Ζαν-Ανρί ντ' Ανγκλεμπέρ
Ο Ζαν-Ανρί ντ’ Ανγκλεμπέρ ή Ντανγκλεμπέρ, (Jean-Henry d'Anglebert, ή Danglebert, Μπαρ-λε-Ντύκ 1 Απριλίου 1629 (βάπτιση) – Παρίσι 23 Απριλίου 1691) ήταν Γάλλος τσεμπαλίστας, οργανίστας και συνθέτης μουσικής για το τσέμπαλο, του 17ου αιώνα. Θεωρείται από τους σημαντικότερους συνθέτες για το συγκεκριμένο όργανο πριν από τον Φρανσουά Κουπρέν.[7]
| Ζαν-Ανρί ντ' Ανγκλεμπέρ | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Jean-Henry d'Anglebert (Γαλλικά) |
| Γέννηση | 1 Απριλίου 1629[1] Μπαρ-λε-Ντυκ |
| Θάνατος | 23 Απριλίου 1691[2][3][4] Παρίσι |
| Χώρα πολιτογράφησης | Γαλλία |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Γαλλικά[5] |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | συνθέτης τσεμπαλίστας οργανίστας[6] |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Βιογραφικά στοιχεία
ΕπεξεργασίαΟ Ζαν-Ανρί ντ’ Ανγκλεμπέρ γεννήθηκε στο Μπαρ-λε-Ντυκ της ΒΑ. Γαλλίας και βαπτίστηκε το 1629. Ο πατέρας του, Κλωντ-Ανρί (Claude Henry), ήταν ένας εύπορος υποδηματοποιός της πόλης. Τίποτα δεν είναι γνωστό για τα πρώτα χρόνια τού συνθέτη και την μουσική του παιδεία. Δεδομένου ότι, κάποια χρονική στιγμή, συνέθεσε ένα tombeau για τον Ζακ Σαμπιόν (Jacques Champion de Chambonnières), είναι πιθανόν ότι ο τελευταίος ήταν δάσκαλος ή, σε κάθε περίπτωση, φίλος του για τον οποίο έτρεφε πολύ σεβασμό. Το παλαιότερο χειρόγραφο που σώζεται με μουσική τού ντ’ Ανγκλεμπέρ είναι από την δεκαετία 1650-1659. Περιέχει, επίσης, μουσική των Λ. Κουπρέν (Louis Couperin) και Σαμπιόν και, πιθανόν, προέρχεται από τον άμεσο κύκλο τους. Έτσι, ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του 1650, ο ντ’ Ανγκλεμπέρ πρέπει να είχε επαφές με τους σημαντικότερους Γάλλους τσεμπαλίστες τού καιρού του. Η παλαιότερη αναφορά στον ίδιο τον ντ’ Ανγκλεμπέρ γίνεται στο συμβόλαιο τού γάμου του, από τις 11 Οκτωβρίου 1659, όπου αναφέρεται ότι νυμφεύτηκε την Magdelaine Champagne, κουνιάδα του οργανίστα François Roberday. Στο συμβόλαιο περιγράφεται ως αστός Παρισιού, γεγονός που υποδηλώνει ότι από το 1659 είχε ήδη εγκατασταθεί στο Παρίσι, αλλά παραμένει άγνωστος ο λόγος που έφυγε από το Μπαρ-λε-Ντυκ.
