Βικιπαίδεια

Θούριος

Ο Θούριος είναι πατριωτικός ύμνος, έργο του Ρήγα Βελεστινλή, τον οποίο είχε γράψει το 1797 και τραγουδούσε σε συγκεντρώσεις, με σκοπό να ξεσηκώσει τους Έλληνες.

Θούριος
Φυλλάδιο του Θούριου από το 1798, Βιβλιοθήκη Ακαδημίας Αθηνών
ΣυγγραφέαςΡήγας Βελεστινλής
ΤίτλοςΘούριος
ΓλώσσαΕλληνικά
δεδομένα (π • σ • ε )

Αποτελεί το τρίτο μέρος του επαναστατικού πολιτικού φυλλαδίου του Νέα Πολιτική Διοίκησις των κατοίκων της Ρούμελης της Μικράς Ασίας των Μεσογείων Νήσων και της Βλαχομπογδανίας. Πρόκειται για έμμετρο κείμενο με πολλά στοιχεία αφηγηματικότητας, μέσω του οποίου ο Ρήγας αποβλέπει να μεταφέρει και να καταστήσει κατανοητές τις αφηρημένες ιδέες των «Δικαίων του Ανθρώπου» και της «Νομοθετικής Πράξεως». Για να τιτλοφορήσει το κείμενο αυτό επιλέγει το αρχαιοελληνικό θούριος[1], ορμητικός, μαινόμενος, πολεμικός, για να προσδιορίσει την ψυχική διάθεση που επιδιώκει να καλλιεργήσει με αυτό. Στην επιλογή του τίτλου του επαναστατικού ύμνου διαφαίνεται η εσωτερική συνάφεια του έργου του με το ιδεολογικό κλίμα του επαναστατικού κλασικισμού της εποχής του. Γίνεται έτσι ο «Εθνικός Βάρδος» με το έργο αυτό.[2]

Ιστορικό πλαίσιο συγγραφής και έκδοσης Επεξεργασία

Ο Ρήγας, ένα από τα μέσα που αξιοποίησε προκειμένου να συμβάλουν στην απελευθέρωση του υπόδουλου Ελληνισμού ήταν η δημοσίευση διαφόρων συγγραφών, μεταξύ των οποίων ήταν και διάφορα ποιήματά του, όπως ο Θούριος.[3]Όμως ο Θούριος δεν μας δείχνει πως θα εφάρμοζε αυτό το συγκεκριμένο επαναστατικό σχέδιό του ο Ρήγας[4] Ωστόσο,όπως σχολιάζει χαρακτηριστικά ο Λέανδρος Βρανούσης, «Ο Θούριος δεν ήταν ένα απλό πατριωτικό τραγούδι, αλλ' ανοικτή προκήρυξη, προσκλητήριο δυνάμεων και πρόγραμμα ενεργείας, σύνθημα επαναστατικού συναγερμού για όλη την τουρκοκρατούμενη Βαλκανική και Εγγύς Ανατολή»[5]Για βοήθεια από Ευρωπαϊκές δυνάμεις δεν κάνει λόγο, πράγμα που δείχνει πως γίνεται σταδιακά συνείδηση ότι η ελευθερία των Ελλήνων μόνο εξ ιδίων δυνάμεων μπορεί να κατορθωθεί.[6] Ήταν μια «επαναστατική προκήρυξη και κατήχηση, γραμμένη σε στίχους, για να μπορούν να την αποστηθίζουν εύκολα κι οι πιο αμόρφωτοι κι αγράμματοι»[7] Για τις Αυστριακές διωκτικές αρχές, σύμφωνα με αναφορά τους προς το Υπουργείον της αστυνομίας σχετικά με τις ανακρίσεις που πραγματοποιήθηκαν, ο Θούριος που συνέταξε και εξέδωσε ο Ρήγας, ήταν ένα επαναστατικώτατον άσμα[8] Αναφέρεται πως ένα μήνα μετά τον ερχομό του στη Βιέννη (Σεπτέμβριος 1796), σε φιλικό σπίτι τραγουδούσε με συμπατριώτες του και έπαιζε με φλάουτο τον Θούριο.[9]Γραφτηκε δηλαδή μετά τις νίκες των Γάλλων στην Ιταλία, τον Σεπτέμβριο του 1796 ή λίγο πρωτύτερα.[10]Για τον Αξελό γράφτηκε στο Βουκουρέστι και ενδεχομένως βελτιώθηκε ή και ολοκληρώθηκε αμέσως μετά την άφιξη του Ρήγα στη Βιέννη.[11]

Ονομασία Επεξεργασία

Μέχρι την ανακάλυψη του φακέλου της Βιέννης το ίδιο το όνομα του Θουρίου παραδιδόταν εσφαλμένο. Επίσης εσφαλμένα θεωρείτο ως ο Θούριος του Ρήγα το ποίημα εκείνο το οποίο έφερε ως τίτλο του Δεύτε παίδες των Ελλήνων. Τελικά όμως, από τα πρακτικά των ανακρίσεων γίνεται σαφές πως ο Θούριος ήταν το ποίημα που προσδιορίζόταν από τους Περραιβό και Γούδα από τον πρώτο στίχο του Ως πότε παλληκάρια[12]

Η διάδοση του κειμένου του Θούριου Επεξεργασία

Αρχικά φαίνεται ότι κυκλοφορούσε ο Ρήγας και οι συνεργάτες του τον Θούριο χειρογράφως. Αργότερα, τον Οκτώβριο του 1797, τυπώθηκε συμπεριλαμβανόμενος στην Επαναστατική του προκήρυξη. [13]Είχαν εκδοθεί περί τα 3000 αντίτυπα αλλά 200 μόνο γλίτωσαν από την κατάσχεση επειδή είχαν διανεμηθεί κρυφά ή είχαν σταλεί λαθραίως σε πρόσωπα μυημένα στην Ελλάδα ή στην Μολδοβλαχία. Από αυτά κανένα δεν μας έχει σωθεί, ενώ το πρωτότυπο μας έχει μείνει άγνωστο. Τα περισσότερα από τα αντίτυπα που κυκλοφόρησαν πρέπει να καταστράφηκαν από τους κατόχους τους μετά την αποκάλυψη της συνομωσίας.[14] Επανέκδοση της πρωτότυπης και λαθρότυπης πρώτης έκδοσης της Βιέννης έχουμε μετά από ένα χρόνο στα 1798 στην Κέρκυρα, από τον Χριστόφορο Περραιβό [15] Επόμενη έκδοση είναι εκείνη του 1809 της βιβλιοθήκης του Βουκουρεστίου.[16] Αντιγραφέας είναι κάποιος Δημήτριος Αναγνώστης, ο οποίος ζούσε τότε στο Ιάσιο.[17]Βρίθει ορθογραφικών λαθών, οπτικών παρανοήσεων και παραδρομών.[18]Επίσης είναι η εκδοχή του Θούριου που σώζεται σε ένα χειρόγραφο στο Ελληνικό Ινστιτούτο της Βενετίας και είναι γραμμένο από τον Παναγή Κεφαλά στα χρόνια της Επανάστασης διαφοροποιημένο όχι πολύ σημαντικά από τις παραπάνω εκδόσεις με ίσως σκόπιμες διασκευές ή παραλείψεις (μη μνεία σε Βούλγαρους και Αρβανίτες ή στην αποστροφή προς τον Πασβάνογλου)[19] Ο Θούριος έγινε γνωστός στην Ευρώπη με τη δημοσίευση που πραγματοποίησε με εισαγωγή και γαλλική μετάφραση ο Κλοντ Φοριέλ στο έργο του Chants Populaires de la Grèce Moderne (Paris 1825,τομ.2,σελ.20 κ.εξ)[20]

