Θέμα Ιβηρίας
Το Θέμα Ιβηρίας ήταν στρατιωτική και διοικητική διαίρεση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, Θέμα, που περιελάμβανε εδάφη της σημερινής Γεωργίας και Αρμενίας. Συστάθηκε επί του αυτοκράτορα Βασιλείου Β΄ με την προσάρτηση ενός τμήματος του βασιλείου της δυναστείας Μπραγκρατιότι (1000-1021) και αργότερα με προσάρτηση των Αρμενικών βασιλείων, που αποκτήθηκαν από τους Βυζαντινούς αποσπασματικά κατά τη διάρκεια του 11ου αιώνα. Ο πληθυσμός του θέματος ήταν πολυεθνικός με τους Αρμένιους πλειοψηφία και στο δόγμα χριστιανοί Χαλκηδόνιοι που οι Βυζαντινοί, ως θρησκευτικό όνομα, τους αποκαλούσαν με το εθνώνυμο "Ίβηρες"[1][2][3]. Το θέμα έπαψε να υφίσταται το 1045 με την αναβάθμιση σε Κατεπανάτο Μεγάλης Αρμενίας και Ιβηρίας και η περιοχή χάθηκε για τους βυζαντινούς το 1074, ως αποτέλεσμα των Σελτζούκικων επιδρομών[4].
Ιστορία Επεξεργασία
Το θέμα δημιουργήθηκε από τον αυτοκράτορα Βασίλειο Β΄ (976-1025) από τα εδάφη που κληρονομήθηκαν από το πρίγκιπα της Γεωργίας Δαβίδ Γ΄ του Τάο. Αυτές οι περιοχές - τμήματα με επίκεντρο το Τάο καθώς και αρκετές βόρειες περιοχές της δυτικής Αρμενίας συμπεριλαμβανομένων της Θεοδοσιουπόλεως που είχαν δοθεί στον Δαβίδ για την αποφασιστική συνδρομή του στην καταστολή από τον Βασίλειο της στάσης του Βάρδα Σκληρού το 979. Ωστόσο ο Δαβίδ υποστήριξε την στάση του Βάρδα Φωκά το 987 και μετά την αποτυχία της εξέγερσης, ο Δαβίδ αναγκάστηκε να ορίσει μετά τον θάνατο του την αυτοκρατορία κληρονόμο των εδαφών του.[1].
Ο Βασίλειος μετά το θάνατο του Δαβίδ το 1000, προσάρτησε τα εδάφη στην αυτοκρατορία, οι Γεωργιανοί πρίγκιπες όμως προσπάθησαν να τα προσαρτήσουν αυτοί με αποτέλεσμα τον Βυζαντινό-γεωργιανό πόλεμο το 1014. Οι Γεωργιανοί ηττήθηκαν και τα εδάφη τους προσαρτήθηκαν και αυτά στην Βυζαντινή αυτοκρατορία το 1022.[5] Οι επαρχίες αυτές οργανώθηκαν από το Βασίλειο Β΄ στο θέμα της Ιβηρίας με την πρωτεύουσα την Θεοδοσιούπολη. Ως αποτέλεσμα, το πολιτικό κέντρο του κράτους της Γεωργίας μετακινήθηκε προς τα βόρεια, όπως έκανε και ένα σημαντικό μέρος της γεωργιανής αριστοκρατίας,[6] ενώ η αυτοκρατορία απέκτησε μια κρίσιμη βάση για περαιτέρω επέκταση στα εδάφη της Αρμενίας και της Γεωργίας.
Το 1045 με την προσάρτηση του Ανίου δημιουργήθηκε το διευρυμένο Κατεπανάτο Μεγάλης Αρμενίας και Ιβηρίας με πρωτεύουσα το Ανί.[7][8]
Διοικητές Επεξεργασία
Η ακριβής χρονολογία διοίκησης των διοικητών του θέματος δεν είναι απολύτως σαφής, οι λίγες ελληνικές σφραγίδες από το θέμα δεν δίνουν τη δυνατότητα να χρονολογηθούν με ακρίβεια.[7] Παρά το γεγονός ότι πολλοί μελετητές υποστηρίζουν ότι το θέμα πιθανότατα δημιουργήθηκε αμέσως μετά την προσάρτηση του πριγκιπάτου Τάο, είναι δύσκολο να εξακριβωθεί αν η βυζαντινή κυριαρχία επεκτάθηκε στο Τάο και το Ταύκ μόνιμα το 1000 ή μόνο μετά από την ήττα της Γεωργίας το 1022. Επίσης, είναι αδύνατο να εντοπιστούν τυχόν διοικητές πριν το 1025/6, που διορίσθηκε ο ευνούχος Νικήτας της Πισιδίας ως δούκας ή κατεπάνω της Ιβηρίας. Μερικοί μελετητές πιστεύουν, ωστόσο, ότι ο πρώτος δούκας της Ιβηρίας ήταν, είτε ο Ρωμανός Δαλασσηνός, είτε ο αδελφός του Θεοφύλακτος Δαλασσηνός που διορίστηκε μεταξύ 1022 και 1027 στον απόηχο της γεωργιανής εκστρατείες του Βασιλείου.[9] Από το 1071 αναφέρεται ο Γρηγόριος Πακουριανός διοικητής του θέματος της.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 Rapp, Stephen H. (2003), Studies In Medieval Georgian Historiography: Early Texts And Eurasian Contexts, p. 414, Peeters Bvba ISBN 90-429-1318-5
- ↑ Арутюновой – Фиданян, В. А. Типик Григория Пакуриана. Введение, перевод и комментарий. Ереван, 1978, с. 249
- ↑ Garland, L. (2006). Byzantine Women: Varieties of Experience 800-1200. Ashgate. σελ. 92. ISBN 9780754657378. Ανακτήθηκε στις 13 Απριλίου 2015.
- ↑ Χρατς Μ. Μπαρτικιάν, Ο κουράτωρ Μανζικέρτ της Έσω Ιβηρίας και η ανατολική πολιτική του Βασιλείου Β΄[νεκρός σύνδεσμος], σελ. 71
- ↑ David Marshall Lang (1966), The Georgians, pp. 109-110, Praeger Publishers
- ↑ Edwards, Robert W. (1988), The Vale of Kola: A Final Preliminary Report on the Marchlands of Northeast Turkey, p. 126. Dumbarton Oaks Papers, Vol. 42
- ↑ 7,0 7,1 Edwards (1988), pp. 138-140
- ↑ "Karin" in: Strayer, Joseph Reese (1983), Dictionary of the Middle Ages, p. 215, Scribner, ISBN 0-684-16760-3
- ↑ Holmes, Catherine (2005), Basil II and the Governance of Empire (976-1025), pp. 362-3, Oxford University Press, ISBN 0-19-927968-3
Πηγές Επεξεργασία
- Cyril Toumanoff, Studies in Christian Caucasian History, Georgetown University Press, Washington, 1967.
- Arutyunova-Fidanyan, Viada A., Some Aspects of the Military-Administrative Districts and Byzantine Administration in Armenia During the 11th Century, REArm 20, 1986-87: 309-20.
- Kalistrat, Salia (1983), History of the Georgian Nation, Katharine Vivian trans. Paris.
- Garsoian, Nina. The Byzantine Annexation of the Armenian Kingdoms in the Eleventh Century, 192 p. In: The Armenian People from Ancient to Modern Times, vol. 1, edited by Richard G. Hovannisian, St. Martin’s Press, New York, 1977.
- Hewsen, Robert. Armenia. A Historical Atlas. The University of Chicago Press, Chicago, 2001, Pp 341 (124).