Η σταδιοδρομία του στην γαλλική πρωτεύουσα θα πρέπει να είχε αρχίσει στην Εκκλησία των Ιακωβίνων, όπου ήταν οργανοκρούστης, τον Ιανουάριο του 1660. Τον Αύγουστο του ιδίου έτους διαδέχθηκε τον Α. Ντυμόν (Henri Dumont) ως τσεμπαλίστας του Φιλίππου της Ορλεάνης. Κράτησε την θέση αυτή μέχρι, τουλάχιστον, το 1668, αλλά εν τω μεταξύ, τον Οκτώβριο του 1662, εξαγόρασε την επαναφορά της θέσης του τσεμπαλίστα στην υπηρεσία του Λουδοβίκου ΙΔ’, από τον Ζακ Σαμπιόν, ο οποίος είχε πρόσφατα τιμωρηθεί δικαστικά. Ο Σαμπιόν κράτησε τον μισθό, αλλά ο ντ’ Ανγκλεμπέρ ανέλαβε τα καθήκοντα, ενώ το 1674, αγόρασε τα μελλοντικά δικαιώματα της θέσης για τον γιο του, ο οποίος ήταν ανήλικος. Μετά το 1679, υπηρέτησε και την Δούκισσα Μαρία Άννα Βικτώρια της Βαυαρίας, η οποία πέθανε το 1690. Αλλά και ο ίδιος ο ντ’ Ανγκλεμπέρ πέθανε το επόμενο έτος, στις 23 Απριλίου 1691. Το μόνο έργο που δημοσίευσε, Pièces de clavecin, εκδόθηκε μόλις δύο χρόνια πριν, το 1689.
Εργογραφία
ΕπεξεργασίαΤο κύριο έργο του ντ’ Ανγκλεμπέρ είναι μια συλλογή από 60, περίπου, κομμάτια για τσέμπαλο που δημοσιεύθηκε το 1689 στο Παρίσι, με τον τίτλο Pièces de clavecin avec la manière de les jouer.[8] Ο τόμος είναι αφιερωμένος στην Μαρί Αν ντε Μπουρμπόν (Marie Anne de Bourbon), θετής κόρης τού Λουδοβίκου ΙΔ’ και εξαιρετικά ταλαντούχας τσεμπαλίστριας, η οποία αργότερα σπούδασε με τον διάσημο Φρανσουά Κουπρέν. Εκτός από το περιεχόμενό του, το οποίο αντιπροσωπεύει μερικά από τα ωραιότερα επιτεύγματα της γαλλικής σχολής για το τσέμπαλο (μεταξύ άλλων, την λεπτομερή γνώση της αντίστιξης από τον ντ’ Ανγκλεμπέρ και ουσιαστική συμβολή του στο είδος του ελεύθερου στο μέτρημα πρελούδιου, prélude non mesuré), το Pièces de clavecin είναι ιστορικά σημαντικό και για άλλους λόγους.
Η συλλογή, όμορφα χαραγμένη με την μέγιστη δυνατή προσοχή, έθεσε ένα νέο πρότυπο για τη μουσική χαρακτική. Επιπλέον, ο Πίνακας Ποικιλμάτων (Οrnaments) του ντ’ Ανγκλεμπέρ είναι ο πιο εξελιγμένος πριν τον Φ. Κουπρέν (που εμφανίστηκε σχεδόν ένα τέταρτο του αιώνα αργότερα, το 1713). Μάλιστα, αποτέλεσε την βάση σύνταξης του Πίνακα Ποικιλμάτων του Μπαχ (ο Μπαχ αντέγραψε τον Πίνακα του ντ’ Ανγκλεμπέρ, το 1710 περίπου) και, υπό το πρίσμα αυτό, υπήρξε πρότυπο για άλλους συνθέτες, συμπεριλαμβανομένου του Ζαν Φιλίπ Ραμώ. Τέλος, τα πρωτότυπα κομμάτια του ντ’ Ανγκλεμπέρ παρουσιάζονται μαζί με τις διασκευές του για τα ορχηστρικά έργα τού Λουλύ. Οι διασκευές του ντ’ Ανγκλεμπέρ είναι, για άλλη μια φορά, από τις καλύτερες του είδους, δείχνοντας την ικανότητά του να πειραματίζεται στην υφή, για να επιτευχθεί το καλύτερο δυνατόν άκουσμα.[9] Στο έργο αυτό, βρίσκονται και οι παραλλαγές του συνθέτη στο πασίγνωστο θέμα Folies d’ Espagne (είχαν προηγηθεί οι παραλλαγές του Κορέλι και ακολούθησαν εκείνες του Σκαρλάτι.[8]