 
Ο Θούριος έγινε γνωστός στην Ευρώπη με τη δημοσίευση που πραγματοποίησε με εισαγωγή και γαλλική μετάφραση ο Κλοντ Φοριέλ

Ο Φοριέλ αν και έχει μερικές αμφιβολίες σχετικά με την ποιητική αξία του Θούριου,θεωρεί ότι η απήχησή του στον ελληνικό λαό του επιτρέπει να συμπεριληφθεί στην συγκεκριμένη έκδοση[21]Το 1827 ο ιταλός Giovani Niccolini στηριζόμενος στην έκδοση του Φοριέλ μετέφρασε στα Ιταλικά τον Θούριο.[22]

Το 1892 ο Μιλτιάδης Βρατσάνος, γενικός επιθεωρητής των δημοτικών σχολείων συνέγραψε το εγχειρίδιο Σύγχρονος ιστορία του Ελληνικού Έθνους από της Αλώσεως Κωσνταντινουπόλεως υπό των Τούρκων μέχρι της Βασιλείας του Όθωνος κατά το πρόγραμμα του υπουργείου προς χρήσιν των πλήρων δημοτικών και ελληνικών σχολείων και νηπιαγωγείων στην 4η σελίδα του οποίου παραθέτει τον Θούριο.[23]Στην Ιστορία της Στ΄ Δημοτικού του Κωνσταντίνου Σακκαδάκη οι μαθητές καλούνται να αναγνώσουν ολόκληρο τον Θούριο, ενώ στο ίδιο εγχειρίδιο του Γ. Καφεντζή το 1974 οι μαθητές καλούνται να βρουν και να διαβάσουν το Θούριο του Ρήγα.[24]Στα αντίστοιχα εγχειρίδια της Στ΄ δημοτικού της Μαρίας Ρεπούση (2006) στο Γλωσσάριο επεξηγείται ο όρος Θούριος, όπως και στην Ιστορία του νεότερου και σύγχρονου κόσμου του Ιωάννη Κολιόπουλου[25]Τέλος στο Ανθολόγιο της Γ΄ και Δ΄ τάξης του Δημοτικού (σχολικό εγχειρίδιο 2006) υπάρχουν οι 8 πρώτοι στίχοι του[26] Το 2005 μεταφράστηκε στα Ισπανικά από Isabel Garcia Galvez.[27]

Ο Θούριος του Ρήγα και οι άλλοι Θούριοι Επεξεργασία

Ενδεικτικό της απήχησης του Θούριου του Ρήγα είναι ότι κυκλοφόρησαν και άλλοι Θούριοι που αποδόθηκαν στον Ρήγα. Γράφτηκαν πριν από την Ελληνική Επανάσταση του 1821 και κυκλοφόρησαν ανωνύμως αδέσποτα από αρκετούς θουριογράφους και αποδόθηκαν ή εν γνώσει ή εν αγνοία σε άλλους ποιητές.[28] Μια τέτοια περίπτωση είναι ο επίσης Θούριος Δεύτε παίδες των Ελλήνων, ο οποίος εσφαλμένως αποδίδεται στον Ρήγα κατά τον Άμαντο.[29] Επίσης το Θούριον Άσμα, το οποίον διέσωσε ο Γεώργιος Γαζής Δελβινακιώτης και ισχυρίζεται πως το είδε στο Ιάσιο το 1815 όταν φοιτούσε στην Αυθεντική Ακαδημία Ιασίου.[30]Ανήκει στην εποχή των απελευθερωτικών αγώνων των Σέρβων και είναι μάλλον πλαστό έργο μιμητή του Ρήγα.[31] Απομίμηση του Θούριου βρίσκουμε στο Ρουμανικό Deçtepta-te Române του Τρανσυλβανού ποιητή Mureçianu (1848) αλλά και στον Θούριο του ελληνομαθή κληρικού Ναούμ Ρημνιτσεάνου που προβάλει την αποτίναξη του Τουρκικού ζυγού.[32] Απήχηση του Θούριου υπάρχει και στην ποίηση του Ρακόφσκι.[33]

Η πρόσληψή του στις επόμενες ιστορικές περιόδους Επεξεργασία

Ο Θούριος είχε απήχηση σε εκείνους «[...] στους οποίους δεν μπορούσε να φτάσει ο διανοητικός διαφωτισμός»[34]

Υπάρχει η μαρτυρία του Κλοντ Φοριέλ όταν στα 1817 ταξίδευε κάποιος φίλος του στη Μακεδονία συνάντησε ένα νεαρό ηπειροτόπουλο σε κάποιο χάνι όπου κατέλυσε, το οποίο του ζήτησε να του διαβάσει μια φυλλάδα που είχε μαζί του σα φυλακτό, επειδή το ίδιο δεν γνώριζε ανάγνωση. Η φυλλάδα αυτή περιείχε τον Θούριο μαζί με άλλα τραγούδια του Ρήγα. Όταν τέλειωσε την ανάγνωση ο ξένος το ηπειρωτόπουλο δάκρυσε, εξηγώντας πως κάθε φορά ζητά από τους ταξιδιώτες να του το διαβάζουν. [35]Ο Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής θυμάται, στα παιδικά του χρόνια , ακόμα και Τούρκους να τραγουδούν ανίδεοι, το Θούριο του Ρήγα.[36]Στις 3 Απριλίου 1821 υψώθηκε η επαναστατική σημαία στις Σπέτσες και μετά τη δοξολογία ο λαός τραγούδησε με κατάνυξη τον Θούριο. [37]Τον Ιούνιο του 1821 κατά την μάχη του Δραγατσανίου οι ιερολοχίτες χτυπήθηκαν τραγουδώντας τον Θούριο του Ρήγα.[38]

 
Κατά την μάχη του Δραγατσανίου οι ιερολοχήτες χτυπήθηκαν τραγουδώντας τον Θούριο του Ρήγα

