -UU / -UU / -UU / -- / -- ή σπονδειάζων, γιατί ενώ ξεκινά με δακτύλους τείνει προς τον σπονδείο
-- / -- / -- / -- / -- / -- ή ολοσπόνδειος, γιατί αποτελείται εξ ολοκλήρου από σπονδείους. Πρόκειται για τη συντομότερη μορφή του στίχου.

Παρουσιάζει διαφοροποιήσεις όσον αφορά τα μακρά και βραχέα φωνήεντα, γεγονός που δε συμβαδίζει πάντα με το παραπάνω σχήμα. Στο δακτυλικό εξάμετρο περιλαμβάνονται ακόμη οι τομές και οι διαιρέσεις.^[3]

Παραπομπές Επεξεργασία

↑ «Αρχαιολογικό Μουσείο Βαθέως Ιθάκης - ΥΠΠΟ». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Ιανουαρίου 2016.
↑ «Αργύρης Ματακιάς, Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων, Εκδόσεις Πελεκάνος, 2015 - σελίδες 120, 192, 209, 220, 462».
↑ «Tο δακτυλικό εξάμετρο μέσα στο τυπολογικό σύστημα - komvos.edu.gr». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Αυγούστου 2014.

4. "Αρχαία ελληνική μετρική" Δ. Λυπουρλής, Θεσσαλονίκη 1983, σσ. 33 - 36

[1] «Αρχαιολογικό Μουσείο Βαθέως Ιθάκης - ΥΠΠΟ». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Ιανουαρίου 2016.

[2] «Αργύρης Ματακιάς, Λεξικό Λογοτεχνικών Όρων, Εκδόσεις Πελεκάνος, 2015 - σελίδες 120, 192, 209, 220, 462».

[3] «Tο δακτυλικό εξάμετρο μέσα στο τυπολογικό σύστημα - komvos.edu.gr». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Αυγούστου 2014.

[1]

[2]

[3]