Τα περισσότερα από τα άλλα κομμάτια του συνθέτη σώζονται σε δύο χειρόγραφα. Το πρώτο περιέχει, εκτός από τους συνήθεις χορούς, διασκευές για το τσέμπαλο κομματιών για λαούτο, συνθετών όπως οι, Ε. και Ν. Γκωλτιέ (Ennemond Gaultier, Denis Gaultier) και Ρ. Μεσανζό (René Mesangeau). Πρόκειται για μοναδικά κομμάτια, για τα οποία δεν είναι γνωστή κάποια διασκευή άλλων μεγάλων συνθετών, για το τσέμπαλο της γαλλικής σχολής. Το δεύτερο χειρόγραφο περιέχει ακόμη πιο «πειραματικά» κομμάτια από τον ντ’ Ανγκλεμπέρ, στα οποία προσπάθησε να εφεύρει μια σημειογραφία παρόμοια με εκείνη της ταμπλατούρας έτσι, ώστε να απλοποιήσει την δακτυλοθεσία των αρπέζ για το κλαβιέ (style brisé).[9]
Τα μόνα σωζόμενα έργα του ντ’ Ανγκλεμπέρ για το εκκλησιαστικό όργανο είναι πέντε φούγκες και ένα κουαρτέτο (quator, παλιός γαλλικός όρος για ένα τετράφωνο αντιστικτικό κομμάτι για το εκκλησιαστικό όργανο). Οι φούγκες, όλες περίτεχνες παραλλαγές του ίδιου θέματος, σχηματίζουν έτσι ένα εκτεταμένο ριτσερκάρε (ricercare, ή μια μικρογραφία του περίφημου -μεταγενέστερου- αριστουργήματος Η Τέχνη της Φούγκας). Το κουαρτέτο, ένα από τα λίγα σωζόμενα κομμάτια του είδους, δομείται γύρω από τρία θέματα που προκύπτουν από το Kyrie Cunctipotens, και εκτελείται σε τρία κλαβιέ συν το πεντάλ των ποδιών.[9]
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ 1,0 1,1 imslp
.org /wiki /Category:D%27Anglebert%2C _Jean-Henri. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017. - ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 138908001. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015.
- ↑ (Αγγλικά) SNAC. w6zp4cpf. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ International Music Score Library Project. Category:D'Anglebert,_Jean-Henri. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ CONOR.SI. 85963875.
- ↑ Ανακτήθηκε στις 20 Ιουνίου 2019.
- ↑ Λεωτσάκος
- ↑ 8,0 8,1 Baker, p. 22
- ↑ 9,0 9,1 9,2 Ledbetter
Πηγές
Επεξεργασία- «Λεξικό Μουσικής και Μουσικών» (Dictionary of Music and Musicians) του George Grove, D.C.L (Oxford, 1880)
- Baker’s biographical dictionary of musicians, on line
- Kennedy, Michael Λεξικό Μουσικής της Οξφόρδης (Oxford University Press Αθήνα: Γιαλλέλης, 1989) ISBN 960-85226-1-7
- Γιώργος Λεωτσάκος, επιμέλεια λήμματος στην εγκυκλοπαίδεια «Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα», έκδοση 1981, τόμος 9, σ. 65
- Enciclopedia Bompiani-Musica, Milano (εκδ. ΑΛΚΥΩΝ, 1985)
- Eric Blom The New Everyman Dictionary of Music (Grove Weidenfeld, N. York, 1988)
- Ledbetter, David. "Jean Henry D'Anglebert". In Macy, Laura. Grove Music Online. Oxford Music Online. Oxford University Press