Ο Ιωσήφ Γαριβάλδι στην αυτοβιογραφία του αναφέρει πως στη διάρκεια ενός ταξιδιού του ως μούτσος το 1822 από τη Νίκαια προς την Οδυσσό, στάθμευσε στην Μυτιλήνη και εκεί πρωτοέμαθε για τον Θούριο του Ρήγα.[39] Στα 1823 ο εθελοντής φιλέλληνας συνταγματάρχης Voutier θα καταγράψει και θα μεταφράσει δυο-τρεις στίχους του Θούριου στην έκδοση των αναμνήσεών του. [40]Στα 1825, ο Auguste Bonjour αφιερώνει ποιήμα στους φοιτητές της Πολυτεχνικής Σχολής, υμνητικό του Ρήγα, που ξεκινά με τους πρώτους στίχους από τον Θούριο. [41]Ο Γεώργιος Τερτσέτης στα 1859 σε πανηγυρική ομιλία του θα επισημάνει πως είναι το ιερώτερον άσμα της φυλής μας ικανό μόνον αυτό να θεμελιώσει τη δόξα του Ρήγα.[42]Για τον μαρξιστή Κορδάτο ο Θούριος «ήταν ειδικά γραμμένος για τους Βαλκανικούς λαούς, ήταν ένα παμβαλκανικό εγερτήριο»[43]Με αυτό το ποίημά του κατέστη ο Ρήγας Εθνικός Βάρδος[44]Για τον Ρέμπελη «κατέχει εις την ιστορίαν της ποιήσεως την θέσιν ην κατέχει ο παρόμοιος θούριος του Roygot de L'Isle. Ουδόλως υπολείπεται τούτου ως προς το ποιητικόν κάλλος και την λυρικήν δύναμιν.». Όμως πιο κάτω «υστερεί από καλλιτεχνικής πλευράς».[45]Στις παραμονές των Οκτωβριανών τραγουδιέται από τους νέους της Κύπρου.[46]Το 2001, ο τότε πρύτανης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Γεώργιος Μπαμπινιώτης στον πανηγυρικό λόγο του για την 25η Μαρτίου χαρακτήρισε τον Θούριο λεβέντικο επαναστατικό τραγούδι που θύμιζε την προτροπή της Γαλλικής Μασσαλιώτιδας (Allons enfants de la Patrie)....[47] Το όνομα αυτό δόθηκε κατά τον 20ό αιώνα και στην εφημερίδα Θούριος της οργάνωσης νεολαίας του Κ.Κ.Ε. εσωτερικού Ε.ΚΟ.Ν. Ρήγας Φεραίος (1967-1999).

Ο Θούριος εξ επόψεως λογοτεχνικής και ποιητικής Επεξεργασία

Για τον νεοελληνιστή Λίνο Πολίτη «δεν μπορεί να κριθεί με τα συνηθισμένα μέτρα της ποιητικής»[48] Για το νεοελληνιστή φιλόλογο Μάριο Βίττι, όμως, με τον Θούριο του Ρήγα επέρχεται μια ανανέωση στη θεματολογία της ελληνικής ποίησης και στους τόνους της, ενώ σημειώνεται η αποδέσμευσή της «από την αδράνεια της αρκαδικής αισθηματολογίας»[49]Από τα ξένα πρότυπα δανείζεται τον γρήγορο εκφραστικό ρυθμό,προσαρμόζοντας τους δικούς του στίχους επάνω στη μουσική γνωστών τραγουδιών της εποχής του.[50] Ο Θούριος επίσης είναι μια σημαντική πηγή για την ανασύνθεση της ζωής του συντάκτη του, καθώς κάνει πιο στέρεη την υπόθεση πως ο Ρήγας είχε γνωρίσει και είχε συνεργαστεί με τον ισχυρό τοπάρχη στο Βιδίνι της Βουλγαρίας Πασβάνογλου, ο οποίος επιθυμούσε να απελευθερωθεί απότον έλεγχο του Τούρκου σουλτάνου.[51]

Η μελωδία του Θούριου Επεξεργασία

Αν και υπήρξε ένα από τα πιο πολυτραγουδισμένα και πιο διαδεδομένα άσματα του νεώτερου Ελληνισμού, η γνώση της μελωδίας του μας είναι άγνωστη. Για τον Σίμωνα Καρά και τον Βρανούση ο Θούριος ήταν προσαρμοσμένος στον ελληνικό χορό Συρτό.[52] Ωστόσο, ο Ρήγας είχε τοποθετήσει κάτω από τον τίτλο του Θούριου τον τίτλο του τραγουδιού Μια προσταγή μεγάλη με σκοπό να υποδείξει τον τρόπο και τον σκοπό με τον οποίο τραγουδιότανε το τραγούδι του. Το τραγούδι Μια προσταγή μεγάλη ήταν δημοτικό και τραγουδιόταν τέσερα χρόνια μετά το τέλος της δράσης του Λάμπρου Κατσώνη και υμνούσε τα κατορθώματά του στο Αιγαίο πέλαγος και στη ναυμαχία της Άνδρου.[53]

Το ιδεολογικό στίγμα του Θούριου Επεξεργασία

Με τον Θούριο, ο Ρήγας επιδιώκει την διαπαιδαγώγηση των σκλαβωμένων Ελλήνων με σκοπό τη συνειδητοποίηση της κατάστασής τους και διά της αυτογνωσίας της αναζήτησης των κατάλληλων μέσων για την ανάκτηση της ελευθερίας τους.[54] Οι πρώτες απόψεις του Ρήγα για διαβαλκανική συνεργασία εντοπίζονται στον Θούριο. Καλεί σε συμμαχική συνεξέγερση όχι μόνο όλους τους Βαλκάνιους υπηκόους του Σουλτάνου, αλλά και όλους τους κατοίκους της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ανεξάρτητα από θρησκεία και φυλή. Τους καλεί σε επανάσταση για να ζουν ο καθένας στον τόπο του ελέυθερα με αμοιβαίο σεβασμό πίστης και λατρείας:

[...]Σ' Ανατολή και Δύσι, και Nότον και Βοριά,/Για την Πατρίδα όλοι, νάχωμεν μια καρδιά./Στην πίστιν του καθ' ένας, ελεύθερος να ζη,/

Στην δόξαν του πολέμου, να τρέξωμεν μαζύ./Βουλγάροι, κι' Αρβανήτες, Αρμένοι και Ρωμιοί,/Αράπιδες, και άσπροι, με μια κοινή ορμή./Για την ελευθερίαν, να ζώσωμεν σπαθί[...][55]Έτσι τα ανθρώπινα δικαιώματα όπως προβάλονται στον Θούριο υπερβαίνουν κάθε ατομικό πλαίσιο όπως αυτά προσδιορίζονται στις γαλλικές διακηρύξεις, αλλά αποκτούν κοινωνικότερο και πανανθρώπινο περιεχόμενο.[56]

Το μήνυμά του είναι ανεξίθρησκο, όμως η αναφορά στο που θα κάνουν όρκο: Να κάμωμεν τον όρκον, επάνω στον Σταυρόν και πιο κάτω Ψηλά στα μπαϊράκια, σηκώστε τον Σταυρόν ή Στεργιάς, και του πελάγου, να λάμψη ο Σταυρός σχετίζεται με τη θρησκεία στην οποία πιστεύει η μεγάλη πλειοψηφία που απαρτίζει τον κόσμο στον οποίο απαευθύνεται.[57] Ο Ρήγας γνωρίζει πως η συντηρητική Ευρώπη δεν θα βοηθήσει την επανάσταση γι' αυτό δεν επικαλείται τη βοήθεια καμίας μεγάλης ευρωπαϊκής δύναμης[58], ενώ αποκρύπτει την συμπάθειά του προς τη Γαλλία για να μην εμφανισθεί η κίνησή του προσδεμένη σε αυτήν. Όμως επικαλείται την εξωτερική αλληλεγγύη μια μικρής χώρας, της Μάλτας:

[...]Μ' εμάς κ' εσείς Μαλτέζοι, γεννήτ' ένα κορμί,/Κατά της τυραννίας, ριχθήτε με ορμή.[59]

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ Η λέξη θούριος αποτελεί τη μορφή του επιθέτου που χρησιμοποιούν οι Αττικοί ποιητές, ιδίως ο Αισχύλος αλλά και ο Σοφοκλής και ο Αριστοφάνης, αντί του θούρος που χρησιμοποιεί ο Όμηρος ως επίθετο του Άρη στην Ιλιάδα. Η ετυμολογία της λέξης ανάγεται στο ρήμα θρώσκω (Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon: θούριος, θοῦρος)Δημήτριος Καραμπερόπουλος, «Η επαναστατική μορφή του Ρήγα», στο: Επιστημονικό Συμπόσιο, Ρήγας Βελεστινλής-200 χρόνια από τον θάνατό του. Προσεγγίσεις στο έργο και τις επιδράσεις του,εκδ. Συμβούλιο Αποδίμου Ελληνισμού-Περιφέρεια Ευρώπης, Λευκωσία, 2006, σελ.33 Δημήτρης Καραμβάλης, «Μια προσέγγιση στο Θούριο και Ύμνο Πατριωτικό του Ρήγα», στο: Υπέρεια : πρακτικά ΣΤ' Διεθνούς Συνεδρίου "Φεραί-Βελεστίνο-Ρήγας" : Βελεστίνο 4-7 Οκτωβρίου 2012. μέρος Β' / επιμέλεια Δημήτριος Καραμπερόπουλος,εκδ.Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης "Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα",2014, σελ.809
  2. ↑ Γιάνης Κορδάτος, Ιστορία της Νεοελληνικής λογοτεχνίας. Από το 1453 ως το 1961, τόμος πρώτος,εκδ.Επικαιρότητα, Αθήνα, 1983,σελ. 123
  3. ↑ Σπυρίδων Λάμπρος, «Ρήγας,Βηλαράς, Χριστόπουλος»,Παρνασσός, τομ. 10(1968),σελ.323
  4. ↑ Λέανδρος Βρανούσης, «Ρήγας», Ήως, τχ.92-97(1966), σελ.223
  5. ↑ Λέανδρος Βρανούσης,«Ρήγας (1757-1798)»,Εποχές, τχ.11 (Μάρτιος 1964),σελ89
  6. ↑ Τάσος Γριτσόπουλος, «Ρήγας. Ο Βελεστινλής-Φεραίος», Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια, τομ. 10 (1967), στ. 797.
  7. ↑ Γιάννης Σπανδωνής, Ρήγας Βελεστινλής. Ο επαναστάτης με τα τραγούδια, εκδ. Ωκεανίδα, Αθήνα, Αθήνα, 1995,σελ. 135
  8. ↑ Κωνσταντίνος Άμαντος, Ανέκδοτα έγγραφα πέρι Ρήγα Βελεστινλή, εκδ. Σύλλογος προς διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων,Κεντρική Πώλησις Βιβλιοπωλείον Σιδέρη, 1930, φωτοτυπίκη επανέκδοση Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα 1997, σελ. 155
  9. ↑ Ανυπόγραφο, «Ρήγας Φεραίος-Βελεστινλής-συμπλήρωμα Ελληνικής έκδοσης», Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια, τομ.29(1982), σελ.398 Λέναδρος Βρανούσης, Ρήγας Βελεστινλής, εκδ. Σύλλογος προς διάδοσιν ωφελίμων βιβλίων, Αθήναι 1963, σελ.63
  10. ↑ Λέανδρος Βρανούσης, «Εισαγωγή: ο άνθρωπος,η εποχή του, η δράση και το έργο του», Ρήγας, Βασική βιβλιοθήκη-10,εκδ.Αετός,1953, σελ61
  11. ↑ Λουκάς Αξελός, Ρήγας Βελεστινλής. Σταθμοί και όρια στην διαμόρφωση της εθνικής και κοινωνικής συνείδησης στην Ελλάδα, εκδ.Στοχαστής, Αθήνα,[2003], σελ.342
  12. ↑ Σπυρίδων Λάμπρος, «Ρήγας,Βηλαράς, Χριστόπουλος»,Παρνασσός, τομ. 10(1968),σελ.324
  13. ↑ Νίκος Βέης, «Παραλλαγή της πρώτης στροφής του Θούριου του Ρήγα», Νέα Εστία, τομ.25, τχ.295 (1 Απριλίου 1939),σελ.444
  14. ↑ Απόστολος Δασκαλάκης, «Ο θούριος του Ρήγα και άλλα πατριωτικά άσματα εις χειρόγραφον του 1809», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, τόμ. ΙΗ΄(1965-1966), σελ. 139
  15. ↑ Γεώργιος Ευλόγιος Κουρίλας Λαυριώτης, «Ρήγας ο Φεραίος και τα ανέκδοτα ποιήματά του εξ Αθωνικού χειρογράφου»,Θεσσαλικά Χρονικά, τομ.3 (1932),σελ.63 Απόστολος Δασκαλάκης, «Ο θούριος του Ρήγα και άλλα πατριωτικά άσματα εις χειρόγραφον του 1809», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, τόμ. ΙΗ΄(1965-1966), σελ.141
  16. ↑ Αντιγράφηκε στις 10 Ιουλίου 1809. Νέστωρ Καμαριάνος, Ρήγας Βελεστινλής. Συμπληρώσεις και διορθώσεις για τη ζωή και το έργο του. Εισαγωγή, μετάφραση, σχόλια Αθανάσιος Καραθανάσης, εκδ. Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα, 1999, σελ. 81
  17. ↑ Απόστολος Δασκαλάκης, «Ο θούριος του Ρήγα και άλλα πατριωτικά άσματα εις χειρόγραφον του 1809», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, τόμ. ΙΗ΄(1965-1966), σελ. 138
  18. ↑ Απόστολος Δασκαλάκης, «Ο θούριος του Ρήγα και άλλα πατριωτικά άσματα εις χειρόγραφον του 1809», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, τόμ. ΙΗ΄(1965-1966), σελ.143
  19. ↑ Λέανδρος Βρανούσης, «Θούρια και προκηρύξεις του Εικοσιένα σ΄ένα χειρόγραφο του Ελληνικού Ινστιτούτου Βενετίας», Θησαυρίσματα, τομ.4 (1967),σελ.176, 183-185
  20. ↑ Απόστολος Δασκαλάκης, «Ρήγας και Περραιβός», Παρνασσός, τομ.4(1962),σελ.406,υποσ.3
  21. ↑ Λουκία Δρούλια, «Ρήγας, ένας άλλος Τυρταίος στα μάτια του Ευρωπαϊκού φιλελληνισμού»,Ο Ερανιστής, τομ.23 (2001),σελ265
  22. ↑ Δημήτρης Αρβανιτάκης, «Ένας ξένος στο ιταλικό πάνθεο. Οι τύχες του Ρήγα στην Ιταλία κατά τον 19ο αιώνα», στο: Υπέρεια : πρακτικά Ε' Διεθνούς Συνεδρίου "Φεραί-Βελεστίνο-Ρήγας" : Βελεστίνο 4-7 Οκτωβρίου 2007. Τόμος πέμπτος / επιμέλεια Δημήτριος Καραμπερόπουλος,εκδ.Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης "Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα",2006, σελ782-783
  23. ↑ Γιώργος Γιώτης, «Η παρουσία του Ρήγα Βελεστινλή στα σχολικά εγχειρίδια ιστορίας και λογοτεχνίας της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης από την ίδρυση του ελληνικού κράτους μέχρι σήμερα», στο: Υπέρεια : πρακτικά ΣΤ' Διεθνούς Συνεδρίου "Φεραί-Βελεστίνο-Ρήγας" : Βελεστίνο 4-7 Οκτωβρίου 2012. μέρος Β' / επιμέλεια Δημήτριος Καραμπερόπουλος,εκδ.Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης "Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα",2014, σελ.728
  24. ↑ Γιώργος Γιώτης, «Η παρουσία του Ρήγα Βελεστινλή στα σχολικά εγχειρίδια ιστορίας και λογοτεχνίας της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης από την ίδρυση του ελληνικού κράτους μέχρι σήμερα», στο: Υπέρεια : πρακτικά ΣΤ' Διεθνούς Συνεδρίου "Φεραί-Βελεστίνο-Ρήγας" : Βελεστίνο 4-7 Οκτωβρίου 2012. μέρος Β' / επιμέλεια Δημήτριος Καραμπερόπουλος,εκδ.Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης "Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα",2014, σελ.735
  25. ↑ Γιώργος Γιώτης, «Η παρουσία του Ρήγα Βελεστινλή στα σχολικά εγχειρίδια ιστορίας και λογοτεχνίας της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης από την ίδρυση του ελληνικού κράτους μέχρι σήμερα», στο: Υπέρεια : πρακτικά ΣΤ' Διεθνούς Συνεδρίου "Φεραί-Βελεστίνο-Ρήγας" : Βελεστίνο 4-7 Οκτωβρίου 2012. μέρος Β' / επιμέλεια Δημήτριος Καραμπερόπουλος,εκδ.Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης "Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα",2014, σελ.737-738
  26. ↑ Γιώργος Γιώτης, «Η παρουσία του Ρήγα Βελεστινλή στα σχολικά εγχειρίδια ιστορίας και λογοτεχνίας της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης από την ίδρυση του ελληνικού κράτους μέχρι σήμερα», στο: Υπέρεια : πρακτικά ΣΤ' Διεθνούς Συνεδρίου "Φεραί-Βελεστίνο-Ρήγας" : Βελεστίνο 4-7 Οκτωβρίου 2012. μέρος Β' / επιμέλεια Δημήτριος Καραμπερόπουλος,εκδ.Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης "Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα",2014, σελ.740
  27. ↑ Isabel Garcia-Galvez, «Η μετάφραση του Συντάγματος και του Θουρίου του Ρήγα στα Ισπανικά», στο: Υπέρεια : πρακτικά Δ' Διεθνούς Συνεδρίου "Φεραί-Βελεστίνο-Ρήγας" : Βελεστίνο 2-5 Οκτωβρίου 2003. Τόμος τέταρτος / επιμέλεια Δημήτριος Καραμπερόπουλος,εκδ.Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης "Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα",2006, σελ.868
  28. ↑ Λέανδρος Βρανούσης, «Θούρια και προκηρύξεις του Εικοσιένα σ΄ένα χειρόγραφο του Ελληνικού Ινστιτούτου Βενετίας», Θησαυρίσματα, τομ.4 (1967),σελ.182-183
  29. ↑ Κωνσταντίνος Άμαντος, «Ο Θούριος του Ρήγα», Ελληνικά, τομ.8 (1935),σελ.208
  30. ↑ Λέανδρος Βρανούσης, «Τα τραγούδια του Ρήγα και των μιμητών του»,Νέα Εστία, τομ.44,τχ. 510 (1 Οκτώβρη 1948),σελ.1231 κ.εξ
  31. ↑ Απόστολος Βακαλόπουλος, «Νέα στοιχεία για την απήχηση των απελευθερωτικών αγώνων των Σέρβων στους Έλληνες και για τη συμμετοχή τους σ' αυτούς»,Μακεδονικά, τομ.7 (1966-1967), σελ.266
  32. ↑ Γεώργιος Ευλόγιος Κουρίλας Λαυριώτης, «Ρήγας ο Φεραίος και τα ανέκδοτα ποιήματά του εξ Αθωνικού χειρογράφου»,Θεσσαλικά Χρονικά, τομ.3 (1932),σελ.64
  33. ↑ Κύριλ Τοπάλοβ, «Η ποίηση του Ρήγα και του Ρακόβσκι μεταξύ του ζυγού και της ελευθερίας», στο: Υπέρεια : πρακτικά Δ' Διεθνούς Συνεδρίου "Φεραί-Βελεστίνο-Ρήγας" : Βελεστίνο 2-5 Οκτωβρίου 2003. Τόμος τέταρτος / επιμέλεια Δημήτριος Καραμπερόπουλος,εκδ.Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης "Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα",2006, σελ.1292
  34. ↑ Πασχάλης Κιτρομηλίδης,Νεοελληνικός Διαφωτισμός,εκδ.Μ.Ι.Ε.Τ, Αθήνα, 19992σελ.335
  35. ↑ Λέανδρος Βρανούσης, «Τα τραγούδια του Ρήγα και των μιμητών του»,Νέα Εστία, τομ.44,τχ. 510 (1 Οκτώβρη 1948),σελ.1229-1230.Δες και στο Claude Fauriel, Ελληνικά Δημοτικά τραγούδια, εκδοτική επιμέλεια Αλέξης Πολίτης, τομ. Α εκδ. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Αθήνα, Ηράκλειο, 2013, σελ. 213-215
  36. ↑ Παναγιώτης Μουλλάς, «Η λογοτεχνία από τον Αγώνα ως τη γενιά του 1880», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τομ.ΙΓ(1977), σελ.492
  37. ↑ Γιάνης Κορδάτος, Ιστορία της νεώτερης Ελλάδας, τομ. 2ος, εκδ. 20ος αίωνας, Αθήνα, 1957, σελ. 227
  38. ↑ Mario Vitti, Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, εκδ. Οδυσσέας, Αθήνα, 1987, σελ.177 Γεώργιος Λεοντσίνης, «Θούρια άσματα και ελληνική ιστορία», στο: Επιστημονικό Συμπόσιο, Ρήγας Βελεστινλής-200 χρόνια από τον θάνατό του. Προσεγγίσεις στο έργο και τις επιδράσεις του,εκδ. Συμβούλιο Αποδίμου Ελληνισμού-Περιφέρεια Ευρώπης, Λευκωσία, 2006, σελ.71
  39. ↑ Λουκάς Αξελός, Ρήγας Βελεστινλής. Σταθμοί και όρια στην διαμόρφωση της εθνικής και κοινωνικής συνείδησης στην Ελλάδα, εκδ.Στοχαστής, Αθήνα,[2003],σελ. 355
  40. ↑ Λουκία Δρούλια, «Ρήγας, ένας άλλος Τυρταίος στα μάτια του Ευρωπαϊκού φιλελληνισμού»,Ο Ερανιστής, τομ.23 (2001),σελ.263
  41. ↑ Λουκία Δρούλια, «Ρήγας, ένας άλλος Τυρταίος στα μάτια του Ευρωπαϊκού φιλελληνισμού»,Ο Ερανιστής, τομ.23 (2001),σελ.266
  42. ↑ Λέανδρος Βρανούσης, «Τα τραγούδια του Ρήγα και των μιμητών του»,Νέα Εστία, τομ.44,τχ. 510 (1 Οκτώβρη 1948),σελ.1231
  43. ↑ Γιάνης Κορδάτος, Ο Ρήγας Φεραίος και η βαλκανική ομοσπονδία,εκδ. Επικαιρότητα, Αθήνα, 1983,σελ. 127
  44. ↑ Γιάνης Κορδάτος, Ιστορία της Νεοελληνικής λογοτεχνίας. Από το 1453 ως το 1961, τόμος πρώτος,εκδ.Επικαιρότητα, Αθήνα, 1983,σελ. 123
  45. ↑ Νικόλαος Ρέμπελης, «Ο Ρήγας Βελεστινλής ως εθνικός ποιητής», Ελληνική Δημιουργία, τομ.13, τχ.147 (Αθήναι 15 Μαρτίου 1954), σελ.353, 354
  46. ↑ Κώστας Κύρρης, «Η Κύπρος και ο Ρήγας», στο: Επιστημονικό Συμπόσιο, Ρήγας Βελεστινλής-200 χρόνια από τον θάνατό του. Προσεγγίσεις στο έργο και τις επιδράσεις του,εκδ. Συμβούλιο Αποδίμου Ελληνισμού-Περιφέρεια Ευρώπης, Λευκωσία, 2006, σελ.136
  47. ↑ Γεώργιος Λεοντσίνης, «Η παρουσία του Ρήγα Βελεστινλή στους επίσημους πανηγυρικούς λόγους καιστις εισηγήσεις των πρυτάνεων κατά τις επετείους της 25ης Μαρτίου από καθηγητές του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (1899-2012)», στο: Υπέρεια : πρακτικά ΣΤ' Διεθνούς Συνεδρίου "Φεραί-Βελεστίνο-Ρήγας" : Βελεστίνο 4-7 Οκτωβρίου 2012. μέρος Β' / επιμέλεια Δημήτριος Καραμπερόπουλος,εκδ.Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης "Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα",2014, σελ911-912
  48. ↑ Λίνος Πολίτης, Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας,εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα, 2004,σελ. 127
  49. ↑ Mario Vitti, Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, εκδ. Οδυσσέας, Αθήνα, 1987, σελ.148
  50. ↑ Λέανδρος Βρανούσης, «Εισαγωγή: ο άνθρωπος,η εποχή του, η δράση και το έργο του», Ρήγας, Βασική βιβλιοθήκη-10,εκδ.Αετός,1953, σελ.82
  51. ↑ Πασχάλης Κιτρομηλίδης, Ρήγας Βελεστινλής.Θεωρία και πράξη, εκδ.Βουλή των Ελλήνων,Αθήνα, 1998,σελ.19
  52. ↑ Λουκάς Αξελός, Ρήγας Βελεστινλής. Σταθμοί και όρια στην διαμόρφωση της εθνικής και κοινωνικής συνείδησης στην Ελλάδα, εκδ.Στοχαστής, Αθήνα,[2003],σελ.342-343
  53. ↑ Πάνος Στάμου, «Λάμπρος Κατσώνης-Ρήγας Βελεστινλής. Παράλληλες διαδρομές χωρις συναπάντημα;», στο: Υπέρεια : πρακτικά Δ' Διεθνούς Συνεδρίου "Φεραί-Βελεστίνο-Ρήγας" : Βελεστίνο 2-5 Οκτωβρίου 2003. Τόμος τέταρτος / επιμέλεια Δημήτριος Καραμπερόπουλος,εκδ.Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης "Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα",2006, σελ.1164
  54. ↑ Νικόλαος Πανταζόπουλος, Μελετήματα για τον Ρήγα Βελεστινλή,εκδ. Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα, 1998 (β εκδ), σελ.42-43
  55. ↑ Γεώργιος Γεωργής, «Οραματισμοί εξωτερικής πολιτικής στα βελεστινλικά κείμενα», στο: Επιστημονικό Συμπόσιο, Ρήγας Βελεστινλής-200 χρόνια από τον θάνατό του. Προσεγγίσεις στο έργο και τις επιδράσεις του, εκδ. Συμβούλιο Αποδίμου Ελληνισμού-Περιφέρεια Ευρώπης, Λευκωσία, 2006, σελ.91
  56. ↑ Νικόλαος Πανταζόπουλος, Μελετήματα για τον Ρήγα Βελεστινλή,εκδ. Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα, 1998 (β εκδ), σελ.44
  57. ↑ Λουκάς Αξελός, Ρήγας Βελεστινλής. Σταθμοί και όρια στην διαμόρφωση της εθνικής και κοινωνικής συνείδησης στην Ελλάδα, εκδ.Στοχαστής, Αθήνα,[2003],σελ. 352
  58. ↑ Νικόλαος Πανταζόπουλος, Μελετήματα για τον Ρήγα Βελεστινλή,εκδ. Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα, 1998 (β εκδ),σελ.45-46
  59. ↑ Γεώργιος Γεωργής, «Οραματισμοί εξωτερικής πολιτικής στα βελεστινλικά κείμενα», στο: Επιστημονικό Συμπόσιο, Ρήγας Βελεστινλής-200 χρόνια από τον θάνατό του. Προσεγγίσεις στο έργο και τις επιδράσεις του,εκδ. Συμβούλιο Αποδίμου Ελληνισμού-Περιφέρεια Ευρώπης, Λευκωσία, 2006, σελ.92

Πηγές Επεξεργασία

  • Νικόλαος Πανταζόπουλος, Μελετήματα για τον Ρήγα Βελεστινλή,εκδ. Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα, 1998 (β εκδ)
  • Λέανδρος Βρανούσης, Ρήγας Βελεστινλής, εκδ. Σύλλογος προς διάδοσιν ωφελίμων βιβλίων, Αθήναι 1963
  • Δημήτρης Αρβανιτάκης, «Ένας ξένος στο ιταλικό πάνθεο. Οι τύχες του Ρήγα στην Ιταλία κατά τον 19ο αιώνα», στο: Υπέρεια : πρακτικά Ε' Διεθνούς Συνεδρίου "Φεραί-Βελεστίνο-Ρήγας" : Βελεστίνο 4-7 Οκτωβρίου 2007. Τόμος πέμπτος / επιμέλεια Δημήτριος Καραμπερόπουλος,εκδ.Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης "Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα",2006, σελ.777-794
  • Γιώργος Γιώτης, «Η παρουσία του Ρήγα Βελεστινλή στα σχολικά εγχειρίδια ιστορίας και λογοτεχνίας της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης από την ίδρυση του ελληνικού κράτους μέχρι σήμερα», στο: Υπέρεια : πρακτικά ΣΤ' Διεθνούς Συνεδρίου "Φεραί-Βελεστίνο-Ρήγας" : Βελεστίνο 4-7 Οκτωβρίου 2012. μέρος Β' / επιμέλεια Δημήτριος Καραμπερόπουλος,εκδ.Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης "Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα",2014, σελ.725-742
  • Δημήτρης Καραμβάλης, «Μια προσέγγιση στο Θούριο και Ύμνο Πατριωτικό του Ρήγα», στο: Υπέρεια : πρακτικά ΣΤ' Διεθνούς Συνεδρίου "Φεραί-Βελεστίνο-Ρήγας" : Βελεστίνο 4-7 Οκτωβρίου 2012. μέρος Β' / επιμέλεια Δημήτριος Καραμπερόπουλος,εκδ.Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης "Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα",2014, σελ.807-812
  • Γεώργιος Λεοντσίνης, «Η παρουσία του Ρήγα Βελεστινλή στους επίσημους πανηγυρικούς λόγους καιστις εισηγήσεις των πρυτάνεων κατά τις επετείους της 25ης Μαρτίου από καθηγητές του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (1899-2012)», στο: Υπέρεια : πρακτικά ΣΤ' Διεθνούς Συνεδρίου "Φεραί-Βελεστίνο-Ρήγας" : Βελεστίνο 4-7 Οκτωβρίου 2012. μέρος Β' / επιμέλεια Δημήτριος Καραμπερόπουλος,εκδ.Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης "Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα",2014, σελ.899-915
  • Πάνος Στάμου, «Λάμπρος Κατσώνης-Ρήγας Βελεστινλής. Παράλληλες διαδρομές χωρις συναπάντημα;», στο: Υπέρεια : πρακτικά Δ' Διεθνούς Συνεδρίου "Φεραί-Βελεστίνο-Ρήγας" : Βελεστίνο 2-5 Οκτωβρίου 2003. Τόμος τέταρτος / επιμέλεια Δημήτριος Καραμπερόπουλος,εκδ.Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης "Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα",2006, σελ.1159-11169
  • Κύριλ Τοπάλοβ, «Η ποίηση του Ρήγα και του Ρακόβσκι μεταξύ του ζυγού και της ελευθερίας», στο: Υπέρεια : πρακτικά Δ' Διεθνούς Συνεδρίου "Φεραί-Βελεστίνο-Ρήγας" : Βελεστίνο 2-5 Οκτωβρίου 2003. Τόμος τέταρτος / επιμέλεια Δημήτριος Καραμπερόπουλος,εκδ.Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης "Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα",2006, σελ.1291-1296
  • Isabel Garcia-Galvez, «Η μετάφραση του Συντάγματος και του Θουρίου του Ρήγα στα Ισπανικά», στο: Υπέρεια : πρακτικά Δ' Διεθνούς Συνεδρίου "Φεραί-Βελεστίνο-Ρήγας" : Βελεστίνο 2-5 Οκτωβρίου 2003. Τόμος τέταρτος / επιμέλεια Δημήτριος Καραμπερόπουλος,εκδ.Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης "Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα",2006, σελ.865-872
  • Λουκάς Αξελός, Ρήγας Βελεστινλής. Σταθμοί και όρια στην διαμόρφωση της εθνικής και κοινωνικής συνείδησης στην Ελλάδα, εκδ.Στοχαστής, Αθήνα,[2003]
  • Γεώργιος Λεοντσίνης, «Θούρια άσματα και ελληνική ιστορία», στο: Επιστημονικό Συμπόσιο, Ρήγας Βελεστινλής-200 χρόνια από τον θάνατό του. Προσεγγίσεις στο έργο και τις επιδράσεις του,εκδ. Συμβούλιο Αποδίμου Ελληνισμού-Περιφέρεια Ευρώπης, Λευκωσία, 2006, σελ.65-78
  • Γεώργιος Γεωργής, «Οραματισμοί εξωτερικής πολιτικής στα βελεστινλικά κείμενα», στο: Επιστημονικό Συμπόσιο, Ρήγας Βελεστινλής-200 χρόνια από τον θάνατό του. Προσεγγίσεις στο έργο και τις επιδράσεις του,εκδ. Συμβούλιο Αποδίμου Ελληνισμού-Περιφέρεια Ευρώπης, Λευκωσία, 2006, σελ.87-96
  • Δημήτριος Καραμπερόπουλος, «Η επαναστατική μορφή του Ρήγα», στο: Επιστημονικό Συμπόσιο, Ρήγας Βελεστινλής-200 χρόνια από τον θάνατό του. Προσεγγίσεις στο έργο και τις επιδράσεις του,εκδ. Συμβούλιο Αποδίμου Ελληνισμού-Περιφέρεια Ευρώπης, Λευκωσία, 2006, σελ.25-40
  • Κώστας Κύρρης, «Η Κύπρος και ο Ρήγας», στο: Επιστημονικό Συμπόσιο, Ρήγας Βελεστινλής-200 χρόνια από τον θάνατό του. Προσεγγίσεις στο έργο και τις επιδράσεις του,εκδ. Συμβούλιο Αποδίμου Ελληνισμού-Περιφέρεια Ευρώπης, Λευκωσία, 2006, σελ.133-138
  • Πασχάλης Κιτρομηλίδης (εισαγωγή, επιμέλεια, σχόλια), Ρήγα Βελεστινλή Άπαντα τα σωζόμενα, τόμ. 5ος, εκδ. Βουλή των Ελλήνων, Αθήνα, 2000, σελ.73-77, 105-115
  • Λίνος Πολίτης, Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας,εκδ. Μ.Ι.Ε.Τ., Αθήνα, 2004
  • Παναγιώτης Μουλλάς, «Η λογοτεχνία από τον Αγώνα ως τη γενιά του 1880», Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Εκδοτική Αθηνών, τομ.ΙΓ(1977), σελ.492-514
  • Πασχάλης Κιτρομηλίδης, Ρήγας Βελεστινλής.Θεωρία και πράξη, εκδ.Βουλή των Ελλήνων,Αθήνα, 1998
  • Πασχάλης Κιτρομηλίδης,Νεοελληνικός Διαφωτισμός,εκδ.Μ.Ι.Ε.Τ, Αθήνα, 19992
  • Τάσος Γριτσόπουλος, «Ρήγας. Ο Βελεστινλής-Φεραίος», Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια, τομ. 10 (1967), στ. 792-799.
  • Ανυπόγραφο, «Ρήγας Φεραίος-Βελεστινλής-συμπλήρωμα Ελληνικής έκδοσης», Μεγάλη Σοβιετική Εγκυκλοπαίδεια, τομ.29(1982), σελ.397-398
  • Mario Vitti, Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, εκδ. Οδυσσέας, Αθήνα, 1987
  • Νικόλαος Ρέμπελης, «Ο Ρήγας Βελεστινλής ως εθνικός ποιητής», Ελληνική Δημιουργία, τομ.13, τχ.147 (Αθήναι 15 Μαρτίου 1954), σελ.352-355
  • Απόστολος Δασκαλάκης, «Ο Θούριος του Ρήγα εις το αρχαιότερον σωζόμενον χειρόγραφον», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, τόμ. ΙΣΤ΄, σελ. 370-383
  • Κωστής Παλαμάς, «Η ποίησις του Ρήγα», Ελληνική Δημιουργία, τομ.13, τχ.147 (Αθήναι 15 Μαρτίου 1954), σελ.327-328
  • Claude Fauriel, Ελληνικά Δημοτικά τραγούδια, εκδοτική επιμέλεια Αλέξης Πολίτης, τομ. Α., εκδ. Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, Αθήνα, Ηράκλειο, 2013
  • Απόστολος Δασκαλάκης, «Ο θούριος του Ρήγα και άλλα πατριωτικά άσματα εις χειρόγραφον του 1809», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, τόμ. ΙΗ΄(1965-1966), σελ. 136-160
  • Απόστολος Δασκαλάκης, «Ρήγας και Περραιβός», Παρνασσός, τομ.4(1962),σελ.396-433
  • Γιάνης Κορδάτος, Ιστορία της Νεοελληνικής λογοτεχνίας. Από το 1453 ως το 1961, τόμος πρώτος,εκδ.Επικαιρότητα, Αθήνα, 1983
  • Σπυρίδων Λάμπρος, «Ρήγας,Βηλαράς, Χριστόπουλος»,Παρνασσός, τομ. 10(1968),σελ.321-354
  • Κωνσταντίνος Άμαντος, «Ο Θούριος του Ρήγα», Ελληνικά, τομ.8 (1935),σελ.197-208
  • Κωνσταντίνος Άμαντος, Ανέκδοτα έγγραφα πέρι Ρήγα Βελεστινλή, εκδ. Σύλλογος προς διάδοσιν Ωφελίμων Βιβλίων,Κεντρική Πώλησις Βιβλιοπωλείον Σιδέρη, 1930, φωτοτυπίκη επανέκδοση Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα 1997
  • Λέανδρος Βρανούσης, «Τα τραγούδια του Ρήγα και των μιμητών του»,Νέα Εστία, τομ.44,τχ. 510 (1 Οκτώβρη 1948),σελ.1229-1236
  • Απόστολος Βακαλόπουλος, «Νέα στοιχεία για την απήχηση των απελευθερωτικών αγώνων των Σέρβων στους Έλληνες και για τη συμμετοχή τους σ' αυτούς»,Μακεδονικά, τομ.7 (1966-1967), σελ.264-276
  • Γεώργιος Ευλόγιος Κουρίλας Λαυριώτης, «Ρήγας ο Φεραίος και τα ανέκδοτα ποιήματά του εξ Αθωνικού χειρογράφου»,Θεσσαλικά Χρονικά, τομ.3 (1932),σελ.3-96
  • Νίκος Βέης, «Παραλλαγή της πρώτης στροφής του Θούριου του Ρήγα», Νέα Εστία, τομ.25, τχ.295 (1 Απριλίου 1939),σελ.444-447
  • Λέανδρος Βρανούσης, «Θούρια και προκηρύξεις του Εικοσιένα σ΄ένα χειρόγραφο του Ελληνικού Ινστιτούτου Βενετίας», Θησαυρίσματα, τομ.4 (1967),σελ.177-189
  • Λέανδρος Βρανούσης, «Ρήγας», Ήως, τχ.92-97(1966), σελ.209-239
  • Λέανδρος Βρανούσης,«Ρήγας (1757-1798)»,Εποχές, τχ.11 (Μάρτιος 1964),σελ.86-100
  • Λέανδρος Βρανούσης, «Εισαγωγή: ο άνθρωπος,η εποχή του, η δράση και το έργο του», Ρήγας, Βασική βιβλιοθήκη-10,εκδ.Αετός,1953, σελ.8-118
  • Λουκία Δρούλια, «Ρήγας, ένας άλλος Τυρταίος στα μάτια του Ευρωπαϊκού φιλελληνισμού»,Ο Ερανιστής, τομ.23 (2001),σελ.253-267
  • Γιάνης Κορδάτος, Ο Ρήγας Φεραίος και η βαλκανική ομοσπονδία,εκδ. Επικαιρότητα, Αθήνα, 1983
  • Γιάννης Σπανδωνής, Ρήγας Βελεστινλής. Ο επαναστάτης με τα τραγούδια, εκδ. Ωκεανίδα, Αθήνα, Αθήνα, 1995
  • Γιάνης Κορδάτος, Ιστορία της νεώτερης Ελλάδας, τομ. 2ος, εκδ. 20ος αίωνας, Αθήνα, 1957
  • Νέστωρ Καμαριάνος, Ρήγας Βελεστινλής. Συμπληρώσεις και διορθώσεις για τη ζωή και το έργο του. Εισαγωγή, μετάφραση, σχόλια Αθανάσιος Καραθανάσης, εκδ. Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα, 1999

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Θούριος&oldid=10306140"